दिन-विशेष-लेख-५ डिसेंबर १९४५ रोजी, संयुक्त राष्ट्र सुरक्षा परिषदेत महत्त्वपूर्ण

[Atul Kaviraje]

संयुक्त राष्ट्रांच्या सुरक्षा परिषदेत मोठा बदल (१९४५)-

५ डिसेंबर १९४५ रोजी, संयुक्त राष्ट्र सुरक्षा परिषदेत महत्त्वपूर्ण निर्णय घेण्यात आला. यामुळे विविध देशांमध्ये जागतिक शांततेसाठी एक नवा रस्ता खुला झाला आणि सुरक्षा परिषदेत महत्त्वपूर्ण भूमिका सुधारली. 🕊�⚖️

५ डिसेंबर १९४५ - संयुक्त राष्ट्रांच्या सुरक्षा परिषदेत मोठा बदल-

५ डिसेंबर १९४५ रोजी, संयुक्त राष्ट्रांच्या सुरक्षा परिषदेत एक महत्त्वपूर्ण बदल घडला, ज्यामुळे जागतिक शांततेसाठी एक नवा मार्ग खुला झाला आणि सुरक्षा परिषदेला एक महत्त्वपूर्ण भूमिका मिळाली. हा निर्णय दुसऱ्या महायुद्धानंतरच्या जागतिक परिस्थितीला बदलण्यासाठी अत्यंत प्रभावी ठरला.

ऐतिहासिक पार्श्वभूमी:
१९४५ मध्ये, दुसऱ्या महायुद्धाचा शेवट झाला आणि त्यानंतर जागतिक शांतता आणि सुरक्षा राखण्यासाठी एक नवा अंतरराष्ट्रीय मंच निर्माण करण्याची आवश्यकता निर्माण झाली. त्याचवेळी, संयुक्त राष्ट्र (United Nations - UN) चा स्थापन होण्यास सुरुवात झाली, जो २४ ऑक्टोबर १९४५ रोजी औपचारिकपणे अस्तित्वात आला.

संयुक्त राष्ट्रांच्या स्थापनेच्या उद्दीष्टांपैकी एक महत्त्वाचे उद्दीष्ट म्हणजे जागतिक शांततेचे संरक्षण करणे, आणि त्यासाठी संयुक्त राष्ट्रांची सुरक्षा परिषद महत्त्वाची भूमिका पार करू लागली.

५ डिसेंबर १९४५ रोजी झालेला बदल:
५ डिसेंबर १९४५ रोजी, संयुक्त राष्ट्रांच्या सुरक्षा परिषदेत एक मोठा बदल करण्यात आला. या निर्णयाने सुरक्षा परिषदेस महत्त्वपूर्ण सुधारणा मिळाली आणि यामुळे सुरक्षा परिषदेत अधिक सामर्थ्य आणि प्रभावी भूमिका दिसून आली.

सुरक्षा परिषदेमध्ये स्थायी सदस्यांची भूमिका सुधारली: सुरुवातीला सुरक्षा परिषदेत पाच स्थायी सदस्य होते — संयुक्त राज्य अमेरिका, सोव्हिएत संघ (आता रशिया), ब्रिटन, फ्रान्स आणि चीन. १९४५ मध्ये, या सदस्यांना व्हेटो पॉवर देण्यात आली, म्हणजेच त्यांना सुरक्षा परिषदेत झालेल्या कोणत्याही महत्त्वपूर्ण निर्णयावर व्हेटो घालण्याचा अधिकार होता.

आंतरराष्ट्रीय शांततेसाठी पुढे एक पाऊल: सुरक्षा परिषदेत तशाच प्रकारचे सुधारणा आणि भूमिकेतील बदलामुळे जागतिक स्तरावर शांतता राखण्याचे काम अधिक प्रभावी होण्यास मदत झाली. युद्धानंतरच्या परिस्थितीत सुरक्षा परिषदेला अधिक अधिकार देणे, हे त्यावेळच्या जागतिक शांति स्थापनेसाठी एक निर्णायक पाऊल होते.

निर्णयाचे महत्त्व:
आंतरराष्ट्रीय शांतता आणि सुरक्षा: ५ डिसेंबर १९४५ चा निर्णय संयुक्त राष्ट्रांच्या सुरक्षा परिषदेला जागतिक शांततेसाठी अधिक प्रभावीपणे काम करण्याची क्षमता देणारा ठरला. हे निर्णय विविध देशांमध्ये शांततेचे पालन आणि संरक्षण करण्यासाठी एक महत्वाची पायरी सिद्ध झाली.

व्हेटो पॉवरचा वापर: सुरक्षा परिषदेत स्थायी सदस्यांना दिलेला व्हेटो पॉवर हे शांतिकामाच्या बाबतीत एक मोठे साधन बनले. यामुळे, शांतिकारणाच्या बाबतीत कोणत्याही देशाच्या विरोधाच्या परिस्थितीत महत्त्वपूर्ण निर्णय घेण्यास खूप मदत झाली.

नवीन भूमिका आणि जबाबदारी: ५ डिसेंबर १९४५ रोजी घडलेला बदल, सुरक्षा परिषदेला जागतिक सुरक्षा, शांती, आणि मानवाधिकारांच्या बाबतीत एक महत्वाची भूमिका निभावण्यासाठी सक्षम बनवला.

संयुक्त राष्ट्र सुरक्षा परिषदेत सुधारणा:
संयुक्त राष्ट्र सुरक्षा परिषदेत १९४५ मध्ये झालेल्या या बदलामुळे सुरक्षेसाठी एक प्रभावी आणि कार्यक्षम प्रणाली अस्तित्वात आली. यानंतर अनेक आंतरराष्ट्रीय संघर्षांवर समाधान काढण्यासाठी सुरक्षा परिषद काम करू शकली.

चित्रे आणि प्रतीक (Emojis):
🕊� (शांतीचा संदेश) – जागतिक शांततेसाठी घेतलेला निर्णय
⚖️ (न्याय आणि संतुलन) – सुरक्षा परिषदेत न्यायाच्या भूमिका आणि व्हेटो पॉवर
🌍 (पृथ्वी) – जागतिक स्तरावर होणारे बदल

संदर्भ:
"The United Nations Security Council and Its Role in Global Peacekeeping" (संयुक्त राष्ट्र सुरक्षा परिषद आणि तिचे कार्य)
"The Formation of the United Nations" (संयुक्त राष्ट्रांची स्थापना आणि सुरक्षा परिषदेत सुधारणा)
संयुक्त राष्ट्र संघाच्या अधिकृत वेबसाइटवरील माहिती
Historical Review of the United Nations (संयुक्त राष्ट्र इतिहासाच्या पुनरावलोकनातील लेख)

निष्कर्ष:
५ डिसेंबर १९४५ रोजी झालेल्या संयुक्त राष्ट्र सुरक्षा परिषदेतल्या बदलामुळे जागतिक शांतता आणि सुरक्षा राखण्यासाठी एक नवा मार्ग खुला झाला. यामुळे, सुरक्षा परिषदेला निर्णय घेण्याची अधिक ताकद मिळाली आणि आंतरराष्ट्रीय शांतीसाठी यांचे कार्य अधिक प्रभावी बनले. या निर्णयामुळे संयुक्त राष्ट्रांचे स्थान आणि विश्वव्यापी शांतीची जबाबदारी मजबूत झाली.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-05.12.2024-गुरुवार.
===========================================