दिन-विशेष-लेख-५ डिसेंबर, १९३२ - अल्बर्ट आईनस्टाईन यांना अमेरिकन व्हिसा

[Atul Kaviraje]

१९३२: जर्मनीत जन्मलेले स्विस भौतिकशास्त्रज अल्बर्ट आईनस्टाईन यांना अमेरिकन व्हिसा देण्यात आला.

५ डिसेंबर, १९३२ - अल्बर्ट आईनस्टाईन यांना अमेरिकन व्हिसा मिळाल्याची घटना-

५ डिसेंबर १९३२ रोजी, स्विस भौतिकशास्त्रज्ञ आणि नोबेल पुरस्कार विजेते अल्बर्ट आईनस्टाईन यांना अमेरिकेचे व्हिसा मिळाले. या व्हिसाच्या कागदपत्रावर सही झाल्यामुळे त्यांचा अमेरिका येथे दीर्घकालीन वास सुरू होण्याचा मार्ग खुला झाला. ही घटना ऐतिहासिक कारणाने महत्त्वाची आहे, कारण अल्बर्ट आईनस्टाईन यांची अमेरिका येण्याची वेळ आणि त्याचे परिणाम दोन्ही खूप मोठे होते.

ऐतिहासिक पार्श्वभूमी:
अल्बर्ट आईनस्टाईन एक महान भौतिकशास्त्रज्ञ होते, जे त्यांच्या सापेक्षता सिद्धांत (Theory of Relativity) आणि इतर अनेक वैज्ञानिक योगदानांसाठी प्रसिद्ध आहेत. १९३० च्या दशकात, नाझी जर्मनीमध्ये हिटलरच्या सत्ता स्थापनेनंतर राजकीय आणि सामाजिक परिस्थिती अत्यंत धोकादायक बनली होती. हिटलरच्या नाझी पक्षच्या वर्चस्वामुळे, जर्मनीमध्ये बहुसंख्येने वैज्ञानिक, कलाकार, आणि साहित्यिक अशा वेगळ्या लोकांना शत्रू मानले गेले. त्यामुळे त्यांनी जर्मनी सोडून इतर देशांमध्ये स्थलांतर केले.

अल्बर्ट आईनस्टाईन, जे त्यावेळी जर्मनीतील प्रिन्सिपल फिजिक्स प्रोफेसर म्हणून कार्यरत होते, त्यांनी आपली मातृभूमी सोडली आणि स्वित्झर्लंड मध्ये आश्रय घेतला. परंतु नाझींच्या वाढत्या दबावामुळे, त्यांना स्वित्झर्लंडमध्येही सुरक्षितता व स्थिरतेची खात्री नव्हती. त्यावेळी, अमेरिकेने त्यांना अमेरिकेचे व्हिसा दिले आणि ते १९३३ मध्ये अमेरिकेतील प्रिन्स्टन युनिव्हर्सिटी मध्ये भौतिकशास्त्राचे प्राध्यापक म्हणून रुजू झाले.

५ डिसेंबर १९३२ च्या व्हिसा प्राप्तीचे महत्त्व:
नाझी जर्मनीमधून पलायन: १९३२ मध्ये अमेरिकेने अल्बर्ट आईनस्टाईन यांना व्हिसा दिल्याने, ते नाझी जर्मनीतील दडपशाहीपासून वाचले. हिटलरच्या नाझी सरकारच्या काळात अनेक इतर जर्मन नागरिकांसाठी जर्मनी सोडणे महाकठीण होत होते. पण आईनस्टाईनला अमेरिकेत आश्रय मिळाल्यामुळे त्याच्या वैज्ञानिक कार्याला एक नवा आयाम मिळाला.

शास्त्रीय योगदानाचे संरक्षण: अमेरिका मध्ये आल्यानंतर, आईनस्टाईनने त्यांचे शास्त्रीय योगदान सुरक्षितपणे पुढे चालू ठेवले. त्याचे कार्य आणि सापेक्षतेचे सिद्धांत यांनी त्याला नोबेल पुरस्कार जिंकायला मदत केली. अमेरिकेत आल्यानंतर त्याने आपल्या शास्त्रीय सिद्धांतांची पुढील मांडणी केली आणि त्याचे कार्य जागतिक शास्त्रज्ञानासाठी अमूल्य ठरले.

विश्वविख्यात प्रतिष्ठा: अमेरिकेत येण्याआधी, अल्बर्ट आईनस्टाईनला जर्मनीतील प्रतिष्ठान आणि युरोपातील विज्ञान जगात एक उत्तम स्थान मिळाले होते. परंतु, अमेरिकेत आल्यानंतर त्याने वैश्विक शास्त्रज्ञ म्हणून प्रतिष्ठा वाढवली आणि त्याच्या कार्याचे आंतरराष्ट्रीय स्तरावर महत्त्व आणखी प्रगल्भ झाले.

अमेरिकेतील कार्य आणि प्रभाव: अमेरिकेत येऊन आईनस्टाईनने केवळ शास्त्रीय कार्यच केले, तर राजकीय आणि सामाजिक क्षेत्रात देखील आपले विचार मांडले. त्यांनी अमेरिकेत नाझी हुकूमशाहीविरोधात आणि द्वितीय महायुद्ध दरम्यान परमाणु हत्यारांबद्दल विचारले. त्यांनी त्या काळातील आण्विक वादात भाग घेतला, ज्यामुळे जागतिक शांतता आणि सुरक्षा यावर त्यांचा प्रभाव पडला.

५ डिसेंबर १९३२ च्या व्हिसा इश्यूचे परिणाम:
नाझी जर्मनी आणि वैज्ञानिक स्थलांतर: अल्बर्ट आईनस्टाईन आणि त्याच्यासारख्या अन्य अनेक शास्त्रज्ञांना नाझी जर्मनीमधून बाहेर पडावे लागले. अमेरिका हे एक सुरक्षित ठिकाण बनले, जेथे शास्त्रज्ञांना त्यांच्या कार्यासाठी वाव मिळाला.

अमेरिकेतील मान्यता आणि योगदान: अमेरिका येणाऱ्या प्रत्येक शास्त्रज्ञाने विज्ञानाच्या क्षेत्रात नवीन विचार मांडले. अमेरिकेतील विविध विद्यापीठांमध्ये, विशेषतः प्रिन्स्टनमध्ये, आईनस्टाईनने भौतिकशास्त्राच्या भविष्यवाण्या केल्या.

चित्रे आणि प्रतीक (Emojis):
🌍 (विश्व) – आईनस्टाईनचे जागतिक कार्य
✈️ (विमान) – अमेरिका आणि स्वित्झर्लंडकडे केलेले स्थलांतर
💡 (प्रकाश) – आईनस्टाईनच्या वैज्ञानिक योगदानाचे प्रतीक
🧑�🏫 (प्राध्यापक) – आईनस्टाईनचे शैक्षणिक कार्य

संदर्भ:
"Albert Einstein: The Man Who Changed The World" (आल्बर्ट आईनस्टाईन: जो व्यक्तीने जग बदलले)
"The Life of Albert Einstein" (आल्बर्ट आईनस्टाईनचे जीवन)
"Einstein's Influence on Modern Physics" (आल्बर्ट आईनस्टाईनचे आधुनिक भौतिकशास्त्रावर प्रभाव)

निष्कर्ष:
५ डिसेंबर १९३२ रोजी अल्बर्ट आईनस्टाईन यांना अमेरिकेचे व्हिसा मिळाल्यामुळे त्यांना नाझी जर्मनीच्या दबावापासून सुटका मिळाली. या महत्त्वपूर्ण घडामोडीने त्यांना अमेरिका मध्ये शास्त्रीय कार्याची मुभा दिली, ज्यामुळे त्याचे कार्य, त्याच्या सिद्धांतांचा प्रसार आणि त्या काळातील शास्त्रज्ञानातील योगदान मोठ्या प्रमाणावर जगभर पोहोचले.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-05.12.2024-गुरुवार.
===========================================