दिन-विशेष-लेख-५ डिसेंबर, १९९३: मुलायम सिंग यादव पुन्हा उत्तर प्रदेशचे

[Atul Kaviraje]

१९९३: मुलायम सिंह यादव पुन्हा उत्तर प्रदेश चे मुख्यमंत्री बनले.

५ डिसेंबर, १९९३: मुलायम सिंग यादव पुन्हा उत्तर प्रदेशचे मुख्यमंत्री बनले-

५ डिसेंबर १९९३ रोजी, मुलायम सिंग यादव यांनी उत्तर प्रदेशाचे मुख्यमंत्री म्हणून दुसऱ्यांदा शपथ घेतली. या शपथविधीने त्यांच्या राजकीय कारकिर्दीतील एक नवीन वळण घेतले. त्यांनी समाजवादी पार्टीचे नेतृत्व करत, राज्यातील कायमच्या राजकीय स्थिरतेसाठी काम करण्यास सुरुवात केली.

ऐतिहासिक संदर्भ:
१. मुलायम सिंग यादव यांचे पुनरागमन:
मुलायम सिंग यादव यांनी १९८९ मध्ये उत्तर प्रदेशचे मुख्यमंत्री म्हणून पहिल्यांदा शपथ घेतली होती. त्यानंतर १९९१ मध्ये काही राजकीय घडामोडींमुळे त्यांना मुख्यमंत्री पद गमवावे लागले होते.
१९९३ मध्ये, उत्तर प्रदेशातील विधानसभा निवडणुकीनंतर मुलायम सिंग यादव यांच्या नेतृत्वाखाली समाजवादी पार्टीने महत्त्वपूर्ण विजय मिळवला आणि त्यांनी पुन्हा मुख्यमंत्री पदावर झळ आणली.

२. निर्माणात्मक बदल आणि धोरणे:
मुलायम सिंग यादव यांच्या दुसऱ्या कार्यकाळमध्ये, त्यांना राज्यातील सामाजिक समतेची अंमलबजावणी आणि अल्पसंख्याक, पिछडे वर्ग, शेतकरी आणि कामगार वर्गाचे हक्क संरक्षण यावर लक्ष केंद्रित करण्याची संधी मिळाली.
त्यांच्या सरकारने धार्मिक दंगली रोखणे, मुलायम सिंग यादव यांच्या "समाजवादी" तत्त्वज्ञानाचे पालन करणे, आणि राज्यातील विविध समाजघटकांना एकत्र आणणे यावर जोर दिला.

३. १९९३ विधानसभा निवडणुकीचे महत्त्व:
१९९३च्या विधानसभा निवडणुकीत समाजवादी पार्टीने काँग्रेस आणि बहुजन समाज पार्टी (BSP) च्या समर्थनाने विजय मिळवला. या विजयामुळे मुलायम सिंग यादव यांच्या नेतृत्वावर विश्वास दृढ झाला.
बाहुबली आणि अत्यंत विविध राजकीय शक्तींचे सहकार्य आणि सामंजस्य यामुळे राज्यात विविध घटकांच्या हिताचे जपले गेले. काँग्रेस पार्टी आणि BSP च्या बरोबरीने मुलायम सिंग यादव यांच्या समाजवादी सरकारची स्थापन झाली.

४. सामाजिक समीकरण आणि धार्मिक ध्रुवीकरण:
१९९३च्या निवडणुकीमध्ये हिंदुत्व आणि मुस्लिम समुदायांमध्ये ध्रुवीकरण होत असतानाही मुलायम सिंग यादव यांनी धार्मिक तणाव कमी करण्याचा प्रयत्न केला.
मुलायम सिंग यादव यांनी राम मंदिर आंदोलन आणि बाबरी मस्जिद विध्वंस नंतर उत्तर प्रदेशमध्ये धार्मिक सौहार्द राखण्यासाठी विविध तंत्रांचा वापर केला. त्याचबरोबर मुस्लिम आणि दलित समुदायांमध्ये सामंजस्य ठेवण्यासाठी त्यांनी विविध धोरणांची अंमलबजावणी केली.

मुलायम सिंग यादव यांच्या दुसऱ्या कार्यकाळाचे महत्त्वपूर्ण घटक:
१. शेतकऱ्यांचे हित आणि ग्रामीण विकास:
मुलायम सिंग यादव यांच्या दुसऱ्या कार्यकाळात, शेतकऱ्यांच्या कर्ज माफी योजना आणि सिंचन सुविधांचा विस्तार करण्यात आला. कृषी क्षेत्रातील विकासासाठी त्यांनी अनेक महत्वाच्या धोरणांची अंमलबजावणी केली.
२. आर्थिक सुधारणा आणि नवे प्रकल्प:
औद्योगिकीकरणासाठी धोरण आणि नवीन शहरीकरण योजना तयार करण्यात आली. मुलायम सिंग यादव यांच्या सरकारने राज्यातील बेरोजगारी आणि आर्थिक असंतुलन दूर करण्याचे प्रयत्न केले.
नवीन रस्ते, वाहतूक आणि जलसंपदा प्रकल्प प्रारंभ करण्यात आले, जे उत्तर प्रदेशाच्या पायाभूत सुविधांचा विस्तार करीत होते.
३. शिक्षण आणि आरोग्य क्षेत्रातील सुधारणाः
मुलायम सिंग यादव यांच्या दुसऱ्या कार्यकाळात, शिक्षण आणि आरोग्य क्षेत्रात सुधारणांसाठी प्रयत्न सुरू करण्यात आले. शाळांमध्ये मुलींच्या शिक्षणावर विशेष लक्ष दिले गेले.
त्यांनी समाजातील मागास वर्गासाठी आरोग्य योजना आणल्या आणि सामाजिक समतेचा प्रचार केला.
४. उत्तर प्रदेशमध्ये स्थिरता आणणे:
मुलायम सिंग यादव यांच्या नेतृत्वाने राज्यात एक ठोस राजकीय स्थिरता निर्माण केली. त्यांनी राज्यातील विविध समाज घटकांना एकत्र आणण्यासाठी काम केले. त्यांच्या कार्यकाळात, संवेदनशील सामाजिक आणि धार्मिक मुद्द्यांवर योग्य तोटा व्यवस्थापन केलं.
५. लोकप्रियता आणि विरोधक:
मुलायम सिंग यादव यांचा दुसरा कार्यकाळ त्यांच्या लोकप्रियतेच्या उंचीवर गेला. पण, त्यांच्या विरोधकांनी त्यांच्यावर विविध आरोप केले, विशेषत: धार्मिक तणाव उत्पन्न करणारा वाद.
त्यांचा विरोध राजकीय विरोधकांच्या पंढरपूर आंदोलनां आणि अंतरधार्मिक वादविवाद मध्ये झाला.

मुलायम सिंग यादव यांच्या दुसऱ्या कार्यकाळाचे परिणाम:
१. सामाजिक व धार्मिक समतेचा प्रचार:
मुलायम सिंग यादव यांचा दुसरा कार्यकाळ धार्मिक समतेचे आणि सामाजिक समतेचे प्रतीक बनला. राज्याच्या विविध घटकांमध्ये समान हक्कांची अंमलबजावणी करत, त्यांनी धार्मिक कट्टरवाद व तणावांवर नियंत्रण ठेवले.
२. राजकीय प्रभाव:
मुलायम सिंग यादव यांच्या दुसऱ्या कार्यकाळाने समाजवादी पार्टीच्या राजकीय प्रभावास शिखरावर नेले. त्यांनी समाजवादी विचारधारा आणि तत्त्वज्ञानाचं प्रभावी समर्थन करून उत्तर प्रदेशाच्या राजकारणात विशेष स्थान निर्माण केलं.

प्रतीक आणि चित्रे (Emojis):
🏛� (संसद भवन) – मुख्यमंत्रीपदाची शपथ घेणारा मुलायम सिंग यादव
🚜 (कृषी उपकरण) – शेतकऱ्यांसाठी मुलायम सिंग यादव यांच्या धोरणांचे प्रतीक
⚖️ (न्याय) – सामाजिक आणि धार्मिक समतेचा प्रतीक
🗳� (निवडणूक) – उत्तर प्रदेशातील विधानसभेतील निवडणुकीचे प्रतीक
🌍 (विश्व) – उत्तर प्रदेशातील राजकारणातील नवीन दिशा
🤝 (सहकार्य) – समाजवादी पार्टीचे सहयोग

निष्कर्ष:
५ डिसेंबर १९९३ रोजी मुलायम सिंग यादव पुन्हा उत्तर प्रदेशचे मुख्यमंत्री बनले. त्यांचा दुसरा कार्यकाळ राज्यातील विविध समुदायांसाठी समता आणि सामाजिक न्याय प्रस्थापित करण्याच्या दृषटिकोनातून महत्त्वपूर्ण ठरला. शेतकऱ्यांना दिलेल्या धोरणांची अंमलबजावणी, धार्मिक समतेचे कार्य, आणि सामाजिक विकास यासाठी ते ओळखले जातात. समाजवादी पार्टीच्या अधिक प्रभावी होण्याच्या दृषटिकोनातून हा कार्यकाळ एक अत्यंत महत्त्वपूर्ण कालखंड होता.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-05.12.2024-गुरुवार.
===========================================