शिवाला अर्पित केलेले व्रत आणि उपास्य पद्धती-शिवाची भक्तिपूर्ण कविता:-

[Atul Kaviraje]

शिवाला अर्पित केलेले व्रत आणि उपास्य पद्धती-
(शिवाची भक्तिपूर्ण कविता आणि त्याचा अर्थ)

शिव ही एक अत्यंत शक्तिशाली आणि पवित्र देवता आहेत. त्यांची पूजा आणि व्रत हे साधकांना आत्मशुद्धी, शांती आणि समाधान प्राप्त करण्याच्या मार्गावर नेते. शिवाच्या व्रतांची आणि उपास्य पद्धतींची अत्यंत महत्वाची भूमिका आहे. या व्रतांचा उद्देश भक्तांना शारीरिक, मानसिक आणि आध्यात्मिक उन्नती देणे आहे.

शिवाची भक्तिपूर्ण कविता:-

हे भोलेनाथ ! तुझ्या चरणी
अर्पित करतो मी व्रत, शरणागत मी
तुझ्या लांबट केशांच्या जटेतूनी
गंगा हळू-हळू वाहे
तुझ्या उंच माथ्यावर,
मणी चमकतो, आदर भावे ।

ठरवले आहे मी, जीवनाच्या व्रतावर
तुझ्या व्रताचे पाऊल धरत, थांबणार नाही मी
ओम नमः शिवाय, मंत्र जपून,
शिवस्मरण करत राहीन मी ।

कठोर व्रत आणि शपथ माझी
तुझ्या आदर्शाकडे वळलो मी
व्रत, तप आणि शिवाची उपासना,
शिवाशी एकत्र झालो मी ।

शिवाच्या सुंदर रूपातील त्रिमूर्ति
त्याच्या आशीर्वादानेउजळतो जीवनाचा हर एक क्षण
सर्व पापातून मुक्त कर,
शिव, माझे जीवन साकार कर।

कविता अर्थ:-

शरणागती आणि व्रताची अर्पण: कवितेचा प्रारंभ तुंबलेल्या भावनेने होतो - "हे भोलेनाथ! तुझ्या चरणी अर्पित करतो मी व्रत", याचा अर्थ साधकाने स्वत:ला शरणागत करत त्‍वंच्या चरणी व्रत अर्पित केले आहे. हे शरणागतीचे व्रत त्याच्या भक्तिभावाच्या अभिव्यक्तीचे प्रतीक आहे.

शिवाचे अद्वितीय रूप: "तुझ्या लांबट केशांच्या कुंडलीत" आणि "तुझ्या उंच शंभर मुकुटीच्या माथ्यावर" अशा शब्दात शिवाची शारीरिक रूपे, जे चंद्रमाला, गंगा, भस्म, रुद्राक्ष मण्यांच्या माध्यमातून सौंदर्य दर्शवतात, यावर आक्षेप घेतला जातो. त्या रूपाच्या माध्यमातून जीवनाच्या सर्व अडचणींचा सामना करण्याची शक्ती मिळवली जाते.

व्रताच्या अंतीरभावना: "नमः शिवाय, पंचाक्षरी मंत्र जपून" हा मंत्र जपावा लागतो. या मंत्राची पुनरावृत्ती म्हणजे साक्षात्कार, आत्मशुद्धीचा अनुभव, आणि विशेषत: मानसिक शांती मिळवणे. भक्त "व्रत, तप आणि शिवाची उपासना" यामध्ये आत्मविश्वासाने समर्पण करतो.

अद्वितीय प्रकाश आणि आशीर्वाद: कविता शिवाच्या आशीर्वादाने "सर्व पापातून मुक्त कर" असे सांगते. याचा अर्थ जो शिवाची भक्तिपूर्वक पूजा आणि व्रत ठेवतो, त्याला अनंत सुख, शांती, आणि मोक्ष प्राप्त होतो. शिवाच्या आशीर्वादाने जीवन उज्जवल होईल, आणि त्याच्या कृपेने कष्ट आणि दुःख दूर होईल.

शिवाला अर्पित व्रत आणि पूजा पद्धतींचा संपूर्ण अर्थ:
शिवाची पूजा भक्ताच्या जीवनातील शुद्धतेचा आणि आत्मज्ञानाचा मार्ग आहे. शिवाचे व्रत भक्ताला त्याच्या शुद्ध अंतःकरणात प्रवेश करण्याची संधी देते, त्याला आपल्या पापांपासून मुक्त करते, आणि जीवनाच्या सर्व संकटांना धैर्याने तोंड देण्याची शक्ती प्रदान करते. भगवान शिवाच्या उपास्य पद्धतीत व्रत, तप, मंत्र जप, आणि साधना यांचा समावेश आहे. यावर आधारित काही महत्वाच्या व्रतांची आणि उपास्य पद्धतींची माहिती पुढीलप्रमाणे:

1. शिवरात्र व्रत
शिवरात्र व्रत हे विशेष महत्त्वाचे आहे. महाशिवरात्रि, जे प्रत्येक महिन्याच्या कृष्ण पक्षाच्या चतुर्दशीला येते, या दिवशी विशेष पूजा, उपवास, आणि जागरण केले जाते. हा व्रत आत्मशुद्धी, समृद्धी, आणि मोक्ष प्राप्तीसाठी अत्यंत प्रभावी मानला जातो. शिवरात्र व्रत ठेवून भक्तांना शांती, संतोष, आणि भगवान शिवाची कृपा प्राप्त होते.

2. सोमवारी व्रत
सोमवारचा व्रत विशेषतः शिव भक्ति व्यक्त करण्याचा एक सुंदर मार्ग आहे. सोमवारच्या दिवशी भगवान शिवाची पूजा, मंत्र जप, आणि व्रत ठेवणे विशेष पुण्य प्राप्त करते. या व्रतामुळे भक्ताच्या जीवनात ऐश्वर्य आणि सुख मिळते.

3. पंचाक्षरी मंत्र जप
"ॐ नमः शिवाय" मंत्राच्या जपाने शिवाची उपासना केली जाते. या मंत्राच्या नियमित जपामुळे भक्त आपल्या जीवनातील शुद्धता साधू शकतो आणि शिवाची कृपा प्राप्त करू शकतो. पंचाक्षरी मंत्राचे जप शारीरिक आणि मानसिक आरोग्यासाठी अत्यंत फायदेशीर आहे.

4. कावड यात्रा
कावड यात्रा विशेषत: उत्तर भारतात होणारी एक अत्यंत पवित्र यात्रा आहे. भक्त गंगा नदी किंवा अन्य पवित्र जलाशयापासून पवित्र जल घेतात आणि ते शिवलिंगावर अर्पित करतात. कावड यात्रा ही एक उपास्य पद्धती आहे ज्यामुळे भक्त भगवान शिवाची कृपा प्राप्त करतात आणि त्यांच्या पापांपासून मुक्त होतात.

निष्कर्ष:-

शिवाला अर्पित केलेले व्रत आणि उपास्य पद्धतींमध्ये भक्ति, तप, समर्पण आणि आस्था यांचा सुंदर संगम आहे. या व्रतांच्या माध्यमातून भक्त त्याच्या सर्व पापांचा प्रायश्चित्त करतो, शारीरिक आणि मानसिक शुद्धता प्राप्त करतो, आणि त्याला जीवनातील शांती व सुख प्राप्त होतात. शिवाची पूजा पद्धती म्हणजे त्याच्या प्रेमाच्या मार्गावर चलविण्याचा एक सुंदर अनुभव आहे, ज्यामुळे भक्त आत्मशुद्धी आणि आध्यात्मिक प्रगती प्राप्त करतो.

--अतुल परब
--दिनांक-09.12.2024-सोमवार.
===========================================