दिन-विशेष-लेख-८ डिसेंबर, १७४०: रेवदंड्याचा किल्ला मराठ्यांनी पोर्तुगीजांकडून

[Atul Kaviraje]

१७४०: दीड वर्षाच्या लढाईनंतर रेवदंड्याचा किल्ला मराठ्यांनी पोर्तुगीजांकडून जिंकला. मानाजी आंग्रे आणि खंडोजी मानकर यांच्या नेतृत्वाखाली मराठी आरमाराने हा विजय मिळवला.

८ डिसेंबर, १७४०: रेवदंड्याचा किल्ला मराठ्यांनी पोर्तुगीजांकडून जिंकला-

८ डिसेंबर १७४० रोजी, दीड वर्षाच्या लढाईनंतर मराठ्यांनी रेवदंड्याचा किल्ला पोर्तुगीजांकडून जिंकला. या ऐतिहासिक विजयाचे नेतृत्व मानाजी आंग्रे आणि खंडोजी मानकर यांच्या हाती होते. त्यांचा हा विजय मराठा साम्राज्याच्या सामर्थ्याचा प्रतीक ठरला आणि पोर्तुगीजांच्या साम्राज्याला एक मोठा धक्का बसला.

इतिहासातील महत्त्व:
रेवदंड्याचा किल्ला (सध्याच्या रेवदंडा) हे एक महत्त्वाचे किल्ले होते, जे मुंबईच्या पश्चिम किनाऱ्याजवळ स्थित होते. १७४० मध्ये या किल्ल्यावर पोर्तुगीजांचे नियंत्रण होते, आणि मराठ्यांनी ते ताब्यात घेण्यासाठी दीड वर्षे धडाकेबाज लढाई केली. मानाजी आंग्रे, हे मराठा नेते आणि नेव्हल कमांडर होते, ज्यांनी या लढाईत पोर्तुगीजांना पराभूत करण्यासाठी मोठ्या युक्त्या आणि रणनीती वापरल्या.

लढाईचे महत्त्व:
सामरिक महत्त्व: रेवदंड्याचा किल्ला मुंबईच्या पश्चिम किनाऱ्याच्या संरक्षणासाठी अत्यंत महत्त्वाचा ठरला होता. किल्ला जिंकल्यामुळे मराठ्यांनी पोर्तुगीजांचा पश्चिम किनाऱ्यावरचा दबदबा कमी केला.
मालमत्ता आणि व्यापारावर प्रभाव: या विजयामुळे मराठ्यांना रेवदंडा आणि आसपासच्या प्रदेशात व्यापार आणि मालमत्ता नियंत्रित करण्याची संधी मिळाली.
मराठा साम्राज्याची ताकद: हे विजय मराठा साम्राज्याच्या सैन्याची आणि त्याच्या नौदलाची प्रगती दर्शवित होते, जे पोर्तुगीजांच्या साम्राज्याचा प्रतिकार करू शकत होते.

मानाजी आंग्रे आणि खंडोजी मानकर यांचे नेतृत्व:
मानाजी आंग्रे हे मराठा नौदलाचे एक महान नेते होते. त्यांच्या नेतृत्वाखाली, मराठ्यांनी समुद्राच्या किल्ल्यांवर नियंत्रण मिळवले. खंडोजी मानकर देखील एक शूर मराठा सरदार होते, ज्यांनी या लढाईत महत्त्वपूर्ण भूमिका निभावली. त्यांचे पराक्रम आणि शौर्य मराठ्यांच्या सैन्याच्या विजयाचे कारण ठरले.

लढाईचे परिणाम:
पोर्तुगीजांचा पराभव: या विजयामुळे मराठ्यांना पोर्तुगीजांविरुद्ध एक महत्त्वपूर्ण सामरिक धोका निर्माण झाला.
मराठा साम्राज्याची वाढ: रेवदंड्याच्या विजयाने मराठा साम्राज्याला पश्चिम किनाऱ्यावर अधिक नियंत्रण मिळवून दिले.
किल्ल्यांचा वापर: रेवदंडा किल्ल्याचा उपयोग मराठ्यांनी त्यांच्या सामरिक धोरणासाठी केला, विशेषतः पोर्तुगीज व ब्रिटिशांविरुद्ध.

संदर्भ आणि चित्रे:
रेवदंडा किल्ला: एक ऐतिहासिक किल्ला, जो मुंबईच्या पश्चिम किनाऱ्यावर स्थित होता.
मानाजी आंग्रे आणि खंडोजी मानकर: मराठा नौदलाचे प्रमुख नेते, ज्यांच्या नेतृत्वाखाली किल्ला जिंकला गेला.

निष्कर्ष:
रेवदंड्याचा किल्ला जिंकून मराठ्यांनी एक ऐतिहासिक विजय प्राप्त केला, जो त्यांचे सामरिक सामर्थ्य आणि शौर्याचे प्रतीक बनले. मानाजी आंग्रे आणि खंडोजी मानकर यांच्या नेतृत्वाने मराठ्यांना एक निर्णायक विजय मिळवून दिला, ज्याने मराठा साम्राज्याच्या सामरिक प्रभावात वाढ केली. हे विजय त्यांच्या ऐतिहासिक पराक्रमाचे आणि त्यांच्या सशक्त सैन्याच्या तयारीचे द्योतक आहे.

संदर्भ:
"The Maratha Navy and Naval History" - मराठा नौदलाचे इतिहास
"History of the Maratha Empire" - मराठा साम्राज्याचा इतिहास

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-08.12.2024-रविवार.
===========================================