दिन-विशेष-लेख-9 डिसेंबर 1946: दिल्लीमध्ये घटना परिषदेची पहिली बैठक-

[Atul Kaviraje]

१९४६: दिल्लीमध्ये घटना परिषदेची पहिली बैठक.

9 डिसेंबर 1946: दिल्लीमध्ये घटना परिषदेची पहिली बैठक-

संदर्भ: 9 डिसेंबर 1946 रोजी दिल्ली मध्ये घटना परिषदे (Constituent Assembly) ची पहिली बैठक आयोजित केली गेली. घटना परिषदेचे मुख्य उद्दीष्ट भारताचा संविधान तयार करणे होते. या परिषदेने भारतीय स्वातंत्र्य प्राप्तीनंतर देशाच्या कायदेशीर आणि राजकीय संरचनेला आधार दिला आणि भारतीय लोकशाहीच्या स्थापनेसाठी महत्त्वपूर्ण काम केले. या बैठकीस भारतीय स्वातंत्र्य संग्रामातील प्रमुख नेत्यांचा मोठा सहभाग होता, आणि यामुळे भारतीय राजकारण आणि समाजकारणात मोठा बदल घडवून आणला.

घटना परिषदेची स्थापना:
घटना परिषदेची स्थापना:
भारतीय राष्ट्रीय कॉंग्रेसच्या नेतृत्वाखालील स्वातंत्र्य संग्रामाच्या काळात भारताने स्वातंत्र्य प्राप्तीसाठी एक मजबूत आणि सुसंगत संविधान तयार करण्याचा निर्णय घेतला. त्यासाठी घटना परिषदेची स्थापना केली गेली. या परिषदेचा मुख्य कार्य म्हणजे भारतीय संविधान तयार करणे.

घटना परिषदेच्या कार्याची सुरुवात:
घटना परिषदेची पहिली बैठक 9 डिसेंबर 1946 रोजी दिल्लीमध्ये झाली. या बैठकीत 299 सदस्य उपस्थित होते, आणि हे सदस्य देशाच्या विविध भागांमधून निवडले गेले होते. यामध्ये प्रमुख राजकीय पक्षांचे सदस्य, समाजसेवक, आणि धर्मीय व सामाजिक समूहांचे प्रतिनिधी होते.

घटना परिषदेची महत्त्वपूर्ण भूमिकाः
संविधानाचे प्रारूप तयार करणे:

घटना परिषदेने भारतीय संविधानाचे प्रारूप तयार करण्याचे महत्त्वपूर्ण कार्य केले. या परिषदेने भारतीय लोकशाहीची नींव घातली आणि अनेक सुधारणांची अंमलबजावणी केली.
डॉ. भीमराव आंबेडकर यांना भारतीय संविधानाच्या मसुदे समितीचे अध्यक्ष म्हणून नेमले गेले. त्यांच्याच नेतृत्वाखाली भारतीय संविधान तयार करण्याचे कार्य सुरू झाले.

आधुनिक भारताची नींव:

घटना परिषदेने भारताच्या भविष्याची दिशा ठरवली. या परिषदेच्या कामामुळे भारत एक स्वतंत्र, धर्मनिरपेक्ष, आणि लोकशाही राज्य म्हणून उभा राहिला.
परिषदेने संविधानात समानता, स्वातंत्र्य, आणि बंधुतेचे तत्त्वज्ञान समाविष्ट केले, ज्यामुळे भारताच्या नागरिकांना समान अधिकार मिळाले.

महत्वाची घटनाः

15 ऑगस्ट 1947 रोजी भारत स्वतंत्र झाला, आणि संविधानाच्या मसुद्याचे काम पुढे चालू राहिले.
26 नोव्हेंबर 1949 रोजी भारतीय संविधान स्वीकारले गेले, आणि 26 जानेवारी 1950 रोजी भारताने आपले संविधान अंमलात आणले.

9 डिसेंबर 1946 च्या बैठकीचे महत्त्व:
स्वातंत्र्यानंतर भारतीय लोकशाहीची स्थापना:

घटना परिषदेची पहिली बैठक भारताच्या स्वातंत्र्यानंतर देशातील लोकशाही प्रक्रियेचा महत्त्वपूर्ण भाग होती. यामुळे भारतीय नागरिकांना कडक संविधान प्राप्त झाले, ज्यामुळे त्यांचे अधिकार संरक्षित झाले.
देशाच्या सांस्कृतिक आणि सामाजिक विविधतेचे संरक्षण:

घटना परिषदेने भारताच्या सामाजिक, सांस्कृतिक आणि धार्मिक विविधतेचे आदर करून संविधानात त्या विविधतेचे संरक्षण केले. या प्रक्रियेत धर्मनिरपेक्षता, समानतेचा हक्क, आणि मानवाधिकार यांना महत्त्व दिले गेले.

⚖️🌍 चित्रे, प्रतीक, आणि इमोजी:
📸 चित्र:

घटना परिषदेच्या पहिल्या बैठकीतील प्रतिनिधींचे चित्र, ज्या बैठकीत जवाहरलाल नेहरू, सरदार पटेल, डॉ. आंबेडकर, आणि इतर प्रमुख नेते उपस्थित होते.
भारतीय संविधानाची हस्ताक्षर केलेली प्रत किंवा संविधानाच्या मसुद्याच्या पहिल्या प्रतिलिपीचे चित्र.

प्रतीक:

📜 (संविधान, कायदा)
🇮🇳 (भारतीय ध्वज)
⚖️ (न्याय, समानता)
🏛� (घटना परिषदा)
💡 उदाहरण:

"9 डिसेंबर 1946 रोजी दिल्लीमध्ये घटना परिषदेची पहिली बैठक झाली, ज्यामुळे भारताच्या संविधानाच्या निर्माणाच्या प्रक्रियेची सुरूवात झाली."
"घटना परिषदेच्या पहिल्या बैठकीत डॉ. आंबेडकर यांचे योगदान भारतीय संविधानाच्या मसुद्यात महत्त्वाचे होते."

ऐतिहासिक महत्त्व:
लोकशाही आणि न्याय:

घटना परिषदेच्या कार्यामुळे भारताला एक मजबूत लोकशाही आणि न्यायपालिका मिळाली. संविधानाने भारताच्या नागरिकांना न्याय, समानता, आणि स्वातंत्र्याचे अधिकार दिले.
भारतीय सांस्कृतिक आणि सामाजिक मूल्यांची समावेश:

भारतीय संविधानाने देशाच्या विविधतेला मान्यता दिली आणि त्या विविधतेला पोशित करण्यासाठी तत्त्वे ठरवली.

आंतरराष्ट्रीय स्तरावर भारताची प्रतिष्ठा:

भारतीय संविधानाच्या अंमलबजावणीमुळे भारताच्या आंतरराष्ट्रीय प्रतिष्ठेचा विकास झाला. हा संविधान एक आदर्श लोकशाही संविधान म्हणून ओळखला जातो.

समारोप:
9 डिसेंबर 1946 हा दिवस भारतीय इतिहासात अत्यंत महत्त्वाचा आहे कारण याच दिवशी घटना परिषदेची पहिली बैठक दिल्लीमध्ये झाली. या बैठकीने भारतीय संविधानाच्या निर्मितीच्या दिशेने महत्त्वपूर्ण पाऊल उचलले. यानंतर घटनाकारांच्या प्रयत्नांमुळे भारताला एक मजबूत, धर्मनिरपेक्ष, आणि लोकशाही संविधान प्राप्त झाले. 9 डिसेंबर 1946 ची घटना भारताच्या स्वातंत्र्यानंतरच्या न्याय, समानता, आणि स्वातंत्र्याच्या दृष्टीने मोलाची ठरली.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-09.12.2024-सोमवार.
===========================================