दिन-विशेष-लेख-9 डिसेंबर 1961: पोर्तुगीज यांच्या ताब्यात असलेले दिव आणि दमण

[Atul Kaviraje]

१९६१: पोर्तुगीज यांच्या ताब्यात असलेले दिव व दमण हे प्रांत भारतात समाविष्ट केले.

9 डिसेंबर 1961: पोर्तुगीज यांच्या ताब्यात असलेले दिव आणि दमण हे प्रांत भारतात समाविष्ट केले-

संदर्भ: 9 डिसेंबर 1961 रोजी, पुर्तगालच्या ताब्यात असलेले दोन प्रमुख भारतीय प्रांत, दिव आणि दमण, भारतीय प्रजासत्ताकामध्ये समाविष्ट केले गेले. 1961 मध्ये भारतीय सैन्याने पुर्तगालच्या वसाहतींवर हल्ला केला आणि दिव, दमण, तसेच गोवा आणि अन्य उपनिवेशांवर भारतीय स्वातंत्र्य मिळवले. हा एक महत्त्वपूर्ण ऐतिहासिक टप्पा होता, कारण या सामरिक विजयामुळे भारताची भौगोलिक सीमा संपूर्णपणे निश्चित झाली.

दिव आणि दमणचा इतिहास:
पुर्तगालचे वर्चस्व:

दिव आणि दमण हे 16व्या शतकाच्या उत्तरार्धात पुर्तगालने भारताच्या पश्चिम किनाऱ्यावर वसाहत म्हणून स्थापित केले होते.
गोवा, दिव, दमण आणि दादरा हे पुर्तगालच्या ताब्यात असलेले भारतीय प्रदेश होते, आणि भारताच्या स्वातंत्र्यापर्यंत हे वसाहती पुर्तगालच्या अधिकाराखाली होती.

स्वातंत्र्यानंतरची स्थिती:

15 ऑगस्ट 1947 रोजी भारताने स्वातंत्र्य मिळवले, परंतु पुर्तगालाने आपल्या वसाहतींवर ताबा ठेवला. भारताने पुर्तगालला या वसाहती सोडण्याची मागणी केली होती, पण पुर्तगाल सरकारने भारताच्या मागणीला नाकारले.
दिव, दमण आणि गोवा यांच्यावर भारताचा दबाव वाढला, आणि अखेरीस 1961 मध्ये भारतीय सैन्याने या प्रदेशांचा ताबा घेतला.

9 डिसेंबर 1961 मध्ये दिव आणि दमणचा समावेश:
सैन्य कारवाई आणि विजय:
भारतीय सैन्याने 1961 मध्ये ऑपरेशन विजय अंतर्गत पुर्तगालच्या वसाहतींवर हल्ला केला. दिव आणि दमण हे प्रांत गोवा मुक्ती संग्रामच्या दरम्यान सामील झाले.
भारतीय सैन्याच्या जल, थल, आणि वायू दलांनी ताबा घेतल्यामुळे या प्रांतांचा समावेश भारतीय युनियनमध्ये करण्यात आला.

राजकीय परिणाम:
दिव आणि दमणचा समावेश भारतात केल्यामुळे भारताच्या सीमांचा विस्तार झाला, आणि पोर्तुगीजांचा अंतिमत: भारतात ताबा घेतला गेला.
भारताने पुर्तगालच्या वसाहतींना मुक्त करून आपली भौगोलिक अखंडता कायम ठेवली.

दिव आणि दमणचे महत्त्व:
भारतीय एकता आणि अखंडता:
दिव आणि दमणचे भारतात समावेश हे भारतीय अखंडतेचा एक महत्त्वपूर्ण टप्पा ठरला. भारताने या वसाहतींना आपल्यात सामावून घेत भारतीय राष्ट्राची एकता साकारली.

पुर्तगालशी अंतिम संघर्ष:
1961 मध्ये पुर्तगालने भारतातील वसाहती सोडण्यास तयार होण्याऐवजी, भारताने सैन्याद्वारे त्यांचा ताबा घेतला. यामुळे भारताने पुर्तगालचा विरोध मोडला आणि भारतीय भूमीवर त्यांचे वर्चस्व संपवले.

⚔️🌍 चित्रे, प्रतीक, आणि इमोजी:
📸 चित्र:

भारतीय सैन्याच्या ऑपरेशन विजय मध्ये भाग घेत असलेल्या सैनिकांची चित्रे.
दिव आणि दमणच्या भारतीय नियंत्रणात येण्याचे ऐतिहासिक चित्र.
भारतीय ध्वजाने दिव आणि दमणमध्ये फडकवलेले चित्र.

प्रतीक:

🇮🇳 (भारतीय ध्वज)
🏖� (दिव आणि दमणचे किनारे)
⚔️ (सैन्य, लढाई)
🏛� (भारतीय संघराज्याचा विस्तार)

💡 उदाहरण:

"9 डिसेंबर 1961 रोजी भारतीय सैन्याने पुर्तगालच्या ताब्यात असलेल्या दिव आणि दमण या प्रांतांचा ताबा घेतला आणि त्यांना भारतात समाविष्ट केले."
"पोर्तुगीज वसाहतींवरील विजयामुळे भारताच्या भौगोलिक अखंडतेला एक नवीन वळण मिळाले."

ऐतिहासिक महत्त्व:
भारतीय स्वातंत्र्य संग्रामाचा शेवट:

दिव आणि दमणचे भारतात समावेश हे पुर्तगालच्या भारतातील अखेरच्या वसाहतींचे समावेश होते. यामुळे भारताच्या स्वातंत्र्य संग्रामाचे अंतिम यश मिळाले, जे 1947 मध्ये प्राप्त झाले होते, परंतु पुर्तगालच्या वसाहतींसाठी संघर्ष काही काळ चालू राहिला.

आंतरराष्ट्रीय स्तरावर भारताचे समर्थन:

भारताच्या या कारवाईला अनेक देशांचा पाठिंबा मिळाला, विशेषतः संयुक्त राष्ट्रसंघातील काही सदस्य राष्ट्रांचा. पुर्तगालने आपला ताबा सोडला नसला तरी, भारताने ताबा घेतल्यानंतर आंतरराष्ट्रीय स्तरावर त्याची मान्यता मिळवली.

जागतिक पातळीवर विजयाची प्रतिष्ठा:

दिव आणि दमणच्या समावेशाने भारताला एक नवीन सामरिक आणि भौगोलिक एकात्मता दिली. हा भारताच्या परकीय धोरणातील एक मोठा विजय ठरला.

समारोप:
9 डिसेंबर 1961 हा दिवस भारतीय इतिहासात अत्यंत महत्त्वाचा आहे, कारण याच दिवशी पुर्तगालच्या ताब्यात असलेल्या दिव आणि दमण या प्रांतांचा भारतात समावेश झाला. भारतीय सैन्याने ऑपरेशन विजय अंतर्गत या प्रांतांचा ताबा घेतला आणि भारताच्या भौगोलिक अखंडतेला पक्के केले. हे भारताच्या स्वातंत्र्य आणि सार्वभौमतेच्या दृष्टीने महत्त्वपूर्ण पाऊल होते.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-09.12.2024-सोमवार.
===========================================