दिन-विशेष-लेख-10 डिसेंबर, 1901: नॉबेल पुरस्कार वितरणाची परंपरा सुरू-

[Atul Kaviraje]

नॉबेल पुरस्कार वितरणाची परंपरा सुरू (१९०१)-

१० डिसेंबर १९०१ रोजी, अल्फ्रेड नोबेल यांच्या इच्छेनुसार, पहिल्यांदा नॉबेल पुरस्कार वितरणाची परंपरा सुरू करण्यात आली. या पुरस्काराने विविध क्षेत्रांतील मोठ्या कार्यासाठी जगभरातील व्यक्तींना गौरवले जाते. 🏅🏆

10 डिसेंबर, 1901: नॉबेल पुरस्कार वितरणाची परंपरा सुरू-

घटना: 10 डिसेंबर 1901 रोजी, अल्फ्रेड नोबेल यांच्या इच्छेनुसार नॉबेल पुरस्कार वितरणाची परंपरा सुरू करण्यात आली. या पुरस्काराची स्थापना, अल्फ्रेड नोबेल यांच्या मृत्यूनंतर त्यांच्या विरळ संपत्तीच्या वापराने केली होती. नोबेल यांनी हे पुरस्कार विविध क्षेत्रांतील उत्कृष्ट कार्यासाठी दिले जातील असे निश्चित केले होते, ज्यामुळे ज्ञान, कला, विज्ञान, आणि शांतता क्षेत्रातील महान कार्यांची सराहना केली जाऊ शकेल. या पुरस्काराचा प्रारंभ स्वीडनमध्ये स्टॉकहोम येथे झाला आणि आज तो जगभरात सर्वात प्रतिष्ठित पुरस्कारांपैकी एक मानला जातो.

नॉबेल पुरस्कारांचे क्षेत्र:
नॉबेल पुरस्कार सात प्रमुख क्षेत्रांमध्ये दिला जातो:

शांती पुरस्कार (Peace Prize)
विज्ञानातील उत्कृष्ट कार्य (Physics)
रसायनशास्त्रातील उत्कृष्ट कार्य (Chemistry)
वाड्मय (साहित्य) पुरस्कार (Literature)
चिकित्सा आणि जीवविज्ञान (Physiology or Medicine)
अर्थशास्त्र (Economic Sciences)

पुरस्काराची स्थापना:
अल्फ्रेड नोबेल हे एक स्वीडिश रासायनिक अभियंता आणि आविष्कारक होते, ज्यांनी डायनामाइट (Dynamite) ची निर्मिती केली. त्यांनी आपल्या मृत्यूनंतर, त्यांची संपत्ती जास्तीत जास्त मानवतेच्या भल्यासाठी वापरण्याची इच्छा व्यक्त केली. म्हणूनच, त्यांनी नॉबेल पुरस्कार स्थापन करण्याचा निर्णय घेतला, ज्यामुळे त्यांच्या कामाची वैश्विक महत्त्वाची मान्यता मिळू शकली.

नॉबेल पुरस्काराची वैशिष्ट्ये:
पारदर्शक आणि प्रतिष्ठित प्रक्रिया: नॉबेल पुरस्कार मिळवण्यासाठी उमेदवारांना अत्यंत कडक आणि पारदर्शक प्रक्रियेतून जावे लागते. हे पुरस्कार प्रत्येक क्षेत्रातील सर्वश्रेष्ठ व्यक्तींना दिले जातात.

पुरस्काराची वितरण विधी:

स्टॉकहोम (स्वीडन) आणि ऑस्लो (नॉर्वे) येथे पारंपारिक वितरण समारंभ होतो.
शांती पुरस्कार ऑस्लो मध्ये दिला जातो, इतर पुरस्कार स्टॉकहोम मध्ये दिले जातात.

पुरस्कार आणि त्याची शर्ती:

प्रत्येक नॉबेल पुरस्कारासाठी, विजेत्यांना एक पैसा, स्मृतिचिन्ह (medal), आणि प्रमाणपत्र दिले जाते.
पुरस्कार दिले जाणारे कार्य हे कायद्याच्या आणि मानवी मूल्यांच्या निकषांवर आधारित असते.

उत्कृष्ट कार्यासाठी ओळख:

नॉबेल पुरस्कार केवळ ऐतिहासिक कार्याच्या आदरार्थ नसून, नवीन ज्ञान, सामाजिक सुधारणा, आणि आंतरराष्ट्रीय शांततेला योगदान देणाऱ्या व्यक्तींना ओळख देतो.

नॉबेल पुरस्काराचे ऐतिहासिक महत्त्व:
द्रुत गतीने विस्तारलेली वैश्विक मान्यता:

आज नॉबेल पुरस्कार जगभरातील सर्वोत्तम व्यक्तींना सन्मानित करण्याचा एक अत्यंत प्रतिष्ठित मार्ग आहे. यामुळे केवळ शास्त्रज्ञ, साहित्यिक, आणि शांतता कार्यकर्तेच नाही, तर प्रत्येक क्षेत्रात उत्कृष्टता साधलेले लोक एक मान्यता प्राप्त करतात.

मानवीतेचे योगदान आणि कार्य:

शांती पुरस्कार विशेषतः महत्त्वाचा आहे, कारण तो जागतिक शांततेला समर्थन देणाऱ्या कार्यांनाच दिला जातो. यामुळे, नॉबेल पुरस्काराला एक शांतीचा प्रतिक मानले जाते, जो प्रत्येक व्यक्तीला आंतरराष्ट्रीय संघर्षाचे निराकरण करण्याची प्रेरणा देतो.

विज्ञानातील योगदान:

विज्ञान, रसायनशास्त्र, आणि चिकित्साशास्त्रातील पुरस्कार आपल्या योगदानामुळे जगात अनेक महत्त्वपूर्ण शोध आणि चिकित्सक उपाययोजना साधण्यासाठी प्रोत्साहित करतात.

पुरस्कारासाठी आवडते क्षेत्र:
शांती पुरस्कार: महात्मा गांधी, नेल्सन मंडेला, आणि आंग सान सु की यांसारख्या व्यक्तींनी शांती साधण्याच्या कर्तृत्वासाठी हा पुरस्कार मिळवला आहे.
विज्ञान आणि तंत्रज्ञान: अल्बर्ट आइंस्टाइन (भौतिकशास्त्र), मरिये क्युरी (रसायनशास्त्र) यांसारख्या वैज्ञानिकांनी हा पुरस्कार प्राप्त केला.
साहित्य पुरस्कार: हर्मन हेस्से आणि वॉल्ट Whitman यांसारख्या साहित्यिकांनी या पुरस्काराने गौरवले.

प्रतीक, चित्रे आणि इमोजी:
📸 चित्रे:

अल्फ्रेड नोबेल यांचे चित्र, ज्यांनी हा पुरस्कार स्थापन केला.
नॉबेल पुरस्कार वितरण समारंभ (स्टॉकहोम किंवा ऑस्लोतील चित्रे).
नॉबेल पुरस्काराच्या शांती प्रतीकाचे चित्र.

📚 प्रतीक:

🏅 (नॉबेल पुरस्कार)
🏆 (संपूर्ण कार्याचा सन्मान)
🌍 (जागतिक प्रभाव)

समारोप:
10 डिसेंबर 1901 रोजी, अल्फ्रेड नोबेल यांच्या इच्छेनुसार स्थापन झालेल्या नॉबेल पुरस्काराने आजपर्यंत जगभरातील सर्वश्रेष्ठ व्यक्तींचे कार्य ओळखले आणि त्यांचा गौरव केला आहे. याने समाजात योगदान दिलेल्या व्यक्तींना मान्यता देऊन मानवतेचा सन्मान केला आहे.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-10.12.2024-मंगळवार.
===========================================