दिन-विशेष-लेख-11 डिसेंबर, 1917: तंगिनी संघर्ष (Tangier Conflict) - प्रथम विश्व

[Atul Kaviraje]

पहिल्या विश्व युद्धातील "तंगिनी संघर्ष" (१९१७)-

११ डिसेंबर १९१७ रोजी, तंगिनी संघर्ष हा एक महत्त्वाचा लढा जो प्रथम विश्व युद्धाच्या काळात, ब्रिटीश सैन्य आणि ऑटोमन साम्राज्य यांच्यात झाला. या लढाईत ब्रिटिश सैन्याने जेरुसलेम कब्जा केला आणि यामुळे इराक आणि सिरीया क्षेत्रातील ब्रिटिश वर्चस्व वाढले. ⚔️🌍

11 डिसेंबर, 1917: तंगिनी संघर्ष (Tangier Conflict) - प्रथम विश्व युद्धातील एक महत्त्वाचा लढा-

इतिहासातील महत्त्वपूर्ण घटना:
11 डिसेंबर 1917 रोजी ब्रिटीश सैन्याने जेरुसलेम (Jerusalem) शहरावर कब्जा केला, ज्यामुळे तंगिनी संघर्ष (Tangier Conflict) याचा समावेश प्रथम विश्व युद्धाच्या इतिहासात झाला. हा संघर्ष ब्रिटीश साम्राज्य आणि ऑटोमन साम्राज्य यांच्यात झाला, आणि ब्रिटिश सैन्याच्या या विजयामुळे इराक आणि सीरियाच्या क्षेत्रात ब्रिटिश वर्चस्व वाढले.

तंगिनी संघर्ष:
तंगिनी संघर्ष हा ऑटोमन साम्राज्य आणि ब्रिटीश सैन्य यांच्यात होणाऱ्या युद्धाचा एक भाग होता. या लढाईत ब्रिटिश सैन्याने ऑटोमन साम्राज्याच्या ताब्यात असलेले जेरुसलेम कब्जा केला. हा विजय नकाशावर केवळ एक शहर जिंकण्यापेक्षा, खूप मोठ्या भूभागावर वर्चस्व मिळवण्याची दिशा दाखवणारा होता. जेरुसलेमची लढाई हा एक महत्त्वाचा टप्पा होता, कारण यामुळे ब्रिटिश साम्राज्याच्या सीरिया, इराक आणि आसपासच्या प्रदेशांतील स्थितीला लक्षणीय फायदा झाला.

जेरुसलेमच्या विजयाचे महत्त्व:
ब्रिटीश साम्राज्याची वाढती ताकद: जेरुसलेमच्या विजयाने ब्रिटिश साम्राज्याचे वर्चस्व ऑटोमन साम्राज्याच्या विरुद्ध मजबूत केले. यामुळे त्यांचा मध्यपूर्वेतील प्रभाव पुढे जाऊन वाढला आणि त्याचा राजकीय आणि सामरिक फायदा झाला.

ऑटोमन साम्राज्याचे धोरण: जेरुसलेमचा पराभव हे ऑटोमन साम्राज्याच्या सामरिक पराभवाचे संकेत होते. त्यानंतर, ऑटोमन साम्राज्याने मध्यपूर्वेत आपले नियंत्रण गमावले आणि ब्रिटिश व फ्रेंच यांच्याशी अनेक शांतता करार केले.

धार्मिक महत्त्व: जेरुसलेम हे एक धार्मिक शहर होते. ज्यू, इस्लामिक आणि ख्रिश्चन धर्मांच्या धार्मिक स्थळांचा संगम असलेल्या या शहरावर ब्रिटिशांनी ताबा मिळवला. त्यामुळे या विजयाला धार्मिक दृष्टिकोनातूनही महत्त्व आहे.

प्रथम विश्व युद्धाच्या संदर्भात तंगिनी संघर्ष:
प्रथम विश्व युद्धाच्या वेळी, ऑटोमन साम्राज्य एका महत्त्वाच्या गटात होते जो केंद्रिय शक्तींचा भाग होता. त्यांचा विरोध करणारे ब्रिटीश साम्राज्य, फ्रेंच आणि रशिया होते. तंगिनी संघर्ष हे या सामरिक संघर्षांचे एक महत्त्वपूर्ण उदाहरण होते.

सामरिक दृष्टिकोन:
ऑटोमन साम्राज्य: ऑटोमन साम्राज्याच्या सैन्याने अनेक वर्षे मध्यपूर्वेतील महत्त्वाच्या प्रदेशांचे संरक्षण केले. तथापि, प्रथम विश्व युद्धाच्या तडाख्यात हे साम्राज्य मागे पडत होते, ज्यामुळे ब्रिटिश आणि फ्रेंच साम्राज्ये त्या प्रदेशावर वर्चस्व मिळवत होती.

ब्रिटीश सैन्य: ब्रिटिश सैन्याच्या तंगिनी संघर्षात हॉर्सेस, आर्टिलरी आणि हवाई युद्ध हे महत्त्वाचे होते. ब्रिटिश जनरल एडमंड एलनबी यांनी या लढाईचे नेत्यत्त्व केले, ज्यामुळे लष्करी धोरणाच्या अनुकूलतेमुळे जेरुसलेमचा विजय मिळवला.

तंगिनी संघर्षाचे नंतरचे परिणाम:
ब्रिटीश साम्राज्याचा विजय: जेरुसलेमच्या विजयाने ब्रिटिश साम्राज्याने ऑटोमन साम्राज्याच्या अंतिम पराभवाच्या मार्गावर एक पाऊल पुढे टाकले.
मध्यपूर्वेतील शांती करार: या विजयाने पुढे जाऊन ब्रिटिश साम्राज्याने मध्यपूर्वेतील युद्धशांती आणि नंतरच्या शांतता करारांमध्ये महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावली.
जेरुसलेमचा बदललेला भूगोल: जेरुसलेम आणि आसपासचे क्षेत्र आता ब्रिटिशांचे वर्चस्व असलेल्या प्रदेशात समाविष्ट झाले, आणि या भागातील राजकीय परिषदा आणि धार्मिक संघर्षे वाढल्या.

उदाहरणार्थ:
ब्रिटीश साम्राज्याचा प्रसार: जेरुसलेमच्या विजयाने ब्रिटिश साम्राज्याच्या प्रसाराला एक नवा आकार दिला. उदाहरणार्थ, मध्यपूर्वातील कंबोडिया, इराक, आणि सीरिया या प्रदेशांमध्ये ब्रिटिश नियंत्रण स्थापीत झाले.

धार्मिक स्थानाची महत्त्व: जेरुसलेमच्या विजयाने ख्रिश्चन, इस्लाम आणि ज्यू धर्माच्या धर्मस्थानांचा ताबा मिळवणे हे एक महत्त्वपूर्ण घटनाचक्र ठरले.

चित्र, प्रतीक आणि इमोजी:
⚔️🌍 लढाईचा संघर्ष: तंगिनी संघर्ष हे युद्धाची पराकाष्ठा आणि सामरिक ताकद दर्शवते.
🏰🏙� जेरुसलेम: शहर ज्यावर ब्रिटिश सैन्याचा कब्जा झाला, हे धार्मिक दृष्टिकोनातून महत्त्वपूर्ण होते.
🇬🇧🔴 ब्रिटीश साम्राज्य: ब्रिटिश साम्राज्याचे वर्चस्व वाढवले.
🌍⚖️ मध्यपूर्वेतील भूभाग: जेरुसलेम आणि आसपासच्या प्रदेशात ब्रिटीश वर्चस्वाची स्थापना.

निष्कर्ष:
11 डिसेंबर 1917 हा दिवस इतिहासात एक महत्त्वपूर्ण टप्पा म्हणून नोंदवला गेला. तंगिनी संघर्षाने मध्यपूर्वेतील भूराजकीय संतुलन बदलले आणि ब्रिटिश साम्राज्याच्या सामरिक आणि राजकीय सामर्थ्याला एक नवा दिशा दिली. जेरुसलेमच्या विजयाने न केवळ ब्रिटीश साम्राज्याचे सामरिक वर्चस्व मजबूत केले, तर यामुळे इतिहासाच्या प्रवाहात नवीन संघर्ष व शांतता करार देखील घडले.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-11.12.2024-बुधवार.
===========================================