दिन-विशेष-लेख-11 डिसेंबर, 1917: रूसमधील 'बोल्शेविक क्रांती' (Russian Bolshevik

[Atul Kaviraje]

रूसमध्ये 'बोल्शेविक क्रांती' (१९१७)-

११ डिसेंबर १९१७ रोजी, रूसमध्ये बोल्शेविक क्रांतीचा महत्त्वपूर्ण टप्पा पार झाला. यामुळे लेनिन आणि त्यांच्या संघटनेने रशियन साम्राज्याला विद्यमान साम्यवादी सरकारात बदलले. 🌹🔴

11 डिसेंबर, 1917: रूसमधील 'बोल्शेविक क्रांती' (Russian Bolshevik Revolution) -

इतिहासातील महत्त्वपूर्ण घटना:
11 डिसेंबर 1917 रोजी, रूसमधील बोल्शेविक क्रांती (Bolshevik Revolution) ने एक महत्त्वपूर्ण टप्पा गाठला. यामुळे, व्लादिमीर लेनिन आणि त्यांच्या बोल्शेविक पार्टीने रशियन साम्राज्याच्या विद्यमान सरकाराचा पराभव केला आणि साम्यवादी शासनाची स्थापना केली. हा बदल आधुनिक इतिहासातील एक महत्त्वपूर्ण वळण होता, कारण यामुळे रशियामध्ये प्रथम कम्युनिस्ट सरकारची स्थापना झाली आणि याने जागतिक राजकारणावर दीर्घकालीन परिणाम केले.

बोल्शेविक क्रांतीचे महत्त्व:
बोल्शेविक क्रांती ही 1917 मध्ये घडलेल्या रशियन क्रांतींच्या दुसऱ्या टप्प्यातील एक महत्त्वपूर्ण घटना होती. ऑक्टोबर क्रांती म्हणूनही ओळखली जाणारी ही क्रांती, झार नकोलास द्वितीयच्या राजवटीच्या अराजकते आणि कर्जबाजारी युद्ध यामुळे मोकळी झाली. लेनिन, ट्रॉट्स्की आणि इतर बोल्शेविक नेत्यांच्या नेतृत्वाखाली, हे साम्यवादी गटाने प्रशासनात पूर्णपणे सत्ता हस्तगत केली.

क्रांतीची कार्यवाही:
सत्तेचा हस्तांतरण: 11 डिसेंबर 1917 रोजी, बोल्शेविकांनी रशियन साम्राज्याचे सत्ताधारी सरकार पूर्णपणे बदलले आणि सोविएत संघची स्थापना केली.
कम्युनिस्ट सरकारचा आरंभ: बोल्शेविक क्रांतीने साम्यवाद (Communism) या वैचारिक तत्वावर आधारित सरकार स्थापन केले. यामुळे रशियामध्ये मार्क्स-लेनिनवादी विचारधारेचा प्रसार झाला.
सोविएत संघाची स्थापना: रशियामध्ये बोल्शेविक क्रांतीने सोविएत संघाच्या स्थापनेचा मार्ग तयार केला. यामुळे रशियन सोविएत फेडरेशन किंवा सोविएत संघ (USSR) प्रस्थापित झाला, ज्याने पुढे जाऊन जगभरातील अनेक देशांना साम्यवादाच्या मार्गावर नेले.

सामाजिक आणि राजकीय बदल:
झारचा पराभव: बोल्शेविक क्रांतीपूर्वी झार नकोलास द्वितीय यांचे सत्ताकारण होते. त्याच्या अराजक आणि अत्याचारी राजवटीने जनता दुखावली होती, त्यामुळे जनतेने क्रांती केली.
कायदेशीर बदल: बोल्शेविकांनी सत्ता मिळविल्यानंतर शेतकऱ्यांना जमीन वाटप करण्याचा आणि कामगारांना अधिकार देण्याचा निर्णय घेतला. यामुळे सामाजिक समानतेचे धोरण आणले.
दुर्गमतेचे साम्यवादी प्रमाण: बोल्शेविक क्रांतीने कम्युनिस्ट शासनावर आधारित एक नवीन समाज रचला, ज्यामध्ये धार्मिक, आर्थिक आणि राजकीय हक्कांची परिभाषा पुनर्निर्मित केली.

कॅन्सल हद्दीवरील वैशिष्ट्ये:
साम्यवाद आणि मार्क्सवाद: लेनिनने मार्क्सवादच्या आधारावर क्लास लढाई आणि साम्यवादाच्या प्रचारसाठी सरकारचे धोरण ठरवले.
परिषदात्मक सरकार: क्रांतीनंतर सरकार चांगले सुसंगत होईल यासाठी सोविएत (केंद्रीय कम्युनिस्ट सरकार) परिषदा स्थापन करण्यात आल्या.
नवीन समाजवाद: क्रांतीने एक नवा समाज तयार केला जिथे समानता, शिक्षण, स्वास्थ सेवांचा प्रसार आणि राज्य धोरण प्राथमिक गती होते.

उदाहरणार्थ (मराठीत):
झार नकोलास द्वितीय: रशियन झार नकोलास द्वितीय ह्या व्यक्तीच्या अत्याचारी राजवटीचा पराभव झाला आणि या बदलामुळे ब्रिटिश साम्राज्याचे वर्चस्व कमी झाले.
सोविएत संघाचा इतिहास: बोल्शेविक क्रांतीचा परिणाम म्हणून, सोविएत संघाची स्थापना झाली आणि हा संघ दुसऱ्या महायुद्धाच्या काळात सशक्त राष्ट्र बनला.

चित्र, प्रतीक आणि इमोजी:
🌹🔴 बोल्शेविक क्रांतीचा प्रतीक: साम्यवादी लाल ध्वज, जो क्रांतीचा आणि लेनिनच्या नेतृत्वाचे प्रतीक आहे.
🇷🇺 रशिया: रशियामधील समृद्ध इतिहास आणि सोविएत संघाचा राष्ट्रीय रंग, लाल.
👨�🏫📚 लेनिन: लेनिन हा क्रांतीचे नेतृत्व करणारा प्रमुख नेता, जो साम्यवादी विचारधारा प्रस्थापित करण्यात महत्त्वाचा होता.
⚔️💥 क्रांतीतील संघर्ष: तणाव, संघर्ष आणि क्रांतीचे दृष्य.

बोल्शेविक क्रांतीचे महत्व:
राजकीय रूपांतर: 11 डिसेंबर 1917 च्या बोल्शेविक क्रांतीने रशियात राजकीय संरचनेला आमूलाग्र बदल दिला, जे प्रपंचात साम्यवादाच्या आधारे काम करणार होते.
जागतिक प्रभाव: रशियामध्ये झालेल्या या क्रांतीने साम्यवादी विचारधारेचे प्रचार आणि त्याचा विस्तार इतर देशांमध्ये केला.

निष्कर्ष:
11 डिसेंबर 1917 रोजी बोल्शेविक क्रांतीने रशियाच्या इतिहासात क्रांतिकारक बदल घडवले, जे नेत्यांच्या लेनिन आणि ट्रॉट्स्कीच्या नेतृत्वात साम्यवादी विचारधारा प्रस्थापित करण्याचे टास्क होते. यामुळे रशियात कम्युनिस्ट सरकाराची स्थापना झाली आणि सोविएत संघच्या उभारणीच्या मार्गावर ठाम पाऊल ठेवले. ही क्रांती जागतिक पातळीवर साम्यवादाच्या प्रसारासाठी आणि पूर्ततेसाठी एक टर्निंग पॉइंट ठरली.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-11.12.2024-बुधवार.
===========================================