दिन-विशेष-लेख-११ डिसेंबर, १९९४: अध्यक्ष बोरिस येल्त्सिन यांच्या आदेशावरून रशियन

[Atul Kaviraje]

१९९४: अध्यक्ष बोरिस येल्त्सिन यांच्या आदेशावरुन रशियन फौजांनी चेचेन्यामधे प्रवेश केला.

११ डिसेंबर, १९९४: अध्यक्ष बोरिस येल्त्सिन यांच्या आदेशावरून रशियन फौजांनी चेचेन्यामध्ये प्रवेश केला-

ऐतिहासिक संदर्भ:
११ डिसेंबर १९९४ हा दिवस रशिया आणि चेचनिया यांच्यातील तणावपूर्ण आणि ऐतिहासिक घटनांचा आहे. याच दिवशी, रशियाचे अध्यक्ष बोरिस येल्त्सिन यांनी आदेश दिला आणि रशियन सैन्याने चेचन्या प्रदेशात लष्करी हस्तक्षेप केला. यामुळे चेचन युद्ध (Chechen War) सुरू झाले.

चेचन युद्धाची पार्श्वभूमी:
चेचेनिया ही रशियाच्या ककसास स्वघोषित स्वतंत्र प्रांत होती. १९९१ मध्ये सोव्हियत संघाच्या पाडाआणीनंतर, चेचनिया स्वतंत्र होण्याची इच्छा व्यक्त करत होती. रशिया या गोष्टीला विरोध करत होता. त्यानंतरचेचेन्या आणि रशियाच्या याबद्दल तणाव वाढला.

सर्वात महत्त्वाची घटना: १९९४ मध्ये रशियाचे अध्यक्ष बोरिस येल्त्सिन यांनी चेचन्याच्या स्वातंत्र्याच्या हव्यासाला रोकण्यासाठी रशियन फौजांचा वापर करण्याचा निर्णय घेतला.
लष्करी हस्तक्षेप: येल्त्सिन यांच्या आदेशानुसार रशियन लष्कराने चेचन्याच्या राजधानी ग्रोझ्नीमध्ये प्रवेश केला, जो युद्धाच्या कडव्या सुरूवातीचा टप्पा होता.
युद्धाचे परिणाम: या युद्धामुळे हजारो लोक मृत्यूमुखी पडले आणि मोठ्या प्रमाणावर वित्तीय आणि भौतिक हानी झाली. तसेच, या युद्धाने रशिया आणि चेचेन्या यांच्यातील विश्वासही कमी केला.

चेचन युद्धाच्या कारणांची विवेचना:
स्वातंत्र्याचे मुद्दे: चेचनियाने १९९१ मध्ये स्वतंत्रता जाहीर केली होती. रशियाने या जाहीर केलेल्या स्वतंत्रतेला विरोध केला आणि चेचनियावर हुकूमत करण्याची इच्छा व्यक्त केली.

जैविक आणि भू-राजकीय कारणे: रशियाचे महत्त्वपूर्ण कॅस्पियन समुद्र व तेल संसाधनांचे रक्षण करण्यासाठी चेचन्याचा महत्त्वाचा भूभाग गमावण्याची त्यांना भीती होती.

सैनिकी कारवाई: १९९४ मध्ये रशियाच्या सैन्याने चेचन्याच्या उग्रवाद्यांवर काबू मिळवण्यासाठी ग्रोझ्नीवर सैन्य मोर्चा सुरू केला. यामुळे मोठ्या प्रमाणावर नागरिकांचे जीव गेले.

युद्धातील प्रमुख घटनांचा आढावा:
रशियन फौजांचा प्रवेश: ११ डिसेंबर १९९४ रोजी, रशियाचे सैन्य चेचन्यामध्ये प्रवेश करतात. सैन्याचे युद्धकाळीन हल्ले व बॉम्बधारणा चेचन्याच्या मुख्य शहर ग्रोझ्नीमध्ये होतात.

ग्रस्त नागरिक आणि नुकसान: यामुळे सर्वसामान्य नागरिकांना मोठ्या प्रमाणावर पीडित होण्याची वेळ आली. युद्धात अनेक लोकांचे प्राण गेले आणि अनेक कुटुंबे उद्ध्वस्त झाली. चेचन्यातील मोठ्या शहरांची ध्वस्तीकरण झाली.

समाधान आणि असहमती: युद्धाच्या दुसऱ्या टप्प्यात, रशियाला अधिक कठीण विरोधाचा सामना करावा लागला. रशियाच्या सैन्याला अनेक आव्हाने मिळाली, आणि चेचन्या स्वातंत्र्यवादी गटांनी विरोध केला. युद्धाच्या पहिल्या टप्प्यात रशियाने काही प्रमाणात आपले लक्ष्य साधले, पण युद्धाची अव्याख्यायित व दीर्घकाळ चाललेली लढाई शेवटी १९९६ मध्ये एक समझोत्यावर संपली.

चांदणी पक्ष:
रशिया आणि चेचन्या यामध्ये १९९० च्या दशकातील ही सर्वात मोठी लष्करी वाद होती. युद्धाच्या परिणामस्वरूप इतर राष्ट्रांनी या संघर्षाचे गडद चित्र पाहिले. यामुळे चेचनियाची स्वातंत्र्याची लढाई आणखी प्रगल्भ झाली.

चित्रे, प्रतीक आणि इमोजी:
🌍 रशिया आणि चेचन्याचे नकाशे: युद्ध क्षेत्र दाखवणारी चित्रे, रशियाच्या सैन्याचा हस्तक्षेप दर्शवणारी नकाशे.
🪖 सैनिकी आणि लष्करी हस्तक्षेप: रशियन फौजांच्या हल्ल्याचे दृश्य, सैन्याच्या वाहनांचे चित्र.
💥 ध्वस्त शहरं: युद्धाने प्रभावित झालेल्या चेचन्या शहरांचे चित्र.
🕊� शांती आणि संघर्ष: शांतीची आणि संघर्षाची प्रतीके.
🏴�☠️ लढाई आणि स्वातंत्र्याची भावना: चेचन्या स्वातंत्र्याच्या इच्छेचे प्रतीक.
⚔️ सैन्य संघर्ष: युद्धाच्या चित्रांचा वापर, चेचन्या आणि रशिया यांच्या लष्करी संघर्षाचे प्रतीक.

निष्कर्ष:
रशिया-चेचन युद्ध हे अंतरराष्ट्रीय व भौगोलिक दृष्टिकोनातून एक महत्त्वपूर्ण संघर्ष होते, ज्याचे परिणाम केवळ रशिया-चेचन युद्धापुरते सीमित न राहता एकूणच जागतिक राजकारणावर आणि अंतरराष्ट्रीय संबंधांवर होते. यामुळे चेचन्याची स्वातंत्र्याची लढाई आणखी तणावपूर्ण झाली आणि पुढील काळात चेचन्या आणि रशिया यांच्या संघर्षाने जागतिक राजकारणावर मोठा ठसा उमठवला.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-11.12.2024-बुधवार.
===========================================