दिन-विशेष-लेख-११ डिसेंबर, २००३: मेरिदा येथे ७३ देशांनी भ्रष्टाचार विरोधी करारावर

[Atul Kaviraje]

२००३: मेरिदा येथे ७३ देशांनी भ्रष्टाचार विरोधी करारावर सह्या केल्या.

११ डिसेंबर, २००३: मेरिदा येथे ७३ देशांनी भ्रष्टाचार विरोधी करारावर सह्या केल्या-

ऐतिहासिक संदर्भ:
११ डिसेंबर, २००३ रोजी मेरिदा, मेक्सिको मध्ये आयोजित केलेल्या एक परिषदेत ७३ देशांनी भ्रष्टाचार विरोधी करारावर सह्या केल्या. या कराराचे अधिकृत नाव "कन्वेन्शन अगेंस्ट करप्शन" (Convention against Corruption) आहे. या कराराचा उद्देश जागतिक स्तरावर भ्रष्टाचार विरोधी लढा प्रस्थापित करणे, सरकारी आणि खासगी क्षेत्रातील पारदर्शकता व नैतिकतेचा प्रचार करणे, तसेच एकमेकांच्या सहकार्याने भ्रष्टाचाराच्या उपाययोजनांसाठी कार्य करणे होता.

या कराराच्या मदतीने, विविध देशांनी भ्रष्टाचार विरोधी नियम आणि तंत्रज्ञानांच्या वापरात सुधारणा करण्याचे ठरवले. संयुक्त राष्ट्र संघ या कराराच्या रचनास समर्थन देत होते आणि यामुळे जागतिक स्तरावर एकजूट आणि सहकार्याचे एक नवीन पाऊल उचलले गेले.

मेरिदा कराराचे महत्त्व:
भ्रष्टाचाराची परिभाषा: या कराराने भ्रष्टाचाराच्या विविध प्रकारांची स्पष्ट परिभाषा दिली आणि प्रत्येक देशाने आपल्या राष्ट्रीय कायद्यांमध्ये त्या अनुरूप बदल करण्याचे निर्देश दिले.

आंतरराष्ट्रीय सहकार्य: कराराच्या माध्यमातून देशांना एकमेकांशी सहकार्य करण्याची संधी मिळाली. भ्रष्टाचाराच्या आरोपांमध्ये न्यायालयीन प्रक्रिया आणि पुरावे एकत्र करून, त्यांच्या देशांमध्ये भ्रष्टाचार विरोधी कार्यवाही मजबूत केली.

विकसित व विकसनशील देशांचा समावेश: या करारावर सह्या करणारे ७३ देश विविध पातळीवरचे होते. काही देश अधिक विकसित होते, तर काही विकसनशील. यामुळे हे सिद्ध झाले की भ्रष्टाचार एक जागतिक समस्या आहे आणि त्यावर आंतरराष्ट्रीय पातळीवर एकजूट आवश्यक आहे.

प्रमुख उद्दिष्टे:
नवीन तंत्रज्ञानाचा वापर: भ्रष्टाचाराच्या विरोधात लढण्यासाठी प्रगत तंत्रज्ञान आणि माहितीचे आदान-प्रदान वापरणे.
जवाबदारी आणि पारदर्शकता: सरकारी आणि खासगी क्षेत्रातील जास्तीत जास्त पारदर्शकता सुनिश्चित करणे.
सुधारणा: सार्वजनिक संस्थांमध्ये कार्यक्षमतेची वाढ, सुसंगत धोरणांची अंमलबजावणी.
द्रव्यांचे शुद्धीकरण: भ्रष्टाचाराच्या उत्पन्नाची शुद्धीकरण किंवा कृत्यांमधून नफा मिळवणाऱ्यांवर कडक कारवाई करणे.

संकल्पनात्मक उद्देश:
हे करार भ्रष्टाचाराच्या अनेक रूपांवर नियंत्रण ठेवण्याच्या दृष्टीने महत्त्वपूर्ण ठरले. भ्रष्टाचारास प्रोत्साहन देणाऱ्या कायद्यांमध्ये सुधारणा करण्याचे संकल्प, पोलिस दल आणि न्यायव्यवस्थेच्या कार्यप्रणालीमध्ये बदल आणणे, तसेच व्यावसायिक, औद्योगिक आणि शासन प्रक्रियांमध्ये कडक नियंत्रण स्थापित करणे.

चित्रे, प्रतीक आणि इमोजी:
🌎 जागतिक सहकार्य: ७३ देशांचे ध्वज, ग्लोबवर विविध देशांचे चित्र, एकत्र असलेले.
🖋� सह्या केल्या: करारावर सह्या करत असलेल्या नेत्यांची चित्रे.
💼 भ्रष्टाचार विरोधी लढा: भ्रष्टाचारविरोधी प्रतीक, न्याय, पारदर्शकता आणि इमानदारीच्या चिन्हांचा वापर.
📊 आर्थिक सुधारणा: भ्रष्टाचाराच्या विरोधात प्रगती दाखवणारी आकडेवारी व अर्थव्यवस्था चांगली होण्याचे चित्र.
🏛� विनंती व नीतिमूल्ये: भ्रष्टाचारविरोधी तंत्रज्ञान व शाश्वत धोरणांची चित्रे.

विश्लेषण व विवेचन:
मेरिदा कराराची सह्या केल्याने जागतिक पातळीवर भ्रष्टाचार विरोधी लढा मजबूत झाला. यामुळे केवळ सरकारांना, तर कंपन्या, संस्थांनाही कायद्यानुसार पारदर्शकतेची अंमलबजावणी करणे भाग पडले. जगभरातील नागरिकांसाठी हे एक उत्तम उदाहरण ठरले की, सर्व देश एकत्र येऊन भ्रष्टाचाराला कमी करण्याच्या दृष्टीने प्रयत्नशील असू शकतात.

हे करार जागतिक व्यापार, वित्तीय धोरण, सामाजिक सेवांसाठी महत्त्वाचे ठरले. भ्रष्टाचाराच्या विरोधी कारवाईच्या प्रक्रियेमध्ये सुधारणा, व्यक्तीगत आणि सार्वजनिक क्षेत्रांतील सुधारणा यामध्ये मोठे पाऊल टाकले गेले.

निष्कर्ष: अशा प्रकारच्या जागतिक करारांमुळे, जागतिक पातळीवर भ्रष्टाचार कमी करण्यासाठी आवश्यक ठरलेल्या अटी आणि नियमांची अंमलबजावणी अधिक पारदर्शक, सुव्यवस्थित आणि कडक होण्याची संधी निर्माण झाली. ११ डिसेंबर २००३ रोजी मेरिदा करारावर सह्या करणे हे भ्रष्टाचार विरोधी कार्यासाठी एक मोठे पाऊल होते, ज्यामुळे जागतिक पातळीवर उत्तम सहकार्य आणि धोरणांची अंमलबजावणी झाली.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-11.12.2024-बुधवार.
===========================================