दिन-विशेष-लेख-१२ डिसेंबर, १९०१: जी. मार्कोनी याला बिनतारी संदेशाचे अटलांटिक

[Atul Kaviraje]

१९०१: जी. मार्कोनी याला प्रथमच बिनतारी संदेशाचे अटलांटिक महासागर पार प्रक्षेपण करण्यात यश मिळाले.

१२ डिसेंबर, १९०१: जी. मार्कोनी याला बिनतारी संदेशाचे अटलांटिक महासागर पार प्रक्षेपण करण्यात यश-

१२ डिसेंबर १९०१ हा दिवस इतिहासात एक ऐतिहासिक टप्पा ठरला कारण या दिवशी, इटालियन वैज्ञानिक आणि शोधक गुग्लियेल्मो मार्कोनी (Guglielmo Marconi) याला बिनतारी संदेश (wireless transmission) अटलांटिक महासागर पार करून यशस्वीरित्या प्रक्षिप्त करण्याची कामगिरी केली. हा प्रयोग रेडिओसंदेशांच्या संप्रेषणाच्या क्षेत्रातील एक महत्त्वाचा आणि क्रांतिकारी टप्पा होता, जो आजच्या आधुनिक संवाद तंत्रज्ञानाची जडणघडण घडविणारा ठरला.

आधारभूत माहिती:
तारीख: १२ डिसेंबर, १९०१
व्यक्ती: गुग्लियेल्मो मार्कोनी (Guglielmo Marconi)
प्रयोग: अटलांटिक महासागर पार बिनतारी संदेश प्रक्षेपण
स्थळ: कॅबोट टॉवर्स, न्यूफाउंडलँड (कॅनडा), आणि पोल्डहॅम, इंग्लंड

मार्कोनीचा प्रयोग:
१२ डिसेंबर १९०१ रोजी, गुग्लियेल्मो मार्कोनी यांनी अटलांटिक महासागर पार बिनतारी (वायरलेस) रेडिओ संदेश पाठविण्याच्या ऐतिहासिक प्रयोगाला यश दिले. या प्रयोगात, मार्कोनी आणि त्यांच्या सहकार्यांनी न्यूफाउंडलँड, कॅनडामधून इंग्लंडच्या पोल्डहॅम येथे संदेश प्रक्षिप्त केला. या संदेशाचा प्राप्तिकर्ता इंग्लंडमध्ये होता, आणि यशस्वीपणे संदेश प्राप्त केला. हा संदेश "S" (···) या सिग्नलच्या रूपात प्रक्षिप्त करण्यात आला होता, जो मूरस कोडमध्ये आंतरराष्ट्रीय संकेत म्हणून ओळखला जातो.

मार्कोनीचे हे यश २० व्या शतकात आधुनिक दूरसंचार तंत्रज्ञानाच्या क्षेत्रात केलेली एक क्रांतिकारी शोध ठरला. बिनतारी संदेश पद्धतीने केवळ आवाजाचा संप्रेषणच नाही, तर दूरदर्शन, इंटरनेट आणि मोबाईल फोन यासारख्या अनेक सध्याच्या संवाद तंत्रज्ञानाचा पाया घातला.

संदर्भ:
मार्कोनीच्या या यशामुळे बिनतारी संदेश प्रक्षेपणाची शास्त्रीय सिद्धता सिद्ध झाली, जी पुढे जाऊन एक महत्त्वाचा मीलाचा दगड ठरली. यानंतर, रेडिओसंचार, टेलिव्हिजन आणि इतर बिनतारी संवाद तंत्रज्ञानाची कार्यप्रणाली सुरु झाली. मार्कोनीला या यशाच्या कारणास्तव नोबेल पुरस्कारही मिळाला.

महत्त्वाचे टप्पे:
१८९५: मार्कोनीने पहिले वायरलेस संदेश पाठवले.
१९०१: अटलांटिक महासागर पार करण्याचा प्रयोग यशस्वी.
१९०९: गुग्लियेल्मो मार्कोनीला नोबेल पुरस्कार मिळाला.

सामाजिक आणि वैज्ञानिक परिणाम:
गुग्लियेल्मो मार्कोनी यांच्या या शोधाने टेलिग्राफीसारख्या पारंपारिक तार वापराच्या पद्धतीला चांगला पर्याय दिला. आजच्या काळातील संप्रेषण साधने जसे की मोबाइल फोन, इंटरनेट आणि विविध वायरलेस तंत्रज्ञान मार्कोनीच्या या यशावर आधारलेले आहेत. रेडिओसंचारामुळे दुरदर्शन, ऐतिहासिक घटना प्रत्यक्ष प्रसारणाद्वारे सर्वसामान्य लोकांपर्यंत पोहोचवता येऊ लागली.

चिन्हे आणि चित्रे:
रेडिओ टॉवर आणि बिनतारी तंत्रज्ञान: 📡
अटलांटिक महासागर: 🌊
मार्कोनीचा चित्र: 👨�🔬
संदेश (Morse code): ··· (S)

आजचा संदर्भ:
आजच्या दृष्टीकोनातून, मार्कोनीच्या शोधामुळे तंत्रज्ञानाच्या क्षेत्रात जे क्रांतिकारी बदल घडले, त्याच्या आधारावर आम्ही आज स्मार्टफोन, इंटरनेट, आणि इतर वायरलेस तंत्रज्ञानांचा वापर करतो. बिनतारी संदेश प्रक्षेपणामुळे सर्वांसाठी एक नवा संवादाचा मार्ग खुला झाला आणि माहितीचे प्रसारण अत्यंत सोपे आणि झपाट्याने होऊ लागले.

निष्कर्ष:
१२ डिसेंबर १९०१ चा दिवस जागतिक इतिहासात महत्त्वपूर्ण ठरला. गुग्लियेल्मो मार्कोनी यांच्या अटलांटिक महासागर पार बिनतारी संदेशाच्या यशस्वी प्रक्षेपणाने आधुनिक संप्रेषण तंत्रज्ञानाच्या क्षेत्रात एक नवीन दृषटिकोन निर्माण केला. मार्कोनीचा हा यशस्वी प्रयोग आजच्या संप्रेषण प्रणालीच्या सुरुवातीला असलेल्या महत्त्वपूर्ण वळणावर ठरला, ज्यामुळे त्याला भविष्यकालीन संप्रेषण तंत्रज्ञानावर प्रभाव पाडणारा शोधक मानले गेले.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-12.12.2024-गुरुवार.
===========================================