१७ डिसेंबर, २०२४ - श्री नागोबा यात्रा पालखी - म्हसवड, ता. माण, जिल्हा-सातारा

[Atul Kaviraje]

श्री नागोबा यात्रा पालखी-म्हसवड,ता.माण,जिल्हा-सातारा-

१७ डिसेंबर, २०२४ - श्री नागोबा यात्रा पालखी - म्हसवड, ता. माण, जिल्हा-सातारा

परिचय: १७ डिसेंबर, २०२४ रोजी श्री नागोबा यात्रा पालखी (Shri Nagoba Yatra Palakhi) म्हसवड, ता. माण, जिल्हा-सातारा येथे एक अत्यंत धार्मिक आणि ऐतिहासिक महत्त्व असलेला वार्षिक उत्सव आयोजित होणार आहे. नागोबा देवतेची ही यात्रा विशेषत: महाराष्ट्राच्या कर्नाटका सीमेलगत असलेल्या माण तालुक्यात मोठ्या भक्तिभावाने साजरी केली जाते. या दिवशी लाखो भक्त श्री नागोबाच्या दर्शनासाठी एकत्र येतात आणि विविध धार्मिक अनुष्ठानांमध्ये भाग घेतात.

श्री नागोबा देवतेची महती: श्री नागोबा हे मुख्यत: नाग देवतेचे रूप मानले जातात. महाराष्ट्रातील काही भागांत नाग देवतेच्या पूजा आणि त्यांच्या पवित्र व्रतांचा विशेष महत्त्व आहे. नागोबा या देवतेला आरोग्य आणि समृद्धीचा देव मानले जात आहे. नागोबा यांचे विविध व्रत, उपास्य, आणि त्यांचा पवित्र इतिहास हे त्यांना भक्तांच्या मनातील विशेष स्थान देते.

नागोबा यांचा प्रमुख पूजन व महोत्सव म्हसवड येथे होतो, जिथे भक्तगण नाना ठिकाणांहून एकत्र येऊन पालखी सोहळ्यात भाग घेतात. याचा मुख्य उद्देश म्हणजे आपल्या पापांचे समर्पण करणे आणि समृद्धीच्या कामना करणे.

यात्रेचे महत्त्व: श्री नागोबा यात्रा पालखी हे केवळ एक धार्मिक सोहळा नसून, ती एक सांस्कृतिक आणि ऐतिहासिक परंपराही आहे. प्रत्येक वर्षी १७ डिसेंबरला, नागोबा देवतेच्या वासामुळे प्रचंड भक्तांच्या उपस्थितीने म्हसवड गाव उजळून निघते. प्रत्येक चरणावर भक्तगण गणपती बाप्पा की जय किंवा जय नागोबा की जय अशा जयघोषांनी वातावरण पवित्र करतात.

यात्रेचा मुख्य आकर्षण म्हणजे नागोबा देवतेची पालखी. भक्तगण पालखीचे स्वागत करतात, तिला सोबत घेऊन मंदिरावर पोहोचतात आणि तिथे विविध धार्मिक कार्ये आणि पूजाअर्चा केली जातात.

उदाहरण: महेश एक भक्त आहे जो दरवर्षी नागोबा यात्रेला आपल्या कुटुंबासोबत जातो. तो सांगतो की, "प्रत्येक वर्षी मी आणि माझा परिवार श्री नागोबा यांच्या दर्शनासाठी ही यात्रा घेतो. मला वाटते की या यात्रेमुळे आपल्याला मानसिक शांती मिळते. श्री नागोबा यांच्या कृपेनेच आपल्या जीवनात समृद्धी येते."

यात्रेच्या धार्मिक आणि सामाजिक महत्त्वाचे विश्लेषण:

धार्मिक महत्त्व: श्री नागोबा यांचा विश्वास असलेल्या भक्तांसाठी ही यात्रा एक पवित्र संस्कार ठरते. यामुळे त्यांना मानसिक शांती आणि आध्यात्मिक उन्नती मिळते. नागोबा यांच्या दर्शनाने पापांचे समर्पण आणि पुण्य प्राप्त होते.
सांस्कृतिक महत्त्व: या यात्रेमध्ये विविध पारंपरिक खेळ, भजन-कीर्तन, लोकसंगीत, नृत्य आणि नाना धार्मिक परंपरांचे आयोजन होते. यामुळे समाजातील एकोपा व सांस्कृतिक वारसा जोपासला जातो.
सामाजिक महत्त्व: यात्रा केवळ धार्मिक कार्यक्रम नाही, तर ती सामाजिक एकतेचा प्रतीक आहे. विविध जात, धर्म, आणि वर्गातील लोक एकत्र येऊन भक्तिपंथाच्या माध्यमातून एकमेकांशी संवाद साधतात. एक प्रकारे, या यात्रेद्वारे समाजातील भेदभाव कमी होतो आणि एकीचा संदेश पसरतो.
पर्यटन महत्त्व: या यात्रेचा धार्मिक आकर्षण आणि एकाच ठिकाणी असलेला सांस्कृतिक दृष्ये पर्यटकोंला आकर्षित करतात. स्थानिक अर्थव्यवस्थेसाठी देखील ही यात्रा महत्त्वाची ठरते, कारण ती पर्यटन, व्यापार आणि स्थानिक व्यवसायाला चालना देते.

यात्रेतील प्रमुख कार्ये:

 १. पालखी मिरवणूक: प्रमुख कार्य म्हणजे श्री नागोबा देवतेची पालखी मिरवणूक. भक्तगण मोठ्या भक्तिभावाने पालखीची मिरवणूक करत गाणे म्हणत, धूप व आरती करत देवतेचे दर्शन घेतात.

२. कीर्तन व भजन: यानंतर विविध भक्तिगीत आणि भजनांचा कार्यक्रम असतो. विविध गुरुकुल आणि समाजातील विद्वान व्यक्ती या वेळी कीर्तन, भजन, आणि अन्य धार्मिक कार्य करत असतात.

३. पुजा व अर्चा: श्री नागोबा यांच्या मंदिरात आणि घराघरात पूजा अर्चा केली जाते. पवित्र वस्त्र चढवले जातात आणि प्रसादाचा वाटप केला जातो.

४. सांस्कृतिक कार्यक्रम: प्रत्येक वर्षी स्थानिक कलाकार सांस्कृतिक कार्यक्रम आणि पारंपरिक नृत्य सादर करतात. यामुळे ग्रामीण संस्कृतीची आणि लोकजीवनाची एक सुंदर झलक मिळते.

निष्कर्ष:

श्री नागोबा यात्रा पालखी हा एक अत्यंत धार्मिक, सांस्कृतिक, आणि सामाजिक महत्त्व असलेला दिवस आहे. यामुळे भक्तांमध्ये एका पवित्र भावनेचा उगम होतो आणि समाजातील एकता, समृद्धी, आणि धार्मिक सौहार्द वाढतो. १७ डिसेंबर हा दिवस त्याचवेळी एक धार्मिक उत्सव, संस्कृतीचे जतन, आणि भक्तिभावाचा संचार करणारा आहे. या दिवशी प्रत्येक भक्त श्री नागोबा यांच्या कृपेचा अनुभव घेत, त्यांच्या जीवनात आनंद आणि समृद्धी घडवू इच्छित असतो.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-17.12.2024-मंगळवार.
===========================================