संकष्टी चतुर्थी – 18 डिसेंबर 2024-

[Atul Kaviraje]

संकष्टी चतुर्थी-

संकष्टी चतुर्थी – 18 डिसेंबर 2024-

संकष्टी चतुर्थी हा हिंदू धर्मातील एक अत्यंत महत्वाचा उपव्रत आहे, जो विशेषतः श्री गणेशाची पूजा करण्यासाठी समर्पित असतो. या उपव्रताची महती ही गणेश भक्तांसाठी अत्यंत मोठी आहे, कारण या दिवशी गणेशाची पूजा केली जाते आणि त्यांना विशेष आशीर्वाद मिळवण्यासाठी व्रत पारायण केलं जातं. संकष्टी चतुर्थी हा हिंदू पंचांगानुसार प्रत्येक महिन्याच्या शुद्ध चतुर्थीला साजरा केला जातो, जो व्रत करणार्‍या व्यक्तीच्या जीवनातील संकटांना दूर करतो आणि त्या व्यक्तीच्या इच्छांना पूर्ण करण्याचा मार्ग दाखवतो.

संकष्टी चतुर्थीचे महत्त्व:
संकष्टी चतुर्थी विशेषतः त्या दिवशी साजरा केला जातो, जेव्हा चंद्र गहण किंवा अर्धग्रहण होतो. या दिवशी चंद्रदर्शन करणे व्रत ठेवणार्‍या व्यक्तीसाठी अत्यंत पवित्र मानले जाते. संकष्टी चतुर्थी व्रताचा उद्देश भगवान गणेशाच्या कृपेने संकटा किंवा संकटांपासून मुक्ती मिळवणे आणि जीवनात सुख-समृद्धी आणणे हा आहे.

गणेशाची पूजा करण्यामुळे जीवनातील विविध प्रकारच्या संकटांचा नाश होतो आणि समृद्धीचा व आरोग्याचा लाभ मिळतो. संकष्टी चतुर्थी व्रत करणार्‍या व्यक्तींनी उपवास केला जातो, आणि गणेशाच्या पूजेच्या माध्यमातून त्यांचे मनोबल उंचावले जाते. या दिवशी विशेषत: गणेशाची आराधना केली जाते आणि त्यांना प्रसन्न करून जीवनातील अडचणींवर मात करण्यासाठी आशीर्वाद घेतले जातात.

संकष्टी चतुर्थी व्रताचा विधी:
संकष्टी चतुर्थी व्रताचा विधी साधारणतः सकाळी सूर्योदयापूर्वी सुरू केला जातो. व्रत पारायणासाठी खालील गोष्टींची आवश्यकता असते:

पवित्रता आणि स्वच्छता: घराची स्वच्छता करणे, स्नान करून पवित्र होणे.
व्रताची तयारी: चंद्रदर्शनासाठी योग्य वेळ निश्चित करणे.
गणेशाची पूजा: गंध, पुष्प, नैवेद्य, व अर्पणाने गणेशाची पूजा केली जाते.
उपवास: व्रत ठेवणार्‍या व्यक्तीने एक दिवसाचा उपवास ठेवावा लागतो.
द्रव्यांची अर्पण: प्रसन्नतेसाठी गणेशाला लाडू किंवा कोणत्याही गोड पदार्थाचा नैवेद्य अर्पण केला जातो.
आरती: रात्रीच्या वेळी गणेशाची आरती केली जाते.

संकष्टी चतुर्थी व्रताचे फायदे:
संकटांचा निवारण: संकष्टी चतुर्थी व्रत केल्याने जीवनातील कोणतेही संकट, शारीरिक किंवा मानसिक, दूर होतात.
समृद्धी प्राप्ती: या दिवशी गणेशाची पूजा केल्याने घरात समृद्धी आणि सुख-शांती येते.
नवीन आरोग्य: गणेशाच्या आशीर्वादाने शारीरिक आरोग्य चांगले राहते आणि व्यक्तीला मानसिक शांती मिळते.
व्यावसायिक यश: व्यवसाय किंवा करिअरच्या बाबतीत व्रत करणाऱ्याला गणेशाची कृपा मिळून यश मिळते.

संकष्टी चतुर्थीचे धार्मिक आणि आध्यात्मिक महत्त्व:
संकष्टी चतुर्थी केवळ शारीरिकदृष्ट्या संकटांपासून मुक्त होण्यासाठी नाही, तर हे व्रत मानसिक आणि आध्यात्मिक प्रगतीसाठी देखील महत्त्वाचे आहे. गणेशाची पूजा मनुष्याच्या आंतरिक शुद्धतेला उत्तेजन देते, आणि त्याच्या वाईट विचारांना नष्ट करून एक सकारात्मक दृषटिकोन प्रदान करते. यामुळे व्यक्तीला आध्यात्मिक शांती आणि मानसिक समृद्धी मिळते.

उदाहरण:

दिसानुसार गणेशाच्या भक्तांनी संकष्टी चतुर्थीला व्रत पारायण केल्याने कुटुंबातील वयस्क लोकांचा रोग दूर झाला आणि आर्थिक संकटात फसलेल्या व्यक्तीला मोठे यश मिळाले. एकाने संकष्टी चतुर्थीला व्रत करून आपल्या व्यवसायात वाढ साधली, तर दुसऱ्याने त्या दिवशी भगवान गणेशाची पूजा केली आणि आयुष्यात आलेले नैतिक आणि आर्थिक अडचणींवर मात केली.

याप्रमाणे, संकष्टी चतुर्थी व्रताचा महत्व इथे मांडला आहे, आणि याचे आध्यात्मिक आणि धार्मिक महत्त्वही आहे.

समारोप:
संकष्टी चतुर्थी हा एक महत्त्वाचा उपव्रत आहे, जो भगवान गणेशाची पूजा करून जीवनातील सर्व संकटांवर मात करण्याचा मार्ग दाखवतो. व्रताच्या माध्यमातून भक्ताला त्याच्या जीवनातील शांती, समृद्धी आणि सुख प्राप्त होते. प्रत्येक जण आपापल्या जीवनात या दिवशी श्री गणेशाच्या कृपेची आशीर्वाद घेतो आणि प्रत्येक संकटावर विजय मिळवतो.

श्री गणेशाय नमः!

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-18.12.2024-बुधवार.
===========================================