दिन-विशेष-लेख-१९ डिसेंबर, १९२२ - सोव्हिएट युनियनचा स्थापनेचा आरंभ (USSR)-

[Atul Kaviraje]

रशियामध्ये 'सोव्हिएट युनियन'चा स्थापनेचा आरंभ (१९२२)-

१९ डिसेंबर १९२२ रोजी, सोव्हिएट युनियन (USSR) ची औपचारिक स्थापना झाली. हे संघटन रशिया, युक्रेन, बेलारूस आणि झक्झेनिया यांच्या एकत्र येण्याचे प्रतीक होते आणि यामुळे जागतिक राजकारणामध्ये एक नवीन पर्व सुरू झाले. 🌍🌏

१९ डिसेंबर, १९२२ - सोव्हिएट युनियनचा स्थापनेचा आरंभ (USSR)-

परिचय:

१९ डिसेंबर १९२२ रोजी सोव्हिएट युनियन (USSR) ची औपचारिक स्थापना करण्यात आली. या घटनेने जगातील राजकारणामध्ये एक महत्त्वपूर्ण वळण घेतले. सोव्हिएट युनियनची स्थापना रशिया, युक्रेन, बेलारूस, आणि झक्झेनिया यांच्या एकत्र येण्याचे प्रतीक होती. या संघटनामुळे जागतिक शक्तीचे पुनर्विभाजन झाले आणि एक नवा महासंघटनात्मक राजकीय प्रणाली उभी राहिली. सोव्हिएट युनियनचा इतिहास कम्युनिझम, औद्योगिकीकरण, आणि जागतिक संघर्षांच्या दृष्टिकोनातून अत्यंत महत्त्वपूर्ण आहे.

महत्त्वपूर्ण घटक आणि बदल:

सोव्हिएट युनियनची स्थापना: १९२२ मध्ये रशिया, युक्रेन, बेलारूस, आणि झक्झेनिया यांचा संघटन एक औपचारिक पद्धतीने सोव्हिएट युनियन म्हणून स्थापित झाला. व्लादिमीर लेनिन यांच्या नेतृत्वाखाली, आणि बोल्शेविक क्रांतीच्या (१९१७) नंतर सोव्हिएट संघटन अस्तित्वात आला. सोव्हिएट युनियनने कम्युनिस्ट तत्त्वज्ञानानुसार शासकीय व्यवस्था राबवली आणि त्यात समाजवादाचे मुलभूत सिद्धांत लागू केले.

महत्वपूर्ण घटना: सोव्हिएट युनियनच्या स्थापनेसाठी व्लादिमीर लेनिन, जो सोव्हिएट रशियाचा संस्थापक होता, याला खूप महत्त्व होते. त्याच्या नेतृत्वाखाली रशियात क्रांतिकारी बदल घडले आणि सोव्हिएट संघ राज्याच्या उभारणीसाठी काम सुरू झाले. १९२२ मध्ये औपचारिकपणे सोव्हिएट युनियनची घोषणा करण्यात आली आणि त्याचे संविधान तयार करण्यात आले.

संघटनाची रचना: सोव्हिएट युनियन हे एक संघीय राज्य होते, ज्यात विविध साम्यवादी प्रांतांचा समावेश होता. सोव्हिएट युनियनमध्ये रशिया, युक्रेन, बेलारूस, झक्झेनिया यांच्याच नव्हे, तर इतर पूर्व युरोपीय राष्ट्रांचा समावेश झाला. यात शंभरांहून अधिक लहान-लहान प्रांत होते, ज्यामध्ये प्रत्येक प्रांताला काही प्रमाणात स्वायत्तता होती, पण सर्व राष्ट्र एकत्रितपणे कम्युनिस्ट शासनाखाली होते.

जागतिक राजकारणावर परिणाम: सोव्हिएट युनियनची स्थापना केल्यावर, कम्युनिझम हा एक महत्त्वाचा राजकीय विचारधारा बनली. सोव्हिएट युनियनच्या स्थापनेने एक नवा जागतिक पर्यावरण तयार केला. यामुळे शीतयुद्ध (Cold War) या दोन महासंयुक्त शक्तींमधील संघर्षाला सुरूवात झाली. एकीकडे सोव्हिएट युनियन आणि दुसरीकडे अमेरिका, युरोपीय देश आणि त्यांच्या मित्र राष्ट्रांनी एकमेकांच्या विरोधात उभी राहिली.

उदाहरण:

लेनिन आणि बोल्शेविक क्रांती:
व्लादिमीर लेनिन यांच्या नेतृत्वाखाली बोल्शेविक क्रांती झाली, ज्यामुळे रशियात सत्तेचा परिवर्तन झाला. त्या वेळी, रशियाचे जुने साम्राज्य पाडून, नवा साम्यवादी सरकार स्थापन करण्यात आले. यामुळे सोव्हिएट युनियनची स्थापना सोयीची झाली.

कम्युनिस्ट तत्त्वज्ञानाचा प्रसार:
सोव्हिएट युनियनच्या स्थापनेसह, कम्युनिझमचा प्रसार संपूर्ण जगभर झाला. चीन, क्युबा, आणि इतर देशांमध्ये देखील सोव्हिएट युनियनच्या मार्गदर्शनाखाली कम्युनिस्ट विचारधारांचा प्रसार झाला. तसेच, पं. नेहरू यांसारख्या नेत्यांवरही सोव्हिएट युनियनचा प्रभाव होता.

संदर्भ:

स्रोत: सोव्हिएट युनियनचा इतिहास
वाचन: Vladimir Lenin's Revolution and the Rise of USSR

निष्कर्ष:
१९ डिसेंबर १९२२ रोजी सोव्हिएट युनियनच्या स्थापनेसह, रशिया आणि त्याच्या सहकार्‍यांनी एक नवा जागतिक वावरण निर्माण केला. सोव्हिएट युनियनने त्याच्या साम्राज्यवादी आणि कम्युनिस्ट विचारधारांद्वारे जागतिक राजकारणावर मोठा प्रभाव टाकला. सोव्हिएट युनियनची स्थापना केल्यावर, जगातील शक्तीचे पुनर्विभाजन झाले आणि शीतयुद्धाची सुरूवात झाली.

🌍🇷🇺

समारोप:
सोव्हिएट युनियनची स्थापना एक महत्त्वपूर्ण ऐतिहासिक घटना होती. ती एक अद्वितीय सामाजिक, राजकीय, आणि आर्थिक प्रणाली उभी करणारी घटना होती. या घटनेने जागतिक राजकारणातील ताण-तणाव, संघटन आणि संघर्ष यांची रूपरेषा बदलली. यामुळे कम्युनिझमच्या पद्धतींचा प्रसार झाला आणि शीतयुद्धाच्या काळाची सुरुवात झाली.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-19.12.2024-गुरुवार.
===========================================