दिन-विशेष-लेख-२८ डिसेंबर १९६६ रोजी, माओ झेडोंग यांच्या नेतृत्वाखाली चीनमध्ये

[Atul Kaviraje]

चीनमध्ये 'सांस्कृतिक क्रांती'ची सुरूवात (१९६६)-

२८ डिसेंबर १९६६ रोजी, माओ झेडोंग यांच्या नेतृत्वाखाली चीनमध्ये सांस्कृतिक क्रांती सुरू झाली. या क्रांतीने देशातील समाज आणि सांस्कृतिक जीवनात मोठे बदल घडवले, आणि हजारो लोकांना त्रास देण्यात आला. 🇨🇳🔴

चीनमध्ये 'सांस्कृतिक क्रांती'ची सुरूवात (१९६६)-

२८ डिसेंबर १९६६ रोजी, माओ झेडोंग यांच्या नेतृत्वाखाली चीनमध्ये सांस्कृतिक क्रांती सुरू झाली. या क्रांतीचा उद्देश चीनमधील पारंपारिक समाजव्यवस्था आणि सांस्कृतिक मूल्यांमध्ये परिवर्तन आणण्याचा होता. माओ झेडोंग यांच्या कम्युनिस्ट विचारधारेच्या प्रचारासाठी व प्रतिकारासाठी हि क्रांती सुरू केली गेली. यामुळे चीनच्या समाजाच्या प्रत्येक घटकावर खोल परिणाम झाले आणि हजारो लोकांना त्रास आणि अत्याचार सहन करावा लागला.

१. परिचय:
चीनमधील सांस्कृतिक क्रांती (१९६६-१९७६) हा एक राजकीय आणि सामाजिक आंदोलन होता, जो माओ झेडोंग यांच्या नेतृत्वाखाली सुरू झाला. माओ यांनी या क्रांतीचा मुख्य उद्देश कम्युनिस्ट विचारधारा आणि समाजवादी मूलभूत मूल्यांचा प्रसार करणे होता, तसेच त्यांनी सोळा वर्षांपूर्वीच्या "पारंपारिक संस्कृती"च्या समोर संघर्ष करून नवीन विचारधाराची स्थापना करण्याचा प्रयत्न केला.

२. मुख्य मुद्दे:
सांस्कृतिक क्रांतीचे उद्दीष्ट: माओ झेडोंग यांनी सांस्कृतिक क्रांतीचा मुख्य हेतू शहरी आणि ग्रामीण भागात कम्युनिस्ट विचारधारेचा प्रभाव वाढवणे, पारंपारिक समज-धारणांमध्ये बदल आणणे, आणि सरकारी नेतृत्वावर ताबा मिळवणे ठरवला. यानुसार, प्रौढ आणि युवा वर्गाला एकत्र करून ते पारंपारिक संस्कृती, धार्मिक विश्वास आणि विरोधी आवाज यांना नष्ट करण्यासाठी एक व्रत घेतले.

"लाल गार्ड" ची निर्मिती: सांस्कृतिक क्रांतीच्या भाग म्हणून, माओ झेडोंग यांनी लाल गार्ड या गटाचे निर्माण केले. लाल गार्ड ही विद्यार्थ्यांची एक चळवळ होती, जी क्रांतिकारी विचारांनी प्रेरित होती. याने पारंपारिक चीनी संस्कृतीवर हल्ला करून प्राचीन स्मारक, पुस्तकं, कला आणि साहित्य नष्ट करण्याचा प्रयत्न केला.

मूलभूत बदल: या क्रांतीच्या दरम्यान, अनेक बुद्धिजीवी, शास्त्रज्ञ, आणि सरकारच्या अधिकाऱ्यांना "विरोधक" म्हणून घोषित केले आणि त्यांना कडक शिक्षा दिली गेली. कामगार वर्ग आणि कृषी कामकाजाचे संस्कृतिमूलक कार्य प्राथमिकता दिली. संस्कृती आणि शिक्षणात त्याऐवजी राजकीय आणि समाजवादी विचार आणले गेले.

प्रभाव आणि अत्याचार: सांस्कृतिक क्रांतीच्या परिणामस्वरूप चीनमधील नागरिकांनी मोठा मानसिक आणि शारीरिक त्रास भोगला. अनेक लोकांना सशक्त शिक्षा, अपमान, शारिरीक अत्याचार आणि समाजातून हद्दपार करण्यात आले. त्याआधी असलेल्या विचारांची चाचणी आणि विरोधकांचे दडपण यामुळे जनतेत भयंकर अस्वस्थता निर्माण झाली.

३. निष्कर्ष आणि समारोप:
सांस्कृतिक क्रांतीच्या समाप्तीने चीनमधील समाजात मोठे बदल घडवले, परंतु त्याच वेळी अनेक निराशाजनक घटना घडल्या. माओ झेडोंग यांचा क्रांतिकारी विचारधारांचा प्रभाव चीनवर दीर्घकाळ राहिला, आणि यामुळे त्यांचा सत्ता टिकवण्यासाठी घेतलेला संघर्ष आणि अत्याचार देखील इतिहासात नोंदवले गेले. माओंच्या सांस्कृतिक क्रांतीने चीनच्या सामाजिक, सांस्कृतिक, शैक्षणिक आणि राजकीय व्यवस्थेत असंख्य वाईट परिणाम घडवले, परंतु यामुळे लोकांची विचारधारांची चळवळ आणि कम्युनिस्ट परिवर्तन एक महत्त्वाचा भाग बनली.

आजही, चीनमध्ये या सांस्कृतिक क्रांतीचा राजकीय आणि ऐतिहासिक प्रभाव दिसून येतो.

📚 संदर्भ:
"माओ झेडोंग आणि सांस्कृतिक क्रांती" - माओ झेडोंग यांच्या क्रांतिकारी विचारधारेवर आधारित साहित्य.
"चीनमधील सांस्कृतिक क्रांती: त्याचे प्रभाव आणि इतिहास" - सांस्कृतिक क्रांतीच्या परिणामांचा गहन अभ्यास.

🇨🇳🔴 सिंबॉल्स: 🇨🇳🔴📖

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-28.12.2024-शनिवार.
===========================================