दर्श वेळा सोमवती अमावस्या – ३० डिसेंबर २०२४-

[Atul Kaviraje]

दर्श वेळा  सोमवती अमावस्या-

दर्श वेळा सोमवती अमावस्या – ३० डिसेंबर २०२४-

दर्श वेळा सोमवती अमावस्या हा एक अत्यंत पवित्र आणि महत्वाचा दिन आहे, जो प्रत्येक वर्षी दिसाच्या महिन्यात सोमवारी येतो. या दिवशी, हिंदू धर्मात विशेष महत्त्व आहे आणि त्या दिवशी व्रत, पूजा, आणि उपास्य देवतेची उपासना केली जाते. सोमवती अमावस्या म्हणजेच "सोमवार" व "अमावस्या" या दोन महत्त्वपूर्ण तिथींचे संगम. हा दिवस विशेषत: पितरांबद्दल श्रद्धा आणि पितर ऋण मोचनासाठी अत्यंत महत्त्वाचा मानला जातो. याशिवाय, या दिवशी देवी-देवतांच्या पूजेचा, तीर्थयात्रेचा आणि व्रत पालनाचा विशेष महत्त्व आहे.

सोमवती अमावस्येचे धार्मिक महत्त्व:
सोमवती अमावस्या ही खास असते कारण तिच्यावर चंद्र ग्रहण देखील होऊ शकते. त्यादिवशी चंद्राच्या लहान होत जाणाऱ्या आकारामुळे संपूर्ण रात्री अंधार असतो, जे आध्यात्मिक ध्यान व साधना करण्यासाठी आदर्श मानले जाते. तसेच, सोमवती अमावस्येचे धार्मिक दृष्टिकोनातून महत्वाचं कारण म्हणजे, या दिवशी पितरांची शांती आणि त्यांचे ऋण मोचन होण्याची श्रद्धा आहे.

धार्मिक व्रत व पूजा:
सोमवती अमावस्येच्या दिवशी अनेक लोक घरच्या घरी पितरांची पूजा करतात. या दिवशी तीर्थयात्रा करण्याची परंपरा देखील आहे. विविध व्रत आणि साधना केली जातात. व्रत करणाऱ्यांनी विशेषतः उपवास ठेवला जातो, तसेच पवित्र नद्या व तीर्थ स्थळांमध्ये स्नान केले जाते. त्यानंतर पितरांसाठी तर्पण, श्राद्ध कर्म व पिंड दान या पवित्र कृत्यांचे पालन केले जाते.

यासोबतच, विशेष रूपाने सोमवारी देवी महाकाली, शिव, गणेश, आणि लक्ष्मी यांची पूजा केली जाते. या दिवशी भक्तगण आपल्या अवडत्यांच्या पिढ्यांच्या आत्म्यांसाठी प्रार्थना करतात आणि त्यांना शांती मिळावी यासाठी पिंड दान करतात.

सोमवती अमावस्येचे धार्मिक महत्त्व आणि उदाहरण:
अश्विनी कुमार यांचा महाकाव्य "रामायण" आणि महाभारत मध्ये देखील सोमवती अमावस्येच्या महत्त्वाचे उदाहरण दिले गेले आहे. महाभारतात श्रीकृष्णाने अर्जुनाला सांगितले की, सोमवती अमावस्येचा उपवास व पूजा करणे, यामुळे सर्व पापांचे नाश होतो आणि भक्ताची इच्छापूर्ती होते. त्याचप्रमाणे, रामायणात रामचंद्रजींनी आपल्या पितरांचा आशीर्वाद घेण्यासाठी सोमवती अमावस्येला उपवास केला.

साधकांसाठी एक उपयुक्त दिवस:
सोमवती अमावस्येच्या दिवशी, साधकांसाठी ध्यान, साधना आणि तत्त्वज्ञानाच्या अभ्यासासाठी एक विशेष दिवस मानला जातो. याचा संबंध आपल्याला आध्यात्मिक शांती, ध्यान साधना, आणि आध्यात्मिक प्रगती साधण्यासाठी असतो. या दिवशी पूजा किंवा उपास्य देवतेच्या ध्यानात एकाग्रतेने बसल्याने मन शांत आणि शुद्ध होऊन, आत्मा जागृत होतो.

सोमवती अमावस्या आणि पितरांची पूजा:
पितरांबद्दलचे संस्कार हिंदू धर्मात खूप महत्त्वाचे मानले जातात. पितरांना श्रद्धांजली वाहण्यासाठी आणि त्यांच्या आत्म्यांच्या शांतीसाठी या दिवशी विशेष पूजा केली जाते. पिंड दान, तर्पण आणि श्राद्ध या सर्व क्रियांचे पालन करून, व्यक्ती पितरांच्या आशीर्वादाने जीवनात सुख, शांती आणि समृद्धी मिळवू शकतो. विशेषतः, हे व्रत ज्यांच्याकडे मुलं नाहीत किंवा ज्यांचे पितर पंढरपूरला गेली आहेत, ते या दिवशी अत्यंत श्रद्धेने श्रद्धांजली अर्पण करतात.

सोमवती अमावस्येचे आधुनिक संदर्भ:
आजकाल, तंत्रज्ञानाच्या युगात असलेल्या लोकांना हे व्रत पारंपारिक पद्धतींनी करणे अवघड वाटत असले तरी, याचे महत्व आणि प्रभाव तितकेच आहे. साधारणतः, लोक घरातही पूजा आणि उपास्य देवतेची आराधना करत असतात. काही लोक धार्मिक स्थळांवर जाऊन पवित्र स्नान करून विशेष पूजा, तर्पण किंवा श्रद्धांजली अर्पण करतात.

सोमवती अमावस्या ही अध्यात्मिक दृष्टिकोनातून एक अत्यंत पवित्र आणि शुभ वेळ आहे.

सारांश:
सोमवती अमावस्या केवळ एक व्रत किंवा त्याग याबद्दल नाही, तर ती एक गूढ आध्यात्मिक अनुभव आहे. त्यादिवशी आपल्या पितरांना श्रद्धांजली अर्पण करणे, तसेच आत्मसाधना आणि ध्यान करण्यामुळे जीवनातील ताण-तणाव कमी होतो आणि एक शांतीचा अनुभव होतो. तसेच, सोमवती अमावस्या दिवशी घेतलेले व्रत आणि उपास्य देवतेच्या पूजेचा अभ्यास केल्यास जीवनात सुख, शांती आणि समृद्धी प्राप्त होऊ शकते.

सोमवती अमावस्या आपल्या जीवनाच्या आध्यात्मिक मार्गावर एक महत्त्वपूर्ण पाऊल ठेवण्याचा दिवस आहे, जो आपल्याला मानसिक आणि आध्यात्मिक शांती प्राप्त करण्यासाठी योग्य दिशा देतो.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-30.12.2024-सोमवार.
===========================================