धार्मिक परिषदा आणि त्यांचा समाजावर प्रभाव-2

[Atul Kaviraje]

धार्मिक परिषदा आणि त्यांचा समाजावर प्रभाव-

५. धार्मिक अत्याचार आणि हकदारीवर चर्चा (Debate on Religious Oppression and Rights):
धार्मिक परिषदा समाजातील धर्माच्या मुलभूत हकदारीवर देखील चर्चा करतात. यामध्ये जातिवाद, स्त्री अधिकार, धर्मानुसार मिळवलेली भूमिका आणि इतर इन्स्टिट्युट्सवरील अन्याय या सर्वांचा मुद्दा मांडला जातो. महात्मा गांधींच्या धार्मिक आणि सामाजिक दृष्टिकोनाने भारताच्या स्वातंत्र्यसंग्रामाच्या महत्त्वपूर्ण भागीदार होण्यास मदत केली.

उदाहरण:
स्वामी विवेकानंदाची शिकागो परिषद (1893):
स्वामी विवेकानंद यांनी शिकागो परिषदेत धार्मिक सहिष्णुतेचा संदेश दिला, जे आजही जगभरातील विविध धार्मिक समुदायांसाठी प्रेरणादायक आहे. स्वामी विवेकानंद यांनी धर्माच्या एकतेचे आणि विविधतेचे महत्त्व सांगितले. या परिषदेने भारतीय धर्माच्या तत्त्वज्ञानाला जागतिक मंचावर पोहोचवले.

ब्रह्मो समाजाची स्थापना:
राममोहन रॉय यांनी ब्राह्मो समाजाची स्थापना केली, जेथे परंपरेच्या रूढीवादाचा विरोध केला जात होता. बालविवाह, स्त्री शिक्षण, हिंदू धर्मातील अस्पृश्यता आणि अन्याय या मुद्द्यांवर ब्राह्मो समाजाने महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावली. ब्राह्मो समाजाने समाज सुधारणा आणि समताधारित तत्त्वज्ञानाचे प्रचार केले.

आचार्य विनोबा भावे आणि भूदान आंदोलन:
आचार्य विनोबा भावे यांच्या भूदान आंदोलन ने सामाजिक समता आणि जमीन शेअर करण्याच्या तत्त्वज्ञानाचा प्रसार केला. त्यांच्या परिषदा आणि संमेलनांनी गावागावात सामाजीक, आर्थिक आणि धार्मिक समता पसरवली.

समाप्ती:
धार्मिक परिषदा हे समाजात धार्मिक एकता, समतावाद, आणि सहिष्णुतेचा प्रचार करणारे महत्त्वाचे घटक आहेत. यामुळे समाजाच्या सर्व स्तरांवर सकारात्मक बदल घडवले जातात. त्या धार्मिक आणि सामाजिक प्रश्नांवर विश्लेषण, चिंतन आणि चर्चा करण्याचे महत्त्वपूर्ण साधन ठरतात. धार्मिक परिषदा केवळ धार्मिक दृषटिकोनातून होणारी चर्चा नाही, तर ती समाजाच्या प्रगतीसाठी आणि एकतेसाठी महत्त्वाचे ठरतात.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-02.01.2025-गुरुवार.
===========================================