पत्रकार दिन – ६ जानेवारी २०२५-

[Atul Kaviraje]

पत्रकार दिन-

पत्रकार दिन – ६ जानेवारी २०२५-

६ जानेवारी हा दिवस "पत्रकार दिन" म्हणून साजरा केला जातो. हा दिवस पत्रकारितेच्या महत्त्वाचे अधोरेखित करणारा आणि पत्रकारांच्या कर्तव्य, कार्यक्षमता आणि योगदानाचे मान्यतापत्र असलेला आहे. या दिवसाचे महत्त्व हे आपल्या समाजातील पत्रकारिता आणि मीडिया उद्योगाच्या कार्याला स्वीकारणे, त्याच्या मूल्यांचा आदर करणे, आणि लोकशाहीत त्याच्या महत्वाच्या भूमिकेला समजून घेणे आहे.

महत्त्व:
"पत्रकार दिन" हा दिवस विशेषतः भारतात ६ जानेवारी रोजी साजरा केला जातो, ज्यामुळे १९८० मध्ये भारत सरकारने राष्ट्रीय पुरस्कार म्हणून पत्रकार दिन साजरा करण्याचा निर्णय घेतला. याचा मुख्य उद्देश पत्रकारितेच्या पेशाला एक आदर्श म्हणून प्रस्तुत करणे आणि समाजातील पत्रकारांच्या योगदानाला उजाळा देणे आहे. पत्रकारिता म्हणजेच समाजाच्या नफ्यावर आणि फायद्याच्या मुद्द्यांवर लक्ष केंद्रित करणारा आणि ताज्या घडामोडींवर पारदर्शी विचार मांडणारा एक अत्यंत महत्त्वाचा धागा आहे.

पत्रकारिता केवळ माहिती प्रसारणाचा एक माध्यम नसून, ते सामाजिक आणि राजकीय बदल घडवणारे एक शक्तिशाली साधन आहे. पत्रकार आपल्या लेखन आणि वाचनाद्वारे लोकांचे मन बघतात, त्यांना शिक्षित करतात, जागरूक करतात, आणि सर्वसामान्य नागरिकांना सशक्त बनवतात.

उदाहरण:
महात्मा गांधींचे पत्रकारिता योगदान: महात्मा गांधींनी 'हरिजन' या मासिकाचे संपादन केले आणि 'नवजीवन' या पत्रात विचारलेले लेख त्यांना पत्रकारितेच्या क्षेत्रात आदर्श बनवतात. त्यांनी सत्य आणि अहिंसा या तत्त्वांवर आधारित पत्रकारितेचा प्रचार केला आणि समाजातील अन्याय, भ्रष्टाचार आणि असमानता यांविरुद्ध आवाज उठवला.

लक्ष्मीनारायण लालवानी: लक्ष्मीनारायण लालवानी हे एक प्रसिद्ध भारतीय पत्रकार होते. त्यांनी अनेक सामाजिक समस्यांवर लेखन करून भारतीय समाजाच्या बदलाच्या दिशेला आकार दिला. त्यांच्या लेखनामुळे लोकशाहीच्या चांगल्या कार्यशैलीला चालना मिळाली.

चंद्रशेखर आझाद: चंद्रशेखर आझाद एक प्रसिद्ध क्रांतिकारी होते, पण त्यांचा पत्रकारिता क्षेत्रातील सहभागही महत्त्वाचा होता. त्यांनी 'आजाद हिंद फौज' आणि 'आजाद' या बातम्या प्रचारित करणारे वृत्तपत्र काढले, जे त्यांच्या ध्येयाच्या प्रसारास मदत करणारे ठरले.

विवेचन:
पत्रकारिता हे फक्त खबरदारी आणि माहिती देण्याचे साधन नाही, तर लोकांचे मत तयार करणारे, समाजाला जागरूक करणारे आणि राजकारण व अर्थव्यवस्था यावर प्रभाव टाकणारे एक महत्त्वाचे कार्य आहे. पत्रकार दिन साजरा करत असताना, आपण पत्रकारितेच्या माध्यमातून आपल्या समाजातील न्याय, समानता, आणि आदर्श मूल्यांचे संवर्धन करण्याची गरज असल्याचे समजून घेत आहोत.

१. पत्रकारितेचा सामाजिक प्रभाव:
पत्रकारिता एक सामाजिक दायित्व आहे. पत्रकार समाजातील समस्यांचे स्वरूप, त्याचे परिणाम, आणि त्याच्या सोडवणुकीसाठी विविध उपाय शोधतात. त्यांच्या लेखनामुळे समाजातील असमानता, भ्रष्टाचार, आणि शोषण यांविरुद्ध जनजागृती होते. पत्रकारिता ही सामाजिक न्यायासाठी एक सशक्त आवाज आहे.

२. पत्रकारिता आणि लोकशाही:
लोकशाहीत पत्रकारिता महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावते. ती जनतेच्या विचारांचा प्रसार करते, शासनाच्या कार्याचे मूल्यांकन करते, आणि त्यावर प्रश्न उभे करते. पत्रकारिता जनतेच्या हक्कांचे रक्षण करणारे आणि त्यांच्या समस्यांवर प्रकाश टाकणारे एक प्रभावशाली साधन आहे. भारतातील संविधानात पत्रकारांना स्वातंत्र्य दिले गेले आहे, कारण ते लोकशाहीचे रक्षण करणारे आहेत.

३. पत्रकारांच्या नैतिकतेचे महत्त्व:
पत्रकारिता क्षेत्रामध्ये नैतिकतेचे पालन करणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे. पत्रकारांनी सत्यता, पारदर्शिता, आणि निष्पक्षतेचे पालन केले पाहिजे. चुकल्या माहितीच्या प्रसारणामुळे समाजातील विश्वासाचे नुकसान होऊ शकते. पत्रकारिता एक सशक्त शस्त्र असले तरी ते चुकीच्या वापरामुळे सामाजिक असंतुलन निर्माण करू शकते. म्हणूनच, पत्रकारांनी जागरूक राहून, सतत सत्य आणि न्यायाचे पालन करणे आवश्यक आहे.

४. डिजिटल पत्रकारिता:
आजकाल डिजिटल पत्रकारिता अधिक प्रभावी ठरली आहे. सोशल मीडिया, ब्लॉग्ज, आणि ऑनलाइन पोर्टल्सने माहितीच्या प्रसारणाचे वेगवेगळे मार्ग तयार केले आहेत. तथापि, या प्रकारच्या पत्रकारितेत सत्यतेच्या त्रुटी आणि माहितीच्या चुकीच्या वापराचा धोका देखील वाढला आहे. त्यामुळे डिजिटल पत्रकारिता क्षेत्रात देखील नैतिकता आणि विश्वासार्हतेचा आधार घेणे आवश्यक आहे.

निष्कर्ष:

"पत्रकार दिन" हा दिवस एक महत्त्वपूर्ण क्षण आहे, जेव्हा आपण पत्रकारितेच्या क्षेत्राच्या महत्त्वाकडे लक्ष देतो आणि त्याच्या कर्तृत्वाची कदर करतो. समाजातील योग्य बदल घडवण्यासाठी पत्रकारांना एक शक्तिशाली माध्यम मानले जात आहे. हा दिवस पत्रकारिता क्षेत्रातील कार्यकर्त्यांचे आभार मानण्यासाठी आणि त्यांच्या साहस आणि कर्तव्यपरायणतेचे कौतुक करण्याचा आहे. पत्रकारिता लोकशाहीला बल देणारे, सामाजिक बदल घडवणारे आणि जनतेला जागरूक करणारे एक प्रमुख साधन आहे.

🙏 "पत्रकारितेचा उद्देश आहे सत्याचा शोध घेणे आणि लोकांच्या हितासाठी ते समाजात पसरवणे." 🙏

🎉 "पत्रकार दिनाच्या हार्दिक शुभेच्छा!" 🎉

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-06.01.2025-सोमवार. 
===========================================