शांतादुर्गा यात्रा - कुंब्राळ - दोडामार्ग - 07 जानेवारी 2025-

[Atul Kaviraje]

शांतादुर्गा यात्रा-कुंब्राळ-दोडामार्ग-

शांतादुर्गा यात्रा - कुंब्राळ - दोडामार्ग - 07 जानेवारी 2025-

शांतादुर्गा यात्रा: महत्त्व आणि भक्तिभावपूर्ण विवेचन-

भारतामध्ये विविध देवी-देवतांची पूजा केली जाते आणि त्यामध्ये प्रत्येक मंदिराची, त्याच्या वार्षिक उत्सवाची आणि यात्रा प्रक्रियेची एक वेगळी महत्ता आहे. यातील एक महत्त्वाचा उत्सव आहे शांतादुर्गा यात्रा, जो कुंब्राळ (कुंब्राळा) व दोडामार्ग क्षेत्रात साजरा केला जातो. हा उत्सव विशेषत: गोवा आणि महाराष्ट्राच्या सीमारेषेवरील एक महत्त्वपूर्ण धार्मिक समारंभ आहे. प्रत्येक वर्षी ७ जानेवारीला शांतादुर्गा देवीची पूजा आणि यात्रा आयोजित केली जाते.

शांतादुर्गा देवी हे शांततेच्या आणि समृद्धीच्या प्रतीक आहेत. त्यांच्या पूजेच्या प्रक्रियेत भक्तांच्या मनात शांतता, भक्तिभाव, आणि एकात्मतेचा अनुभव मिळवला जातो. या यात्रेची एक खास वैशिष्ट्य म्हणजे ती भक्तिपंथ आणि आध्यात्मिक अनुभवांनी भरलेली असते.

शांतादुर्गा देवीची महत्त्वपूर्ण ओळख:-

शांतादुर्गा देवी हे शक्तीचा रूप मानले जातात. ती दुर्गा माता चे शांत रूप आहेत, ज्याचे स्वरूप भक्तांच्या जीवनातील प्रत्येक विकार आणि संकटावर नियंत्रण ठेवण्यासाठी पूजले जाते. शांतादुर्गा देवीची पूजा आणि व्रत भक्तांना जीवनाच्या गडबडीतून एक शांत, पवित्र आणि समृद्ध जीवनाचा मार्ग दाखवते.

शांतादुर्गा देवीचे महत्व:-

शांती आणि समृद्धी:
शांतादुर्गा देवी शांततेचे, समृद्धीचे आणि सुख-शांतीचे प्रतीक मानली जातात. भक्तांनी त्यांना शरण जाऊन मानसिक शांती, शारीरिक स्वास्थ्य आणि जीवनाच्या इतर अंगांमध्ये आनंद मिळवण्याची प्रार्थना केली जाते. देवीची पूजा केल्याने भक्तांचे जीवन संतुलित आणि यशस्वी होण्याची संधी मिळते.

आध्यात्मिक उन्नती:
देवीचे आशीर्वाद भक्तांना मानसिक शुद्धता, आध्यात्मिक उन्नती आणि जीवनातील सर्वोच्च ध्येय प्राप्त करण्याची दिशा देतात. शांतादुर्गा देवीचे दर्शन भक्तांना ताणतणाव आणि मानसिक आव्हानांपासून मुक्त करते.

सामाजिक एकता आणि बंधुत्व:
शांतादुर्गा यात्रा केवळ एक धार्मिक उत्सव नाही, तर एक सामाजिक घटना देखील आहे. यात समाजातील विविध घटक एकत्र येऊन श्रद्धेने देवीला साकडं घालतात, एकमेकांशी परस्पर संबंध वाढवतात आणि सामाजिक एकतेचा संदेश देतात.

कुंब्राळ - दोडामार्ग: स्थानिक महत्त्व:
कुंब्राळ आणि दोडामार्ग ही दोन्ही ठिकाणं शांतादुर्गा देवीच्या पूजेच्या संदर्भात महत्त्वाची आहेत. या क्षेत्रातील परिसर नैसर्गिक सौंदर्याने परिपूर्ण आहे आणि इथे भक्तिमय वातावरण आहे. या ठिकाणी होणारी यात्रा सर्व भक्तांना एक पवित्र अनुभव देते.

कुंब्राळ:
कुंब्राळ हे एक प्रमुख ठिकाण आहे जिथे शांतादुर्गा देवीच्या मंदिराची स्थापना केली गेली. येथील शांतता आणि सुरेल वातावरण भक्तांना आध्यात्मिक उन्नती आणि शांति मिळवण्यासाठी उत्तम वातावरण प्रदान करतात. देवीच्या दर्शनासाठी भक्त मोठ्या संख्येने येथे येतात आणि त्यांची श्रद्धा अधिक बळकट होते.

दोडामार्ग:
दोडामार्ग या क्षेत्रात शांतादुर्गा देवीचा दूसरा प्रमुख केंद्र आहे, जिथे नवरात्रोत्सव आणि वार्षिक यात्रा साजरी केली जाते. येथे शांती आणि सद्गुणांची भावना अधिक समृद्ध असते. भक्त आपल्या कष्टांची व उपास्य देवीला अर्पित करतात.

शांतादुर्गा यात्रा: भक्तिभावपूर्ण महत्व
शांतादुर्गा यात्रा हे एक महत्त्वपूर्ण धार्मिक उत्सव आहे. या दिवशी भक्त त्या पवित्र स्थळी उपस्थित होऊन देवीला पूजून, प्रार्थना करून आपल्या जीवनातील अडचणी दूर होण्याची आणि मनातील द्वंद्व शांत करण्याची प्रार्थना करतात. यामध्ये भक्त विविध धार्मिक विधी, मंत्रोच्चार, पूजा आणि व्रत करतात. यात्रा ही एकात्मतेचा प्रतीक असून, समाजाच्या विविध स्तरांतील लोक एकत्र येऊन एकमेकांना श्रद्धा आणि प्रेमाच्या भावनेत एकत्र होतात.

यात्रेतील प्रमुख विधी:-

पुजा आणि अर्चना:
यात्रा सुरू होण्यापूर्वी आणि दरम्यान भक्त देवीच्या पवित्र मंदिरात येऊन मंत्रोच्चार, अर्चना आणि पूजा करतात. त्याचबरोबर, शाकाहारी प्रसाद अर्पण केला जातो.

माळ घालणे:
भक्त देवीला पुष्पांद्वारे माला घालून त्यांच्याकडून आशीर्वाद घेतात. हे भक्तांचे श्रद्धा आणि भक्तिभाव व्यक्त करण्याचे एक प्रमुख रूप आहे.

अर्घ्य अर्पण:
भक्त शांतादुर्गा देवीला अर्घ्य अर्पण करतात, जे प्रार्थनेचा एक भाग असतो. अर्घ्य म्हणजे भक्तीभावाने समर्पित केलेली पूज्य सामग्री असते.

भजन-कीर्तन आणि धार्मिक गोड शब्द:
भक्त विविध धार्मिक गाणी, भजन आणि कीर्तन गात देवीच्या उपास्य रूपाची महिमा गात असतात. हे भजन-संकीर्तन एक धार्मिक उन्नतीचा व साधना प्रदर्शित करतात.

उदाहरण: भक्तिपूर्ण कविता-

लघु कविता:-

शांतादुर्गा देवी, तुजला शरण आम्ही ,
संपूर्ण विश्वात तुझंच नाव नामी,
तुझ्या आशीर्वादाने होईल सुखद जीवन,
तुझ्या चरणी वंदन, जीवन होईल सुगम !

निष्कर्ष:
शांतादुर्गा यात्रा कुंब्राळ आणि दोडामार्ग या ठिकाणी आयोजित केली जाते. हा उत्सव भक्तांच्या जीवनातील शांती, समृद्धी आणि आध्यात्मिक उन्नतीचा प्रतीक आहे. यात्रा केवळ एक धार्मिक समारंभ नाही, तर ते एक सामाजिक आणि सांस्कृतिक एकता आणि भक्तिभावाचे आयोजन आहे. यामध्ये प्रत्येक भक्त आपली श्रद्धा आणि विश्वास शांतादुर्गा देवीच्या चरणांमध्ये अर्पित करतो. या यात्रेचे महत्त्व केवळ भक्तिपंथापुरते सीमित नाही, तर ती एक सकारात्मक बदल आणि समृद्ध जीवनाचे प्रतीक आहे.

शांतादुर्गा देवीच्या आशीर्वादाने भक्तांचा जीवनशैली सुधारतो आणि एक नवीन, आनंददायी आणि शांतीपूर्ण जीवन मिळवण्याचा मार्ग प्राप्त होतो.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-07.01.2025-मंगळवार.
===========================================