श्री तुळजाभवानी निद्राकाल समाप्ती - तुळजापूर - 07 जानेवारी, 2025-

[Atul Kaviraje]

श्री तुळजाभवानी निद्राकाल समाप्ती -तुळजापूर-

श्री तुळजाभवानी निद्राकाल समाप्ती - तुळजापूर - 07 जानेवारी, 2025-

श्री तुळजाभवानी निद्राकाल समाप्ती: महत्त्व आणि भक्तिभावपूर्ण विवेचन-

भारताच्या विविध तीर्थक्षेत्रांमध्ये असलेल्या पवित्र स्थळांचे धार्मिक महत्त्व अनमोल आहे. त्यात एक अत्यंत प्रसिद्ध तीर्थक्षेत्र म्हणजे तुळजापूर, जे महाराष्ट्रातील उस्मानाबाद जिल्ह्यात स्थित आहे. श्री तुळजाभवानी ह्या देवीचे मंदिर तुळजापूर येथे स्थित आहे, आणि येथे दरवर्षी 7 जानेवारीला तुळजाभवानीच्या निद्राकाल समाप्तीचा समारंभ मोठ्या श्रद्धेने साजरा केला जातो.

तुळजाभवानी हे भारतातील प्रमुख शक्तिपीठांपैकी एक मानले जाते. या देवीच्या मंदिरात असलेल्या मूर्तीला आणि देवीच्या शक्तीला भक्त मोठ्या श्रद्धेने पूजा अर्चना करतात. निद्राकाल समाप्ती ह्या दिवशी देवीच्या "निद्राकाल"ाच्या समाप्तीचा समारंभ साजरा केला जातो, आणि याच दिवशी तुळजाभवानी देवीच्या पुनरुत्थानाची आणि तिच्या जागरणाची प्रार्थना केली जाते.

श्री तुळजाभवानीच्या निद्राकालाचे महत्त्व
श्री तुळजाभवानी हे महाकाय देवीचे रूप मानले जाते, ज्याची पूजा लाखो भक्त विविध धार्मिक कार्यक्रमांमध्ये करतात. देवीच्या नयनाभिराम आणि शक्तिशाली रूपाचे दर्शन हे भक्तांना आध्यात्मिक शांति, आशीर्वाद आणि जीवनातील संकटातून मार्गदर्शन मिळवून देते.

निद्राकाल म्हणजे देवीच्या विश्रांती किंवा विश्रामाची अवस्था, जिथे ती एका विशेष वेळेस भक्तांच्या जीवनातील कार्यकर्तृत्वावर, त्यांच्याशी संबंधित सामाजिक, मानसिक आणि आध्यात्मिक गुणांवर लक्ष देते. निद्राकालाच्या समाप्तीचे महत्त्व म्हणजे देवीचे पुनरुज्जीवन आणि तिच्या कार्यप्रणालीची व त्यातील उद्दीष्टांची पुन्हा चांगली शक्ती मिळवण्याची प्रक्रिया. हे समारंभ जरी एका दिवशी साजरे केले जात असले तरी, भक्तांच्या जीवनातील दिव्यता, दैवी शक्ती आणि समृद्धीला एक नवा मोड देतो.

श्री तुळजाभवानीचे स्थान आणि प्रतिष्ठान
तुळजाभवानी देवीचे मंदिर महाराष्ट्रातील एक अत्यंत महत्त्वाचे धार्मिक केंद्र आहे. हे मंदिर तुळजापूर शहरात स्थित असून, हे एक शक्तिपीठ आहे. येथे देवीची मूर्ती व तिचा पूजन विधी अत्यंत पारंपरिक आणि भक्तिपंथी आहे. मंदिराच्या परिसरात दरवर्षी लाखो भक्त एकत्र येऊन पूजा, व्रत, आणि अन्य धार्मिक विधी पार करत असतात.

तुळजाभवानी देवीच्या स्थानाच्या ऐतिहासिक महत्त्वाने तिच्या पूजा विधींपासून ते विविध धार्मिक समारंभांपर्यंत प्रत्येक गोष्टीला एक वेगळी ओळख दिली आहे. या दिवसाचा समारंभ महत्त्वपूर्ण आहे, कारण यामुळे भक्तांना देवीच्या आशीर्वादाने शांती, सुख, आणि समृद्धी प्राप्त होते.

निद्राकाल समाप्तीचे समारंभ-

पुजा आणि अर्चना:
निद्राकाल समाप्तीच्या दिवशी देवीच्या मूर्तीची विशेष पूजा केली जाते. यामध्ये देवीला स्नान, पुष्प, नैवेद्य अर्पण केला जातो. संपूर्ण मंदिर परिसर भक्तिमय वातावरणाने गजरलेला असतो. यावेळी देवीच्या शक्तीचा जागरण करण्यासाठी विशेष मंत्रोच्चार आणि प्रार्थना केली जाते.

संगीत व भजन-कीर्तन:
तुळजाभवानीच्या जागरणाच्या समारंभात भक्त एकत्र येऊन भजन व कीर्तन करतात. देवीच्या स्तुती गीतांमध्ये, भक्त तिच्या शक्तीची महती गातात आणि दिव्य आशीर्वादाची मागणी करतात. यामुळे भक्तांच्या अंतर्मनात एक शांतीचा अनुभव होतो.

प्रसाद वितरण:
तुळजाभवानीच्या दर्शनानंतर प्रसाद वितरण केला जातो. हे प्रसाद देवीच्या आशीर्वादाचे प्रतीक असतात. भक्त प्रसाद घेऊन देवीच्या आशीर्वादाचा अनुभव घेतात आणि त्यांची श्रद्धा अधिक दृढ होते.

कुंभ व पंढरी व्रत:
निद्राकाल समाप्तीच्या दिवशी विशेष व्रतांचे आयोजन केले जाते, ज्यामध्ये भक्त कुंभ व्रत, पंढरी व्रत आणि इतर धार्मिक प्रक्रियांमध्ये सहभागी होतात. यामुळे भक्त आपल्या जीवनातील प्रत्येक क्षेत्रात देवीची कृपा प्राप्त करण्यासाठी प्रयत्नशील असतात.

निष्कर्ष:
श्री तुळजाभवानी निद्राकाल समाप्ती ह्या दिवशी केलेले समारंभ भक्तांची श्रद्धा आणि आस्था दर्शवितात. यामध्ये तुळजाभवानीच्या दर्शनामुळे भक्तांच्या जीवनात नवा प्रकाश आणि आशा निर्माण होतो. देवीचे निद्राकाल समाप्तीचे कार्य समर्पित आणि भक्तिपंथी वातावरण तयार करते. तुळजापूर येथील देवीचे मंदिर हे एक स्थानिक, सांस्कृतिक, आणि धार्मिक दृष्ट्या महत्त्वपूर्ण आहे, आणि या दिवशी होणारी पूजा तीर्थयात्रेच्या महत्त्वाच्या घटकांपैकी एक आहे.

या दिवशी भक्त विविध प्रकारे पूजा करतात आणि देवीच्या आशीर्वादासाठी प्रार्थना करतात. यामुळे त्या दिवशी भक्तांचे जीवन अधिक शांत आणि समृद्ध होते, तसेच देवतेच्या कृपेने त्यांचे मानसिक आणि आध्यात्मिक जीवन सुधारते. श्री तुळजाभवानीच्या निद्राकाल समाप्तीचा समारंभ हे भक्तांचे आणि स्थानिक समाजाचे एक महत्त्वपूर्ण उत्सव आहे.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-07.01.2025-मंगळवार.
===========================================