१० जानेवारी २०२५ – विश्व हिंदी दिवस-

[Atul Kaviraje]

विश्व हिंदी दिवस -

१० जानेवारी २०२५ – विश्व हिंदी दिवस-

विश्व हिंदी दिवस १० जानेवारीला साजरा केला जातो, जो हिंदी भाषेच्या महत्त्वाला आणि तिच्या प्रचार-प्रसाराला समर्पित आहे. हा दिवस जगभरातील हिंदी भाषिकांना एकत्र आणतो आणि हिंदी भाषेच्या संवर्धनासाठी प्रयत्न करण्याची प्रेरणा देतो. भारत सरकारने १० जानेवारी २००६ रोजी हा दिवस साजरा करण्याची घोषणा केली होती, कारण १० जानेवारी १९७५ रोजी हिंदी भाषेची जगभरात प्रचारासाठी महत्त्वपूर्ण बैठक झाली होती. या दिवसाच्या निमित्ताने विविध शैक्षणिक, सांस्कृतिक आणि सामाजिक कार्यशाळा, सत्रे आणि कार्यक्रम आयोजित केले जातात, ज्यामुळे हिंदी भाषेची महती अधिकाधिक लोकांपर्यंत पोहोचवली जाते.

विश्व हिंदी दिवसाचे महत्त्व:

हिंदी ही भारतीय भाषांपैकी एक महत्त्वपूर्ण आणि समृद्ध भाषा आहे. भारतातील सर्वात मोठ्या लोकसंख्येने वापरली जाणारी भाषा म्हणजे हिंदी आहे. हिंदीचे वैश्विक महत्त्व सुद्धा वाढले आहे. युनायटेड नेशन्स, युरोपीय संघ, तसेच अन्य आंतरराष्ट्रीय संस्थांमध्ये हिंदी भाषेचा वापर वाढत आहे. हिंदी ही केवळ एक भाषा नाही, तर ती भारतीय संस्कृती, कला, साहित्य, आणि परंपरेचे प्रतीक आहे. हिंदीच्या माध्यमातून भारताची विविधता, तिची परंपरा आणि तिचा विचार जगभर पोहोचवला जातो.

उदाहरण:

भारत सरकार आणि विविध सांस्कृतिक संस्थांनी हिंदी भाषेच्या प्रचारासाठी अनेक उपक्रम राबवले आहेत. हिंदीमध्ये भाषिक दक्षता असलेले लोक विविध विभागात कार्यरत आहेत, जसे की राजकारण, विज्ञान, शिक्षण, माहिती तंत्रज्ञान, साहित्य आणि संस्कृती. हिंदीतून चालणारे टेलिव्हिजन चॅनेल, रेडिओ, सिनेमे, आणि डिजिटल प्लॅटफॉर्म्स हे भारत आणि परदेशी लोकांना हिंदीच्या गोडव्याचा अनुभव देत आहेत.

तसेच, हिंदी भाषेच्या लोकप्रियतेचा ठसा भारतीय साहित्य आणि चित्रपट उद्योगावर देखील आहे. हिंदी चित्रपट उद्योग, म्हणजेच बॉलिवूड, हा जगभर प्रसिद्ध आहे. हिंदी साहित्य, कविता आणि गद्य लेखन देखील समृद्ध आहे, ज्यामध्ये महत्त्वपूर्ण कवी आणि लेखकांच्या कामाचा मोठा ठसा आहे.

लघु कविता:-

हिंदी भाषा, संस्कृतीची कड़ी,
प्रेमाने ती वाढवू, 
देशात आणि परदेशात,
हिंदीची शान वाढेल .

नवीन विचारांची ही भाषा,
संपर्क, संवादाची साधनं गाठा.
विश्व हिंदी दिवस साजरा करा,
हिंदीला त्याचे हक्क द्या, पुढे न्या .

हिंदी भाषेचा महत्त्वपूर्ण संदेश:

हिंदी भाषेचा समृद्ध इतिहास आणि तिचे प्रगल्भ साहित्य ह्या सर्व गोष्टीतून तिचा संपूर्ण जगावर प्रभाव पडलेला आहे. हिंदी ही भाषा केवळ संवादाची साधन नाही, तर ती भारतातील विविधता, संस्कृती, आणि परंपरेचे एक साधन आहे. विविध धर्म, जाती, संस्कृती आणि भाषिक समुदायांना एकत्र आणण्याचे सामर्थ्य हिंदीमध्ये आहे. या भाषेच्या माध्यमातून लोक एकमेकांच्या विचारधारा, त्यांचे अनुभव आणि भावना व्यक्त करतात, आणि जगाला समजावून सांगतात.

समाजातील एकता आणि संवाद:

हिंदी भाषा एकतेचा प्रतीक बनली आहे. विविध राज्यांतील लोक, ज्यांची मातृभाषा हिंदी नाही, ते देखील हिंदी माध्यमातून आपापसात संवाद साधतात. हिंदीच्या प्रभावामुळे लोकांचा एकमेकांशी संवाद सुलभ होतो आणि त्यामुळे देशांतर्गत एकता आणि ऐक्य निर्माण होतो. हिंदी केवळ भारतातील लोकांचे एकमेकांशी समन्वय साधण्याचे साधन नाही, तर इतर देशांतील लोकांशी संपर्क साधण्यासाठी देखील महत्त्वाचे आहे.

हिंदी साहित्य आणि संस्कृती:

हिंदी साहित्याचा इतिहास खूप लांब आहे, आणि त्यामध्ये विविध साहित्यिक शैली आणि विविध कवी-लेखकांचा समावेश आहे. प्रेमचंद, महादेवी वर्मा, सूरदास, तुलसीदास, आणि निराला यांसारख्या कवी-लेखकांनी हिंदी साहित्याची परंपरा समृद्ध केली. हिंदी साहित्याच्या काव्यशक्तीने आणि त्याच्या विचारशक्तीने अनेक पिढ्यांना प्रेरित केले आहे.

त्याचप्रमाणे, हिंदी चित्रपट देखील भारताच्या संस्कृतीचा एक महत्त्वाचा भाग आहे. बॉलिवूडसारखा उद्योग जगभर प्रसिद्ध झाला आहे, आणि त्याने हिंदी भाषेचा प्रचारही केला आहे. हिंदी सिनेमे आणि गाणी आज संपूर्ण जगभरात लोकप्रिय झाली आहेत. त्यांचा प्रभाव केवळ भारतातच नाही, तर जागतिक स्तरावर देखील मोठा आहे.

निष्कर्ष:

विश्व हिंदी दिवस हा एक अत्यंत महत्त्वपूर्ण दिवस आहे, जो हिंदी भाषेच्या समृद्धतेचा, तिच्या जागतिक महत्त्वाचा आणि तिच्या प्रचाराच्या दृषटिकोनातून विशेष महत्त्व दर्शवितो. हिंदीला जागतिक स्तरावर मान्यता मिळवण्याची आवश्यकता आहे आणि तिच्या विकासासाठी सर्वांनी एकत्र येणे आवश्यक आहे. आजच्या डिजिटल युगात हिंदीचे प्रचार-प्रसार करण्यासाठी विविध माध्यमांचा उपयोग करणे, आणि हिंदी साहित्य आणि संस्कृतीच्या वैश्विक प्रसारासाठी काम करणे, हे खूप महत्त्वाचे आहे.

जय हिंदी!
🙏📚🌍

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-10.01.2025-शुक्रवार.
===========================================