१३ जानेवारी, २०२५ - भोगी-

[Atul Kaviraje]

भोगी-

१३ जानेवारी, २०२५ - भोगी-

भोगीचे महत्त्व

भोगी हा भारतीय उपमहाद्वीपातील एक अत्यंत महत्त्वपूर्ण आणि सांस्कृतिक दृष्टिकोनातून समृद्ध असलेला सण आहे. हा सण मुख्यतः महाराष्ट्र, कर्नाटका, आंध्र प्रदेश, तेलंगणा आणि तमिळनाडूमध्ये मोठ्या धूमधामाने साजरा केला जातो. भोगी हा "पोंगल" सणाच्या आद्य दिवसापैकी एक दिवस मानला जातो, जो मुख्यतः तामिळ, तेलगू आणि कन्नड भाषिक प्रदेशांत साजरा केला जातो.

भोगी सणाची सुरुवात पौष महिन्याच्या चौथ्या दिवशी केली जाते. या दिवशी सर्वांगीण समृद्धी, नवा आरंभ, आणि संपूर्ण कुटुंबासाठी शांती व समृद्धी प्राप्त व्हावी या उद्देशाने घरोघरी पूजा केली जाते. खास करून याचा उद्देश म्हणजे वाईट गोष्टींपासून मुक्त होऊन चांगल्या आणि पवित्र गोष्टींचा स्वीकार करणे.

भोगी सणाचे धार्मिक महत्त्व

भोगी सणाच्या दिवशी घराघरात "भोगी माळ" किंवा "भोगी तण" जाळण्याची परंपरा आहे. या जाळलेल्या कचऱ्यामुळे जीवनातील जुन्या, नकारात्मक आणि अप्रिय गोष्टी दूर होतात आणि नवीन आशा आणि सकारात्मकतेचा आगमन होतो. याला "संगठित जीवनाचा नवा आरंभ" म्हणूनही पहायला मिळते. या दिवशी विशेषतः घरातील सर्व गोष्टी स्वच्छ केल्या जातात, जणू ते जीवनाच्या नवीन पर्वासाठी तयार होत आहेत.

धार्मिक दृष्टिकोनातून, भोगी सणाचा संबंध "प्रकृतिवाद" आणि "धर्म" यांच्याशी आहे. या दिवशी सूर्य, अग्नी आणि पृथ्वी यांचा आदर करण्याची परंपरा आहे. याच्या माध्यमातून जीवनाच्या प्रत्येक अंगाला एक नवा दिशा आणि पोषण मिळते. काही ठिकाणी, शेतकऱ्यांनी त्यांचा नवीन धान्याचा कट्टा काढून त्याच्या पुढे पूजा केली आणि सण साजरा केला.

भक्तिभावपूर्ण लघु कविता-

भोगीच्या दिवशी घरात नवा प्रकाश येईल,
सर्व संकटे दूर निघून जातील
आगीत जळून जाते दुष्टता आणि घरे स्वच्छ होतात,
जणू जीवनातील सर्व अडचणी निघून जातात ।
आणि काही नवे सुरू होईल,
भोगीच्या दिवशी आयुष्य एक नवं वळण घेईल ।

भोगी सणाचे सांस्कृतिक महत्त्व आणि उदाहरण

भोगी सण हा केवळ एक धार्मिक किंवा पौराणिक सण न राहता, एक सामाजिक आणि सांस्कृतिक परंपरा म्हणून साजरा केला जातो. या दिवशी लोक पारंपरिक पोशाख घालतात, घरांच्या आतील भागांना सजवतात आणि एकत्र येऊन सण साजरा करतात. यासोबतच काही ठिकाणी शेतकऱ्यांची पूजा केली जाते, जे त्यांच्या शेतीला आणि मेहनतीला यशस्वी करणार्‍या देवी-देवतांना तसाच एक मान देतात.

उदाहरणार्थ, कर्नाटकमध्ये भोगी सणाच्या दिवशी शेतकऱ्यांचे नवीन पिक काढले जाते आणि त्याची पूजा केली जाते. त्यांना "पिके अधिक समृद्ध होवोत" अशी प्रार्थना केली जाते. याचप्रमाणे, महाराष्ट्रात या दिवशी विशेषत: "भोगी आग" जाळली जाते, ज्यात जुने कचरा, झाडांच्या कोया आणि अन्य पदार्थ ठेवले जातात. या आगामुळे घरातील सर्व जुने आणि नाकारात्मक विचार धूर होऊन बाहेर जातात, आणि घरातील वातावरण स्वच्छ आणि सकारात्मक होते.

निष्कर्ष

भोगी सण हा एक आदर्श सामाजिक आणि सांस्कृतिक सण आहे, जो सकारात्मक परिवर्तन आणि नवीन सुरुवात दर्शवितो. या दिवशी लोक आपल्या घरातील वाईट गोष्टींना आग लावून नष्ट करतात आणि नवीन आशा आणि सुखाची कामना करतात. धार्मिक आणि सांस्कृतिक दृष्टिकोनातून, भोगी सण अनेकांचे जीवन उजळविणारा आहे, कारण तो एक नवीन आणि शुद्ध जीवनाची शपथ घेण्याचा दिवस आहे. त्यामुळे भोगी सण हे केवळ एक सण न राहता, प्रत्येक व्यक्तीच्या जीवनात सकारात्मकता आणि शांती आणणारा एक पर्व ठरतो.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-13.01.2025-सोमवार.
===========================================