१३ जानेवारी २०२५ - जिजामाता जयंती - सिंधखेडराजा, जिल्हा बुलढाणा-

[Atul Kaviraje]

जिजामाता जयंती-सिंधखेडराजा-जिल्हा-बुलढाणा-

१३ जानेवारी २०२५ - जिजामाता जयंती - सिंधखेडराजा, जिल्हा बुलढाणा-

जिजामाता जयंतीचे महत्त्व

जिजामाता जयंती ही महाराष्ट्रातील एक अत्यंत पवित्र आणि ऐतिहासिक महत्त्व असलेली जयंती आहे. जिजामाता म्हणजेच महाराष्ट्राचे लोहवीर राजा शिवाजी महाराज यांच्या माता, ज्या त्याच्या जीवनाच्या प्रत्येक वळणावर त्याला मार्गदर्शन करणाऱ्या आणि शौर्य, समर्पण, भक्ती आणि प्रेमाचे प्रतीक बनल्या. जिजामाता जयंती विशेषत: सिंधखेडराजा (बुलढाणा जिल्ह्यातील) येथे साजरी केली जाते. या जयंतीला संपूर्ण महाराष्ट्रात श्रद्धेने साजरे केले जाते.

जिजामातांनी स्वराज्य स्थापनेच्या दिशेने काढलेला मार्ग, राजकारणातील अत्यंत शुद्ध विचार, आणि सामाजिक जीवनातील नेतृत्व ही प्रेरणादायी ठरली आहे. त्यांचं कार्य आणि त्यांचं जीवन प्रत्येक मराठी माणसाच्या हृदयात आदर्श बनले आहे. जिजामातांची शौर्य, त्याग आणि मातृत्वाची उपमा त्यांच्या प्रत्येक कृत्यात, निर्णयात आणि मार्गदर्शनात दिसून येते.

जिजामाता जयंती आणि तिचे धार्मिक महत्त्व

जिजामाता जयंती केवळ ऐतिहासिक घटना नाही, तर ती एक श्रद्धा आणि भक्तिभाव व्यक्त करणारी परंपराही आहे. जिजामातांच्या जयंतीच्या दिवशी त्यांच्या कार्याची आणि जीवनाची पूजा केली जाते. सिंधखेडराजा येथे या दिवशी मोठ्या प्रमाणावर जिजामातांच्या प्रतिमेसोबत पूजा, व्रत, आरती आणि भजनाचे आयोजन केले जाते. भक्त जिजामातांच्या आशीर्वादासाठी प्रार्थना करतात आणि तिच्या मार्गदर्शनाने त्यांचे जीवन यशस्वी करण्याची कामना करतात.

जिजामातांच्या जीवनातील भक्तिभाव आणि त्याग हे तत्व, त्यांच्या जीवनातील आदर्श आहेत. यामुळे तिच्या जयंतीला एक प्रकारचे आदर्श जीवन जगण्याची प्रेरणा मिळते. तिच्या जीवनातील संघर्ष, कष्ट आणि अडचणींवर मात करून स्वराज्य स्थापनेचा संकल्प केला. या जयंतीला त्या सर्व महिलांसाठी आदर्श मानले जाते, ज्या समाजातील असमानतेच्या आणि अडचणींच्या विरोधात आपला लढा चालवत आहेत.

जिजामाता जयंतीचे सांस्कृतिक महत्त्व

जिजामाता जयंती केवळ धार्मिक व्रतच नाही, तर ती एक सांस्कृतिक वारसा आणि परंपरेचा उत्सव आहे. सिंधखेडराजा येथील मंदिरात विशेष पूजा विधी आणि सांस्कृतिक कार्यक्रमांचे आयोजन होते. त्यामध्ये विविध पारंपरिक काव्य, भजन, कीर्तन, नृत्य आणि इतर सांस्कृतिक कार्यक्रम आयोजित केले जातात, ज्यामध्ये स्थानिक लोक, श्रद्धाळू भक्त, शालेय विद्यार्थी, तसेच स्थानिक कलाकार भाग घेतात.

यामध्ये सर्व वयोगटातील लोक सहभागी होतात, ज्यामुळे एक प्रकारचे सांस्कृतिक समृद्धी आणि एकता प्रकट होते. जिजामाता जयंतीच्या उत्सवाने समाजातील सर्व स्तरातील लोक एकत्र येऊन आपली परंपरा आणि मूल्ये साजरी करतात. यामुळे एकसमानतेचा, सामूहिकतेचा आणि सामाजिक एकतेचा संदेश दिला जातो.

भक्तिभावपूर्ण लघु कविता-

जिजामाता, तुझ्या चरणी सर्व विश्व अर्पित,
त्याग, शौर्य, प्रेम, समर्पणात तू महान ।
स्वराज्य स्थापनेसाठी टाकलंस एक स्थिर पाऊल,
सिंधखेडराज्यात तुझा सन्मान, लाखोंच्या हृदयात उंचावला ।
मनातून तुझ्या मार्गावर चालतो मी,
तुझ्या आशीर्वादाने विजयाची गाथा गातो मी।

जिजामाता जयंती आणि तिचे समाजिक महत्त्व

जिजामाता जयंती एक सांस्कृतिक आणि सामाजिक उत्सव असतो, जो समाजाच्या विविध घटकांना एकत्र आणतो. जिजामातांच्या शौर्याने व एकनिष्ठतेने समाजातील महिला, खासकरून मातांना आदर्श मार्गदर्शन दिलं. या दिवशी, जिजामातांच्या कार्याची आणि तिच्या धैर्याची आणि बलिदानाची आठवण ठेवून समाजातील महिलांसाठी वेगळा आदर्श उभा करणे हे उद्दिष्ट असते.

तसेच, जिजामातांच्या जीवनातील अनेक बाबी समाजातील प्रत्येक व्यक्तीला प्रेरणा देतात. तिने एक महिला म्हणून केवळ घरातील कर्तव्येच पार केली नाहीत, तर त्या एक लीडर, एक स्त्रीशक्तीच्या प्रतीक म्हणून इतिहासात कायम राहिल्या. समाजातील प्रत्येक वर्गाला ती शिकवते की, संघर्ष, संघर्ष आणि त्याग हा जीवनाचा अविभाज्य भाग आहे.

निष्कर्ष

जिजामाता जयंती हे महाराष्ट्रातील सर्वात महत्त्वपूर्ण धार्मिक, सांस्कृतिक आणि ऐतिहासिक उत्सव आहे. त्याचा उद्देश जिजामातांच्या कर्तृत्वाची आणि त्यागाची स्मृती जपणे, समाजातील प्रत्येक घटकाला प्रेरणा देणे आणि एकात्मतेचे संदेश देणे आहे. सिंधखेडराजा येथील जिजामाता मंदिर ही एक प्रमुख श्रद्धास्थळी बदलली आहे. जिजामातांच्या जीवनातील आदर्श आणि त्याग प्रत्येक भारतीय महिला आणि समाजासाठी एक मार्गदर्शक ठरतो. यामुळे, जिजामाता जयंती साजरी करत असताना, प्रत्येक भक्त त्या आदर्श मार्गावर चालण्याची प्रेरणा घेतो, जे त्याच्या जीवनात परिवर्तन घडवते.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-13.01.2025-सोमवार.
===========================================