14 जानेवारी, 2025 - मराठा शौर्य दिवस - बसताडा, पानिपत-

[Atul Kaviraje]

मराठा शौर्य दिवस-बसताडा -पानिपत-

14 जानेवारी, 2025 - मराठा शौर्य दिवस - बसताडा, पानिपत-

मराठा शौर्य दिवस हा 14 जानेवारीला पानिपतच्या ऐतिहासिक युद्धाच्या संदर्भात साजरा केला जातो. पानिपतच्या रणभूमीवर मराठा सैन्याने आपल्या शौर्याची गाथा निर्माण केली होती. हे युद्ध 14 जानेवारी 1761 रोजी अफगाण आक्रमक अहमद शाह अब्दाली आणि मराठा साम्राज्य यांच्यात झाले होते. या युद्धाच्या संदर्भात 14 जानेवारी हा दिवस "मराठा शौर्य दिवस" म्हणून साजरा केला जातो, ज्यामुळे मराठा सैनिकांच्या बलिदानाचे आणि शौर्याचे स्मरण होते.

पानिपत युद्ध - एक ऐतिहासिक घटना

पानिपतचे युद्ध भारतीय इतिहासातील एक अत्यंत महत्त्वाची घटना आहे. 1761 मध्ये मराठा साम्राज्य आणि अफगान आक्रमक अहमद शाह अब्दाली यांच्या दरम्यान पानिपतच्या रणभूमीवर भयंकर संघर्ष झाला. हा युद्ध, ज्यात मराठा सेनानी शहीद झाले, त्यांच्या शौर्याने इतिहासात नवा ठसा उमठवला. मराठा साम्राज्याच्या या पराभवातही मराठा सैनिकांच्या शौर्याचा जागतिक स्तरावर आदर केला जातो.

युद्धाच्या अर्ध्यादेखील मोठ्या संख्येने शहीद झाले, पण त्यानंतरही मराठ्यांनी संपूर्ण देशभर आपल्या शौर्याची गाथा पसरवली. मराठा साम्राज्याच्या या वीरतेने देशातील इतर राज्यांना आणि पिढ्यांना प्रेरणा दिली. पानिपत युद्धात मराठ्यांनी आपल्या धैर्याने आणि रणनितीने एक अमिट छाप सोडली.

मराठा शौर्य दिवसाचे महत्त्व:

मराठा शौर्य दिवस हा 14 जानेवारीच्या दिवशी पानिपतच्या रणभूमीतील शहीद मराठा सैनिकांना श्रद्धांजली अर्पण करणारा दिवस आहे. हे दिवशी, मराठा वीरता, शौर्य, धैर्य आणि बलिदानाची गाथा आठवली जाते. या दिवशी मराठा समाज एकत्र येऊन आपल्या इतिहासाचा गौरव करतो आणि पुढील पिढ्यांना प्रेरणा मिळवून देतो.

बसताडा हे पानिपत युद्धाच्या ठिकाणाजवळचे एक महत्त्वाचे गाव आहे, जिथे युद्ध झाल्यानंतर अनेक शहीद मराठा सैनिकांची स्मृती जपली जाते. या गावात आजही अनेक शौर्य स्मारके आणि युद्धाशी संबंधित स्थळे आहेत, जे मराठा इतिहासाचे प्रतीक आहेत.

उदाहरण - मराठा शौर्याचा गौरव:
मराठा साम्राज्याने त्याच्या स्थापनेपासूनच प्रचंड पराक्रम दाखवला होता. शिवाजी महाराजांच्या नेतृत्वाखाली सुरू झालेल्या मराठा साम्राज्याने भारतीय उपखंडाच्या मोठ्या भूभागावर आपले वर्चस्व गाजवले. पानिपत युद्धाच्या वेळी मराठ्यांनी जो शौर्य दाखवला, तो आजही भारतीय इतिहासात सुवर्णाक्षरांनी लिहिला जातो. त्यांना घेरणाऱ्या प्रतिकूल परिस्थितीतही त्यांची लढाई केवळ शौर्याची आणि धैर्याची गोष्ट बनली.

लघु कविता - मराठा शौर्य दिवस-

पानिपतच्या रणभूमीवर लढले वीर मराठे,
धैर्य आणि शौर्याने जिंकला त्यांनी मनाचा ठाव।
अब्दालीच्या सेना समोर उभा होता वाघ,
मराठा शौर्याने दाखवला जगाला लढण्याचा वाव ।

बसताडा, पानिपत – त्यांची शौर्य गाथा,
अमर जिवंत राहील सदा ही कथा।
शहीदांच्या बलिदानाला सलाम करावा,
शौर्याच्या मार्गावर चालत रहावे ।

अर्थ:
या कवितेत, पानिपतच्या रणभूमीवर शहीद झालेल्या मराठा सैनिकांच्या शौर्याची आणि बलिदानाची प्रशंसा केली जात आहे. "धैर्य आणि शौर्याने जिंकला त्यांनी मनाचा ठाव" या ओवीत युद्धाच्या रणभूमीवरील वीरता आणि कणखरपणाचा गौरव करण्यात आला आहे. "शहीदांच्या बलिदानाला सलाम करावा" या ओवीत त्यांचे शौर्य आणि त्याचे महत्त्व ओळखले जात आहे.

विवेचन:
मराठा शौर्य दिवस हा एक विशेष दिवस आहे जो न फक्त मराठा समाजासाठी, तर संपूर्ण भारतासाठी ऐतिहासिक महत्त्व राखतो. पानिपतच्या रणभूमीवरील शौर्याची गाथा आणि त्यात झालेल्या मराठा सेनान्यांचे बलिदान प्रत्येक भारतीयाच्या मनामध्ये ठरले आहे. पानिपतच्या युद्धातील पराभवाच्या झळांना न बघता, मराठ्यांनी पुन्हा उभे राहून आपल्या ऐतिहासिक परंपरांचा वर्धापन केला.

मराठा शौर्य दिवस ह्या दिवशी, मराठा सैनिकांची वीरता, बलिदान आणि त्यांच्या शौर्याची गाथा पुढील पिढ्यांना समजावून देण्यात येते. यामुळे भारताच्या इतिहासात पराक्रमाची गाथा कायम राहते.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-14.01.2025-मंगळवार.
===========================================