अंबाबाईचा ‘विज्ञान व भक्तिरस’ यांचा संगम-2

[Atul Kaviraje]

अंबाबाईचा  'विज्ञान व भक्तिरस' यांचा  संगम-
(The Fusion of 'Science and Devotion' in the Worship of Ambabai)

स्वामी विवेकानंद आणि विज्ञान स्वामी विवेकानंद नेहमीच भक्तिरस आणि विज्ञान यांचा समन्वय साधण्याचे महत्त्व सांगत. त्यांचा विश्वास होता की विज्ञान आणि भक्तिरस हे एकाच तत्त्वावर आधारित आहेत. त्यांचा असा विचार होता की ज्या प्रमाणे विज्ञान जीवनाच्या रहस्याचा अन्वेषण करतं, तसंच भक्तिरस देखील आपल्या अंतःकरणाच्या खोल गाभ्यात त्या रहस्याचे दर्शन देतो. स्वामी विवेकानंद अंबाबाईची पूजा करत असताना ह्या दोन्ही तत्त्वांचा समन्वय साधत असत.

मुलांच्या शारीरिक आणि मानसिक विकासासाठी अंबाबाईचे पूजन अंबाबाईचे पूजन केवळ धार्मिक आचार्यांपुरते मर्यादित नाही, तर आधुनिक शिक्षण आणि शारीरिक-मानसिक विकासासाठी देखील त्याचे महत्त्व आहे. उदाहरणार्थ, मुलांसाठी अंबाबाईची पूजा शारीरिक आणि मानसिक तणाव कमी करण्यासाठी सहाय्यकारी ठरते. शास्त्रशुद्ध दृषटिकोनातून, मंत्रोच्चार आणि पूजा कार्याने बालकांचे मनोबल वाढते, आणि त्यांच्या शारीरिक, मानसिक तसेच बौद्धिक विकासाला चालना मिळते.

लघु कविता-

आशिर्वाद तिचा , ज्ञानाचा प्रकाश,
विज्ञान आणि भक्तीचा अद्भुत संगम।
मंत्रोच्चारात ती, ऊर्जा निर्माण करते ,
जीवनाला देते नवा अर्थ आणि दिशा।

पुजेतील क्रियेतून, शांतीचा संदेश,
भक्तिरस आणि शास्त्राचे प्रतिमाण ।
अंबाबाईचा अखंड आशीर्वाद,
संपूर्ण जीवन शुद्ध करतो, देतो अनंत ज्ञान।

अर्थ:
या कवितेत अंबाबाईच्या पूजेतील विज्ञान आणि भक्तिरस यांचा अद्वितीय संगम दर्शवला आहे. भक्तिरसाचा तंत्रज्ञानासोबत गोड आणि शक्तिशाली संबंध मांडला आहे. पूजा आणि मंत्रोच्चार केल्याने सकारात्मक ऊर्जा निर्माण होते, आणि हे भक्तांच्या जीवनाला शांती आणि उन्नती देतं.

निष्कर्ष
अंबाबाईची पूजा केवळ धार्मिक व आध्यात्मिक कृत्य नाही, तर तिच्यात एक गहिरा विज्ञानाचा समावेश आहे. तिच्या उपास्य रूपातील पूजेची प्रक्रिया, मंत्रोच्चार आणि अन्य क्रिया भक्तांच्या मानसिक व शारीरिक स्थितीवर सकारात्मक प्रभाव टाकतात. हे सुद्धा वैज्ञानिक दृष्टिकोनातून सिद्ध आहे की पूजेच्या क्रियांनी आणि भक्तिरसाने एक उर्जा निर्माण केली जाते, जी भक्ताच्या जीवनाला शांती, आनंद आणि ज्ञानाच्या मार्गावर नेते. त्यामुळे अंबाबाईच्या उपास्य रूपात भक्तिरस आणि विज्ञान यांचा एक सुंदर संगम होतो, ज्यामुळे जीवन अधिक समृद्ध आणि आनंदमय बनते.

अंबाबाईच्या पूजेच्या माध्यमातून भक्त विज्ञान आणि भक्तिरसाचा अद्भुत संगम अनुभवतात.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-17.01.2025-शुक्रवार.
===========================================