सुसंस्कृततेसाठी शिक्षणाचं महत्त्व-1

[Atul Kaviraje]

सुसंस्कृततेसाठी शिक्षणाचं महत्त्व-

संस्कृतीसाठी शिक्षणाचे महत्त्व-

मानवी जीवनाच्या सर्वांगीण विकासात शिक्षणाची भूमिका महत्त्वाची आहे. हे केवळ ज्ञान प्रदान करत नाही तर समाजातील प्रत्येक व्यक्तीला सुसंस्कृत आणि सुसंस्कृत बनविण्यास देखील मदत करते. सभ्यतेची व्याख्या केवळ भौतिक विकासाशी जोडलेली नाही तर मानसिक आणि नैतिक प्रगतीशी देखील जोडलेली आहे आणि यासाठी शिक्षण अत्यंत आवश्यक आहे.

जेव्हा आपण सभ्यतेबद्दल बोलतो तेव्हा आपल्याला हे समजून घेतले पाहिजे की सभ्यतेचा मुख्य उद्देश समाजातील प्रत्येक व्यक्तीला मूलभूत हक्क, जबाबदाऱ्या आणि आदर्शांची जाणीव करून देणे आहे. हे सर्व शिक्षणाद्वारे शक्य होऊ शकते. शिक्षण आपल्याला केवळ पुस्तकी ज्ञान देत नाही तर ते आपले विचार व्यापक करते आणि समाजात एक चांगला माणूस बनण्यास प्रेरित करते.

शिक्षण आणि सभ्यता यांच्यातील संबंध:

सुसंस्कृत समाजाची स्थापना: शिक्षण आपल्याला चांगले नागरिक बनण्यास मदत करते. हे आपल्याला आपले हक्क आणि कर्तव्ये सांगते, जेणेकरून आपण समाजात एक सुसंस्कृत आणि जबाबदार नागरिक बनू शकू. शिक्षणाशिवाय, समाजातील लोक अज्ञानी असू शकतात आणि यामुळे समाजात भेदभाव, अराजकता आणि अशांतता निर्माण होऊ शकते.

नैतिक आणि सामाजिक जबाबदारी: शिक्षण केवळ व्यक्तिमत्त्व विकसित करण्यास मदत करत नाही तर समाजाच्या उन्नतीसाठी नैतिक आणि सामाजिक जबाबदाऱ्यांची जाणीव देखील करून देते. समाजात चांगले आदर्श आणि नैतिक मूल्ये रुजवण्यासाठी शिक्षण खूप महत्वाचे आहे. उदाहरणार्थ, जेव्हा एखादी व्यक्ती शिक्षण घेते तेव्हा त्याला समाजाप्रती असलेली त्याची जबाबदारी समजते, जसे की एखाद्याला मदत करणे, गुन्हे टाळणे आणि समाजाच्या भल्यासाठी काम करणे.

सामाजिक समानता आणि समान संधी: शिक्षण समानतेचा संदेश देते. हे जात, धर्म आणि सामाजिक स्थितीवर आधारित भेदभाव दूर करण्यासाठी कार्य करते. जेव्हा लोक शिक्षण घेतात तेव्हा ते सर्वांना समान मानतात, ज्यामुळे समाजात एकता आणि अखंडता टिकून राहते.

विकास आणि समृद्धी: शिक्षण हा संस्कृतीच्या विकास आणि समृद्धीचा सर्वात महत्त्वाचा आधार आहे. हे केवळ व्यक्तिमत्त्व विकासातच मदत करत नाही तर समाजाच्या समृद्धीसाठी देखील आवश्यक आहे. उच्च शिक्षणामुळे, लोक केवळ त्यांचे जीवनमानच कमवू शकत नाहीत तर समाजातील नवीन सुधारणांचा भाग देखील बनू शकतात.

उदाहरण:

समजा, एखाद्या गावात शिक्षणाचा प्रसार खूपच कमी आहे आणि लोक जुन्या चालीरीती आणि अंधश्रद्धांमध्ये अडकले आहेत. अशा परिस्थितीत, जेव्हा काही लोक शिक्षण घेण्यासाठी बाहेर जातात तेव्हा ते समाजाच्या भल्यासाठी नवीन कल्पना, तंत्रज्ञान आणि उपायांसह त्यांच्या गावात परततात. ते केवळ समाजात बदल घडवून आणण्यास सक्षम नाहीत तर त्यांच्या शिक्षणाद्वारे लोकांना अंधश्रद्धा आणि जुन्या सवयींपासून मुक्त होण्यासाठी प्रेरित करतात. अशाप्रकारे, शिक्षण केवळ व्यक्तीवरच नाही तर समाजावरही परिणाम करते आणि सभ्यतेच्या दिशेने एक पाऊल पुढे टाकते.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-21.01.2025-मंगळवार.
===========================================