दिन-विशेष-लेख-21 जानेवारी – 1801: युनायटेड किंगडम आणि फ्रान्स यांच्यात 'अमियन्स

[Atul Kaviraje]

1801 – United Kingdom and France signed the Treaty of Amiens, ending the War of the Second Coalition.-

21 जानेवारी – 1801: युनायटेड किंगडम आणि फ्रान्स यांच्यात 'अमियन्स करार' झाला, दुसऱ्या कोलिशन युद्धाचा समापन-

संदर्भ:
21 जानेवारी 1801 रोजी युनायटेड किंगडम आणि फ्रान्स यांच्यात "अमियन्स करार" (Treaty of Amiens) साइन झाला. हा करार दुसऱ्या कोलिशन युद्धाला पूर्णपणे समेट देऊन शांतता स्थापनेसाठी महत्त्वाचा ठरला. या करारामुळे दोन प्रमुख शक्तींमध्ये तात्पुरत्या शांततेचा कालखंड सुरू झाला. तथापि, हा करार फार काळ टिकला नाही, आणि लवकरच युद्ध पुन्हा सुरू झाले.

परिचय:
दुसऱ्या कोलिशन युद्धाची सुरूवात 1799 मध्ये झाली होती, जेव्हा युरोपातील अनेक देशांनी फ्रान्सच्या क्रांतिकारी सरकारविरोधात एकत्रित होऊन त्याच्यावर हल्ला केला. यामध्ये ऑस्ट्रिया, रशिया, नेदरलँड्स, आणि इतर देशांचा समावेश होता. फ्रान्सने, नेपोलियन बोनापार्ट यांच्या नेतृत्त्वाखाली, या युद्धात यश मिळवले आणि अखेर 1801 मध्ये फ्रान्स आणि युनायटेड किंगडम यांच्यात 'अमियन्स करार' करण्यात आला. हा करार युद्धाच्या समाप्तीचा आणि शांततेचा प्रतीक ठरला, जो दोन प्रमुख शक्तींमध्ये दोन वर्षे शांतता राखण्यासाठी महत्त्वपूर्ण ठरला.

मुख्य मुद्दे:
अमियन्स कराराचे मुख्य उद्दीष्ट:

युद्धाचा समापन: 1799 मध्ये सुरू झालेल्या दुसऱ्या कोलिशन युद्धाला समाप्ती देणारा हा करार होता. याचमुळे फ्रान्स आणि युनायटेड किंगडम यांच्यात शांती स्थापित झाली.
वाणिज्यिक व आर्थिक फायदे: युनायटेड किंगडम आणि फ्रान्स यांच्यामध्ये व्यापार आणि वाणिज्यिक संबंध सुधारणे हे कराराचे एक उद्दीष्ट होते.
सीमाविस्तार: फ्रान्सने इटली, नेदरलँड्स, आणि स्वित्झर्लंड मध्ये आपले वर्चस्व राखले आणि युनायटेड किंगडमने कॅरेबियन समुद्रातील प्रदेशांवर आपले अधिकार राखले.
सामाजिक आणि राजकीय बदल: फ्रान्समध्ये नेपोलियनच्या क्रांतिकारी धोरणांना स्थिरता मिळवली.

अमियन्स कराराचे अंमलबजावणी:

या करारावर फ्रान्सच्या प्रतिनिधी आणि ब्रिटिश प्रतिनिधींनी 1801 मध्ये एका महत्त्वपूर्ण कागदपत्रावर सही केली.
दोन्ही देशांनी युद्ध थांबवले, आणि इतर देशांच्या मदतीने सीमारेषा ठरवण्याचे प्रयत्न सुरू केले.
परंतु, या शांततेचा काळ फार टिकला नाही, कारण नेपोलियनच्या वाढत्या साम्राज्यवाढीने युनायटेड किंगडम पुन्हा युद्धात सामील झाला.

अमियन्स कराराचा सामाजिक आणि राजकीय परिणाम:

युनायटेड किंगडमने फ्रान्सला व्यापारी हक्क दिले, ज्यामुळे दोन्ही देशांच्या व्यापारात वाढ झाली.
नेपोलियन बोनापार्टला फ्रान्समध्ये आपल्या साम्राज्याचे व्यवस्थापन अधिक सुसंगत आणि स्थिर करण्याची संधी मिळाली.
परंतु, कॅरेबियन आणि भूमध्य समुद्रातील वर्चस्वावर असलेले वाद लवकरच शांत होणार नाहीत.

विष्लेषण:
अमियन्स करार एका तात्पुरत्या शांततेचे प्रतीक ठरले. हे युद्धाच्या समाप्तीचे सुरुवातीचे पाऊल होते, परंतु याचे स्थायित्व फार काळ टिकले नाही. नेपोलियनचे साम्राज्य विस्ताराचे ध्येय आणि युनायटेड किंगडमच्या समुद्रावर वर्चस्वाचे ध्येय पुन्हा युद्ध सुरू करण्यास कारणीभूत ठरले. तसेच, या कराराने युरोपीय पातळीवर असलेल्या शक्तींमध्ये महत्त्वाच्या बदलांचा मार्ग दाखवला. जरी या करारामुळे एका क्षणासाठी शांती निर्माण झाली असली तरी, त्या काळात संघर्ष असलेल्या आणि विरोध करणाऱ्या शक्तींच्या अस्तित्वामुळे युद्ध पुन्हा सुरू होण्याची शक्यता कायम होती.

निष्कर्ष:
अमियन्स कराराने युरोपीय वादळाच्या स्थितीत तात्पुरत्या शांततेची स्थापना केली, परंतु त्याचे परिणाम दीर्घकाळ टिकले नाहीत. फ्रान्स आणि युनायटेड किंगडम यांच्यातील शांती लवकरच गमावली आणि नेपोलियनने पुन्हा युद्धात उडी घेतली. तथापि, या कराराने तेव्हाच्या प्रमुख युरोपीय शक्तींच्या राजकारणात एक नवा वळण दिलं.

समारोप:
अमियन्स करार हे त्या काळाच्या यूरोपीय राजकारणात एक महत्त्वपूर्ण घटक होते. या करारामुळे शांतीचा काही काळ अनुभव मिळाला, परंतु नेपोलियनच्या योजनेसाठी आणि युनायटेड किंगडमच्या हितासाठी शांती टिकवणे शक्य होऊ शकले नाही. या कराराने या दोन्ही देशांच्या वाणिज्यिक आणि राजकीय संबंधांमध्ये नवा वळण घेतला.

चित्र आणि इमोजी:
✍️🖋� (अमियन्स करारावर सही करणे)
🌍⚖️ (युरोपीय राष्ट्रांमध्ये शांतता)
🇫🇷🤝🇬🇧 (फ्रान्स आणि युनायटेड किंगडम यांच्यातील शांती करार)

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-21.01.2025-मंगळवार.
===========================================