दिन-विशेष-लेख-२२ जानेवारी 1517 – मार्टिन लूथरला त्याच्या ९५ थीसिसला मुख्य

[Atul Kaviraje]

1517 – Martin Luther received a reply to his 95 Theses from the Archbishop of Mainz, which marked the start of the Reformation.-

२२ जानेवारी 1517 – मार्टिन लूथरला त्याच्या ९५ थीसिसला मुख्य पुरोहित आर्चबिशप ऑफ माईन्स कडून प्रत्युत्तर प्राप्त झाले, ज्यामुळे सुधारणा (Reformation) चा प्रारंभ झाला.-

संदर्भ:
मार्टिन लूथर, एक जर्मन धर्मगुरू आणि तत्त्वज्ञ, त्याच्या ९५ थीसिसद्वारे चर्चच्या काही प्रथांना आणि शिकवणींना विरोध केला. २२ जानेवारी 1517 रोजी, त्याला मुख्य पुरोहित आर्चबिशप ऑफ माईन्स कडून या थीसिसला प्रत्युत्तर मिळाले. यामुळे केवळ चर्चचे अंतर्गत असंतोष आणि विरोध नाही, तर याने सर्व युरोपभरात धार्मिक सुधारणा चळवळीला जन्म दिला. हा घटनाक्रम एक महत्त्वपूर्ण टप्पा ठरला, ज्यामुळे ख्रिश्चन धर्माच्या बाबतीत अनेक शतके चाललेल्या परंपरांचा आणि शिक्षणांचा पुन्हा विचार सुरू झाला.

मार्टिन लूथरच्या ९५ थीसिसचा विरोध मुख्यतः चर्चच्या भ्रष्टाचार, विशेषतः 'इंडल्जन्स' विक्रीच्या प्रथेला होता. तो एक महत्त्वपूर्ण चळवळ सुरू करण्याच्या उद्देशाने 1517 मध्ये त्याने या थीसिसला व्हिटेनबर्ग चर्चच्या दारावर ठोकले होते.

परिचय:
मार्टिन लूथरने ९५ थीसिस लिहिल्या ज्यात त्याने चर्चमध्ये होणाऱ्या भ्रष्टाचाराचे प्रकट विरोध केला. त्याच्या या लिखाणामुळे त्याला चर्चकडून चांगला प्रत्युत्तर मिळाला, पण त्याच्या विचारांची गती थांबली नाही. यामुळे 'प्रोटेस्टंट रिफॉर्मेशन' किंवा धार्मिक सुधारणा चळवळीला सुरूवात झाली. या चळवळीने ख्रिश्चन धर्माच्या पारंपरिक शिकवणींना नवा आयाम दिला.

मुख्य मुद्दे:

९५ थीसिसचा उद्देश:

मार्टिन लूथरने ९५ थीसिसमध्ये चर्चच्या भ्रष्टाचाराचे निदर्शन केले आणि विशेषतः 'इंडल्जन्स' विक्रीवर आक्षेप घेतला. 'इंडल्जन्स' म्हणजे पापांच्या माफीसाठी मनीतून मिळणारे प्रमाणपत्र. लूथरचे मानणे होते की पापांची माफी केवळ देवाच्या कृपेवर आधारित असावी, न की पैशांवर.

सुधारणा चळवळीची सुरुवात:

लूथरच्या ९५ थीसिसचा प्रत्युत्तर म्हणून आर्चबिशप ऑफ माईन्स कडून त्याला एक अधिकृत उत्तरे मिळाली. यामुळे त्याच्या सुधारणा चळवळीला खूप मोठा प्रोत्साहन मिळाला. लूथरच्या विचारांना लोकांमध्ये स्थान मिळाले, ज्यामुळे 'प्रोटेस्टंट रिफॉर्मेशन' चा प्रारंभ झाला.

युरोपातील धार्मिक परिवर्तन:

लूथरच्या चळवळीने युरोपातील ख्रिश्चन धर्मातील पारंपरिक शिक्षणांना प्रश्न केले आणि यामुळे नवीन पंथांची स्थापना झाली. प्रोटेस्टंट चर्च आणि कैथोलिक चर्चमधील भिन्नता हळूहळू विस्तारित होऊ लागली. यामुळे धार्मिक युद्धे आणि संघर्ष देखील निर्माण झाले.

मार्टिन लूथरची भूमिका:

लूथरला ख्रिश्चन धर्माच्या ऐतिहासिक आणि सैद्धांतिक संरचनेत बदल करण्याची आवश्यकता होती. त्याच्या विचारांमुळे, १५ व्या शतकाच्या अखेरीस ख्रिश्चन धर्माचा मोठा भाग बदलला, आणि तो आजच्या आधुनिक समाजात प्रभावशाली ठरला.

विश्लेषण:
मार्टिन लूथरच्या ९५ थीसिसची सर्वप्रथम जरी चर्चने विरोध केला असला तरी, त्याच्या विचारांनी धर्माच्या क्षेत्रात एक ऐतिहासिक वळण घातले. लूथरच्या विरोधात चर्चच्या वापरलेल्या 'इंडल्जन्स' साठीच्या शिस्तीची विचारधारा त्याच्या शिक्षणाच्या विरोधात होती. त्याने चर्चमधील अनेक भ्रष्टाचार आणि अव्यवस्थांचे निदर्शन केले.

लूथरच्या या आंदोलनाने केवळ धार्मिक विषयावरच नाही तर सामाजिक, राजकीय आणि सांस्कृतिक क्षेत्रातही बदल घडवले. युरोपभरात धर्मात परिवर्तन घडवणारी या सुधारणा चळवळीने पुढे जाऊन राजकीय परिवर्तनांच्या दिशाही दाखवल्या.

निष्कर्ष:
मार्टिन लूथरच्या ९५ थीसिसद्वारे सुरु झालेल्या 'प्रोटेस्टंट रिफॉर्मेशन' चळवळीने ख्रिश्चन धर्मातील अनेक प्रथांवर प्रश्न उपस्थित केले आणि त्यामध्ये मोठे बदल घडवले. यामुळे युरोपाच्या धार्मिक, सामाजिक आणि सांस्कृतिक जीवनात एक महत्त्वपूर्ण टप्पा आला. चर्च आणि पंथावर असलेली पारंपरिक दृष्टीकोन बदलली आणि त्याची स्थिरता केवळ व्यक्तिवाद, विचारस्वातंत्र्य आणि धर्मनिरपेक्षतेकडे वाढली.

चित्रे आणि इमोजी:
📝📜 (९५ थीसिस)
✝️📖 (प्रोटेस्टंट रिफॉर्मेशन)
🙏🏰 (चर्चातील बदल)
🇩🇪⚖️ (मार्टिन लूथर आणि धार्मिक न्याय)

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-22.01.2025-बुधवार.
===========================================