दिन-विशेष-लेख-२४ जानेवारी - १८८८ : राष्ट्रीय भूगोल संस्था (National Geographic

[Atul Kaviraje]

1888 – The National Geographic Society was founded in Washington, D.C. to increase and diffuse geographical knowledge.-

२४ जानेवारी - १८८८ : राष्ट्रीय भूगोल संस्था (National Geographic Society) वॉशिंग्टन, D.C. मध्ये स्थापना करण्यात आली, ज्याचे उद्दिष्ट भूगोलशास्त्राचे ज्ञान वाढवणे आणि प्रसार करणे हे होते.-

परिचय:
१८८८ मध्ये वॉशिंग्टन, D.C. येथे राष्ट्रीय भूगोल संस्था (National Geographic Society) ची स्थापना झाली. या संस्थेचे मुख्य उद्दिष्ट भूगोलशास्त्र, पृथ्वीच्या विविध भागांबद्दलची माहिती आणि मानवता आणि निसर्ग यांच्यातील संबंध समजून घेणे होते. आज या संस्थेचा प्रभाव जागतिक स्तरावर आहे आणि तिचा मुख्य प्रकल्प 'नॅशनल जियोग्राफिक मॅगझिन' जगभरात प्रसिद्ध आहे.

ऐतिहासिक महत्त्व:
१. भूगोलशास्त्राचे ज्ञान आणि प्रसार: राष्ट्रीय भूगोल संस्था स्थापनेचा मुख्य उद्दिष्ट भूगोल आणि पृथ्वीविषयक इतर शास्त्रांचा अभ्यास आणि त्यांचा प्रसार करणे हे होते. ही संस्था प्रामुख्याने जगभरातील भूगोल, नैतिक विविधता, निसर्ग, पुरातत्त्वशास्त्र, आणि मानवशास्त्र यांचा शोध घेते.

२. विज्ञानातील योगदान: या संस्थेच्या कार्यामुळे भूगोल आणि पर्यावरणाच्या अभ्यासात मोठे योगदान मिळाले आहे. त्याने भूगोलशास्त्राच्या नवीन तंत्रज्ञानांचा वापर केला आणि जगभरातील शास्त्रज्ञ, पर्यावरणतज्ज्ञ आणि संशोधकांना एकत्र आणले.

३. प्रशिक्षण आणि शंक्षिक संशोधन: राष्ट्रीय भूगोल संस्था जगभरातील विविध संशोधकांना प्रशिक्षण, पुरस्कार, आणि निधी देत असते. यामुळे अनेक वैज्ञानिक प्रकल्प, सखोल संशोधन आणि नवीन शैक्षणिक योजनेला चालना मिळाली.

प्रमुख मुद्दे:
भूगोलशास्त्रातील योगदान: संस्था ने पृथ्वीवरील भौगोलिक बदल, निसर्ग संकट, आणि लोकसंख्या व सांस्कृतिक विविधतेवर प्रकाश टाकला.
नॅशनल जियोग्राफिक मॅगझिन: १८८८ मध्ये सुरू झालेल्या या मॅगझिनने विज्ञान, भूगोल, आणि मानवी जीवन यावर अतिशय प्रभावी लेखन आणि छायाचित्रण केले आहे.
वैज्ञानिक संशोधन: विविध वादळे, हिमनदींचा अभ्यास, समुद्राच्या गाभ्यातील जीवसृष्टी आणि इतर प्रकल्पांसाठी संस्था विविध संशोधन प्रकल्प राबवत आहे.

नोंदी:
राष्ट्रीय भूगोल संस्था ने १९वीं शतकाच्या शेवटी आपल्या कार्याचा प्रारंभ केला, पण तिचे कार्य आजही महत्त्वपूर्ण आहे. तिच्या मॅगझिनमुळे आणि कार्यक्रमांमुळे वाचन आणि वैज्ञानिक चर्चा आजही प्रेरित होतात.

निष्कर्ष:
राष्ट्रीय भूगोल संस्थेची स्थापना भूगोल आणि पृथ्वीविषयक शास्त्राच्या क्षेत्रात एक मोठा टर्निंग पॉइंट ठरली. जगभरातील मानवीय, भौगोलिक आणि पर्यावरणीय बाबींच्या संदर्भात माहिती घेणे आणि तिचा प्रसार करणे हे तिचे मुख्य उद्दिष्ट राहिले आहे. यामुळे निसर्ग, पर्यावरण आणि मानवतेविषयी जागरुकता वाढली आहे.

चित्र/सिंबोल्स:
🌍📚🧭

Sources (संदर्भ):

National Geographic Society - History
The Impact of National Geographic

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-24.01.2025-शुक्रवार.
===========================================