२७ जानेवारी २०२५ - आंतरराष्ट्रीय होलोकॉस्ट स्मरण दिन-

[Atul Kaviraje]

आंतरराष्ट्रीय होलोकॉस्ट दिवस-
(सर्वात मोठा नाझी डेथ कॅम्प, ऑशविट्झ- बिर्केनाऊ सोव्हिएत सैन्याने 27 जानेवारी 1945 रोजी मुक्त केले होते)-

२७ जानेवारी २०२५ - आंतरराष्ट्रीय होलोकॉस्ट स्मरण दिन-

महत्त्व आणि उद्दिष्टे:

"होलोकॉस्ट" म्हणून ओळखल्या जाणाऱ्या नाझी राजवटीत मानवतेविरुद्ध झालेल्या अत्याचार आणि गुन्ह्यांच्या स्मरणार्थ दरवर्षी २७ जानेवारी रोजी आंतरराष्ट्रीय होलोकॉस्ट स्मरण दिन साजरा केला जातो. या दिवसाचे विशेष महत्त्व आहे कारण २७ जानेवारी १९४५ रोजी सोव्हिएत सैन्याने सर्वात मोठ्या नाझी मृत्यू शिबिरांपैकी एक, ऑशविट्झ-बिर्केनाऊ मुक्त केले. या छावणीत लाखो निष्पाप ज्यू, रोमानी, पोलिश आणि इतर अल्पसंख्याक समुदायातील लोक मारले गेले.

आंतरराष्ट्रीय होलोकॉस्ट स्मरण दिनाचा उद्देश या दुर्घटनेचे स्मरण करणे आणि त्याबद्दल जागरूकता पसरवणे आहे, जेणेकरून भविष्यात अशा घटना घडू नयेत. हा दिवस आपल्याला मानवतेबद्दलचा द्वेष आणि भेदभाव संपवण्यासाठी आणि शांतता आणि समानतेला प्रोत्साहन देण्यासाठी प्रेरित करतो. हा दिवस आपल्याला हे देखील शिकवतो की आपण नेहमीच इतिहासापासून शिकले पाहिजे आणि एक चांगला आणि न्याय्य समाज निर्माण करण्यासाठी वचनबद्ध राहिले पाहिजे.

ऑशविट्झ-बिर्केनाउ आणि होलोकॉस्ट:

नाझी राजवटीत पोलंडमध्ये स्थित ऑशविट्झ-बिर्केनाउ हा एक प्रमुख छळ आणि हत्या शिबिर होता. हे छावणी नाझी जर्मनीने ज्यू, रोमानी लोक, पोलिश नागरिक आणि इतर अल्पसंख्याकांवर केलेल्या नरसंहाराचे प्रतीक आहे. येथे लाखो लोक केवळ शारीरिक छळाचेच नव्हे तर मानसिक छळाचे आणि अमानवी परिस्थितीचेही बळी ठरले. आजही या छावणीत मारल्या गेलेल्या लाखो लोकांच्या स्मरणार्थ जगभरात शोक पाळला जातो.

२७ जानेवारी १९४५ रोजी सोव्हिएत सैन्याने ऑशविट्झ-बिर्केनाऊची मुक्तता केली, जेव्हा त्यांनी नाझी जर्मनीच्या ताब्यातून छावणी मुक्त केली आणि लाखो बळींच्या मुक्ततेचा मार्ग मोकळा केला. हा दिवस 'ऑश्विट्झ दिन' म्हणूनही ओळखला जातो, जो जगाला होलोकॉस्ट दरम्यान झालेल्या दहशतीची आणि निष्पापांच्या हत्येची आठवण करून देतो.

या दिवसाचे महत्त्व:

आंतरराष्ट्रीय होलोकॉस्ट स्मरण दिन हा केवळ एका ऐतिहासिक घटनेचे स्मरण नाही तर तो मानवतेसाठी एक महत्त्वाचा संदेश देखील देतो. हा दिवस साजरा करण्याचा उद्देश म्हणजे आपण मानवी हक्कांचे उल्लंघन, वांशिक द्वेष आणि भेदभावाविरुद्ध आवाज उठवणे. होलोकॉस्टसारख्या घटना टाळण्यासाठी आपण सर्वांनी सतर्क आणि संवेदनशील असले पाहिजे. हा दिवस आपल्याला आठवण करून देतो की आपण कोणत्याही प्रकारचा द्वेष, भेदभाव आणि हिंसाचार नाकारला पाहिजे, जेणेकरून आपण एक न्याय्य आणि समृद्ध समाज निर्माण करू शकू.

हा दिवस आपल्याला संघर्ष, युद्धे आणि छळात पीडित झालेल्यांना आठवण्यासाठी आणि त्यांना श्रद्धांजली वाहण्यासाठी प्रेरित करतो. तसेच, असे अत्याचार पुन्हा कधीही होणार नाहीत याची खात्री करा. या दिवशी, होलोकॉस्टमधील बळींना श्रद्धांजली वाहण्यासाठी आणि होलोकॉस्टबद्दल जागरूकता निर्माण करण्यासाठी जगभरात विविध कार्यक्रम, भाषणे आणि निदर्शने आयोजित केली जातात.

आंतरराष्ट्रीय होलोकॉस्ट स्मरण दिनानिमित्त एक छोटी कविता:

"नरसंहार स्मृतिदिनाची संकल्पना"

शांततेत अश्रूंचा आवाज आला,
ऑशविट्झच्या भिंतींमध्ये दुःखाचे सावट पसरले होते.
मानवतेच्या द्वेषाने ते नष्ट केले,
आत्म्याचा आवाज एक अनाकलनीय, भयानक आवाज होता.

२७ जानेवारी आपल्याला आठवण करून देतो,
चला अशी शपथ घेऊया की असे कृत्य पुन्हा कधीही घडू नये.
द्वेष सोडून द्या, प्रेम पसरवा,
चला सर्व रंग, वंश आणि धर्मांमध्ये समानतेचा आदर्श स्वीकारूया.

निष्कर्ष:

आंतरराष्ट्रीय होलोकॉस्ट स्मरण दिनाचा उद्देश केवळ एका दुःखद इतिहासाचे स्मरण करणे नाही तर तो आपल्या सर्वांना शिकवण्याची संधी देखील आहे की आपण नेहमीच मानवतेचे रक्षण केले पाहिजे, भेदभाव आणि द्वेष दूर केला पाहिजे आणि शांतता वाढवली पाहिजे. हा दिवस साजरा करून आपण होलोकॉस्टमधील बळींना श्रद्धांजली वाहतो आणि भविष्यात अशा जघन्य गुन्ह्यांची पुनरावृत्ती होऊ देणार नाही अशी प्रतिज्ञा करतो.

आपण हे लक्षात ठेवले पाहिजे की इतिहास आपल्याला शिकवतो आणि ही शिकवण आपल्याला एका चांगल्या, समान आणि द्वेषमुक्त समाजासाठी काम करण्याची प्रेरणा देते. प्रत्येक जीव महत्त्वाचा आहे आणि आपण हे सुनिश्चित केले पाहिजे की प्रत्येक व्यक्तीला त्यांचा धर्म, जात किंवा रंग काहीही असो, समान अधिकार असतील.

"द्वेषाचा अंत, शांतीची सुरुवात" - हे आपले ध्येय असले पाहिजे.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-27.01.2025-सोमवार. 
===========================================