28 जानेवारी 1521 – मार्टिन लूथरला पोप लिओ X कडून निष्कासन-

[Atul Kaviraje]

1521 – Martin Luther was excommunicated by Pope Leo X due to his teachings and actions against the Roman Catholic Church, which led to the Protestant Reformation.-

28 जानेवारी 1521 – मार्टिन लूथरला पोप लिओ X कडून निष्कासन-

परिचय:
28 जानेवारी 1521 रोजी, मार्टिन लूथर (Martin Luther) या जर्मन सुधारकाला पोप लिओ X कडून निष्कासन (excommunication) करण्यात आले. लूथरने रोमन कॅथोलिक चर्चच्या शिक्षण आणि प्रथांवर कठोर टीका केली होती, आणि त्याच्या उपदेशांनी चर्चमध्ये मोठे बदल घडवले. यामुळेच लूथरला चर्चच्या मुख्यधारापासून बाहेर काढले गेले. त्याच्या शिक्षणांमुळे प्रोटेस्टंट पुनःसुधारणे (Protestant Reformation) चळवळ उभी राहिली, जी पुढे युरोपातील धार्मिक आणि सामाजिक संरचनेला आकार देणारी ठरली.

इतिहासातील महत्त्व:
मार्टिन लूथरने 1517 मध्ये निन्टीन थिजेस (95 Theses) प्रकाशित केली होती, ज्यामध्ये त्याने चर्चच्या भ्रष्टाचार, विशेषत: पापक्षमा (indulgences) विक्रीच्या प्रथा, आणि बरेच इतर धार्मिक आचारधर्मांविरोधात आवाज उठवला होता. त्याच्या या क्रांतिकारी विचारांमुळे चर्चच्या वरिष्ठ पातळीवर मोठी खळबळ माजली आणि 1521 मध्ये पोप लिओ X ने लूथरला निष्कासित केले. या घटनेने प्रोटेस्टंट धर्माची सुरुवात केली, ज्यामुळे रोमन कॅथोलिक चर्चच्या एकाधिकारशाहीला एक मोठा धक्का बसला.

मुख्य मुद्दे:
मार्टिन लूथरचा निष्कासन: 28 जानेवारी 1521 रोजी पोप लिओ X कडून लूथरला निष्कासन, त्याच्या उपदेशांमुळे चर्चमध्ये वाद.
प्रोटेस्टंट पुनःसुधारणेची सुरुवात: लूथरच्या शिक्षणांनी प्रोटेस्टंट धर्माची सुरुवात केली, ज्यामुळे कॅथोलिक चर्चविरोधी चळवळीला चालना मिळाली.
धार्मिक आणि सामाजिक बदल: लूथरच्या उपदेशांमुळे कॅथोलिक चर्चमध्ये मोठे बदल घडले, आणि युरोपातील धार्मिक, सामाजिक व राजकीय संरचनेला नवे आकार मिळाले.
निन्टीन थिजेस: लूथरने 1517 मध्ये प्रसिद्ध केलेल्या या लेखांमध्ये चर्चच्या प्रथांवर टीका केली होती, आणि तो एक ऐतिहासिक दस्तऐवज ठरला.

उदाहरण:
मार्टिन लूथरने आपल्या निन्टीन थिजेस मध्ये कॅथोलिक चर्चच्या पापक्षमा विक्रीसाठी टीका केली. त्याने चर्चच्या उच्चाधिकारी आणि पोपच्या धर्मशास्त्रावर आपले प्रश्न उपस्थित केले. यामुळे पोप लिओ X ला आपल्या अधिकारांचा संकुचन वाटू लागला आणि त्याने लूथरला निष्कासित केले. तथापि, लूथरने चर्चविरोधी आंदोलनाची चळवळ सुरू केली, जी पुढे प्रोटेस्टंट चर्चच्या स्थापनाकडे नेली.

चित्रे आणि चिन्हे:
मार्टिन लूथरचे चित्र 🧑�🎤
रोमन कॅथोलिक चर्च आणि पोप लिओ X ⛪
निन्टीन थिजेसवर आधारित प्रतीक 📜
प्रोटेस्टंट चळवळीचे प्रतीक ✝️

विश्लेषण:
मार्टिन लूथरचा निष्कासन हा युरोपातील सर्वात मोठ्या धार्मिक आणि सामाजिक उलथापालथीपैकी एक होता. त्याच्या निष्कासनामुळे लूथरला नवीन मार्गावर जावे लागले, आणि त्याच्या उपदेशांनी प्रोटेस्टंट चर्च स्थापन होण्यास मदत केली. लूथरने चर्चच्या शिक्षणावर बंड केले आणि तो एक महत्त्वाचा टप्पा ठरला ज्यामुळे त्याच्या काळातल्या धर्मशास्त्राचे स्वरूप बदलले.

निष्कर्ष:
मार्टिन लूथरचे निष्कासन एक ऐतिहासिक घटनेचे प्रतीक बनले. यामुळे प्रोटेस्टंट पुनःसुधारणेची चळवळ सुरु झाली आणि युरोपातील धार्मिक संरचनेला बदलले. चर्चविरोधी लूथरच्या आंदोलनाने ख्रिश्चन धर्माच्या इतिहासात एक नवा वळण घेतला आणि तो ऐतिहासिक पायाभूत घटक ठरला.

समारोप:
28 जानेवारी 1521 रोजी मार्टिन लूथरला पोप लिओ X कडून निष्कासन केल्याने प्रोटेस्टंट पुनःसुधारणेचा प्रारंभ झाला. लूथरने ख्रिश्चन धर्माच्या पारंपरिक नियमांची वज्रपात टीका केली, आणि त्याच्या कार्याने कॅथोलिक चर्चच्या एकाधिकारशाहीला मोठा धक्का दिला. लूथरच्या उपदेशांनी युरोपात नवीन धर्मीय चळवळीला चालना दिली आणि आजच्या प्रोटेस्टंट चर्चच्या स्थापनेस मार्गदर्शन केले.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-28.01.2025-मंगळवार.
===========================================