दिन-विशेष-लेख-29 जानेवारी 1747 – ऐक्स-ला-शापेल करार: ऑस्ट्रियन उत्तराधिकार युद्ध

[Atul Kaviraje]

1747 – The Treaty of Aix-la-Chapelle was signed, ending the War of the Austrian Succession between Austria and Prussia.-

29 जानेवारी 1747 – ऐक्स-ला-शापेल करार: ऑस्ट्रियन उत्तराधिकार युद्धाचा समारोप-

परिचय:
29 जानेवारी 1747 रोजी ऐक्स-ला-शापेल (Treaty of Aix-la-Chapelle) करारावर स्वाक्षरी करण्यात आली, ज्यामुळे ऑस्ट्रियन उत्तराधिकार युद्ध (War of the Austrian Succession) समाप्त झाले. या युद्धाने मुख्यतः ऑस्ट्रिया आणि प्रशिया यांच्यात संघर्ष निर्माण केला होता. या कराराने युरोपातील राजकीय आणि सैनिक स्थितीला महत्त्वपूर्ण वळण दिले.

इतिहासातील महत्त्व:
ऑस्ट्रियन उत्तराधिकार युद्ध (1740-1748) हे युरोपातील एक मोठे आणि विक्रमी संघर्ष होते. या युद्धात ऑस्ट्रिया आणि त्यांचे सहयोगी राज्य एकीकडे होते, तर प्रशिया आणि त्याचे सहयोगी दुसरीकडे होते. युद्धाच्या अखेरीस ऐक्स-ला-शापेल करार (Treaty of Aix-la-Chapelle) हस्ताक्षरित करण्यात आला. या कराराने दोन प्रमुख युरोपीय साम्राज्यांमध्ये शांतता स्थापित केली आणि सीमा बदलल्या, पण यामुळे असंतुष्टता आणि नवीन संघर्षांची शृंखला देखील निर्माण झाली.

मुख्य मुद्दे:
ऑस्ट्रियन उत्तराधिकार युद्ध: 1740 मध्ये शुरू झालेल्या ऑस्ट्रियन उत्तराधिकार युद्धाचे मुख्य कारण मॅरिया थरेशिया यांची ऑस्ट्रियाच्या सिंहासनावर अधिकाराची लढाई होती, आणि त्या लढाईत अनेक युरोपीय साम्राज्यांनी आपापल्या हितासाठी भाग घेतला.
ऐक्स-ला-शापेल करार: 1747 मध्ये या युद्धाचा समारोप करण्यात आला आणि दोन्ही प्रमुख विरोधक, ऑस्ट्रिया आणि प्रशिया यांच्यात शांती करार झाला.
सिमा बदल: या करारानुसार, काही प्रदेशांची अदलाबदल झाली, परंतु या कराराने कायमची शांतता साधलेली नव्हती.
राजकीय स्थिती: या कराराने दोन प्रमुख साम्राज्यांमध्ये एक तात्पुरती शांतता साधली, पण या करारानंतरही युरोपातील अनेक संघर्ष सुरूच राहिले.

उदाहरण:
ऑस्ट्रियाच्या मॅरिया थरेशियाच्या सिंहासनावर अधिकाराची लढाई आणि या युद्धात प्रशियाच्या फ्रेडरिक द्वितीय (Frederick the Great) यांनी खूप महत्त्वाची भूमिका घेतली. ते ऑस्ट्रियाशी युद्ध करत होते, परंतु ऐक्स-ला-शापेल करारानंतर त्यांच्या किल्ल्यांच्या प्रदेशातील काही बदल झाले.

चित्रे आणि चिन्हे:
ऑस्ट्रिया आणि प्रशियाचे ध्वज 🇦🇹 🇩🇪
ऐक्स-ला-शापेल करारावर स्वाक्षरी करत असलेल्या प्रतिनिधींचे चित्र ✍️
युद्धाच्या युद्धभूमीचे चित्र ⚔️

विश्लेषण:
ऑस्ट्रियन उत्तराधिकार युद्ध हे एक महत्त्वपूर्ण आणि प्रभावशाली युद्ध होते. यामुळे युरोपीय साम्राज्यांमध्ये सत्ता आणि वर्चस्वाची लढाई तीव्र झाली. ऐक्स-ला-शापेल कराराने युरोपातील यशस्वी शांती स्थापनेच्या उद्देशाने सर्व घटकांची सहमती दर्शवली, परंतु यामुळे दुसऱ्या महायुद्धाच्या आरंभासाठीही परिस्थिती तयार होऊ शकली, कारण काही राज्यांचे स्वार्थ पूर्ण झाले नव्हते.

निष्कर्ष:
ऐक्स-ला-शापेल करार (Treaty of Aix-la-Chapelle) ने ऑस्ट्रियन उत्तराधिकार युद्धाचा समारोप केला आणि युरोपीय साम्राज्यांमध्ये तात्पुरती शांतता कायम ठेवली. यामुळे राजकीय आणि सामरिक दृष्टिकोनातून काही बदल झाले, परंतु त्याचवेळी युरोपीय राजकारणात भविष्यातील संघर्षांची शक्यता देखील निर्माण झाली. या करारामुळे युरोपातील प्रबळ साम्राज्यांमधील संघर्ष संपले नाहीत, परंतु यावर नंतर अनेक महत्त्वाच्या इतिहासिक घटनांचे आधारित निर्णय घेण्यात आले.

समारोप:
29 जानेवारी 1747 चा ऐक्स-ला-शापेल करार युरोपाच्या इतिहासातील एक महत्त्वपूर्ण करार ठरला. त्याने ऑस्ट्रियन उत्तराधिकार युद्धाची समाप्ती केली आणि त्या काळातल्या राजकीय स्थितीला स्थिरता दिली. तथापि, युरोपीय साम्राज्यांमधील संघर्ष पूर्णपणे संपले नाहीत, आणि भविष्यकाळात त्यांचे परिणाम पुढे आले.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-29.01.2025-बुधवार.
===========================================