१ फेब्रुवारी २००३ - कोलंबिया अंतराळ शटल आपत्ती-1

[Atul Kaviraje]

FEBRUARY 1ST, 2003 - COLUMBIA SPACE SHUTTLE DISASTER-
१ फेब्रुवारी २००३ - कोलंबिया अंतराळ शटल आपत्ती.

१ फेब्रुवारी २००३ - कोलंबिया अंतराळ शटल आपत्ती-
(Columbia Space Shuttle Disaster)

परिचय (Introduction):
१ फेब्रुवारी २००३ रोजी अमेरिकेच्या नासाने संचालित केलेल्या कोलंबिया अंतराळ शटलच्या यानाने पृथ्वीवर परत येताना एक अत्यंत दुःखद घटना घडली. या आपत्तीमध्ये, शटलमधील सात अंतराळवीर आपला जीव गमावला. कोलंबिया अंतराळ शटल आपत्ती एक महत्त्वाची ऐतिहासिक घटना ठरली आणि यामुळे अंतराळ अन्वेषणाच्या क्षेत्रात मोठे धक्का बसले. या घटनेने अंतराळ कार्यक्रमाच्या सुरक्षा यंत्रणेवर विचार मांडण्यास प्रवृत्त केले आणि भविष्यातील अंतराळ मोहिमांसाठी अनेक नवीन नियम आणि पद्धतींची सुरुवात केली.

संदर्भ (Context):
कोलंबिया अंतराळ शटल, नासाच्या शटल कार्यक्रमात एक महत्त्वाचे स्थान राखत होते. २००३ मध्ये, कोलंबिया शटल आपल्या २८व्या मिशनसाठी अंतराळात गेले होते. शटलच्या यानाचे मुख्य उद्दिष्ट वैज्ञानिक प्रयोग, पृथ्वीच्या वातावरणाचे निरीक्षण आणि इतर शास्त्रज्ञ कार्य पार पाडणे होते. परंतु, यान पृथ्वीवर परत येताना १०९ किलोमीटर उंचीवर आपल्या संरचनात्मक अशांततेमुळे फुटले आणि सात अंतराळवीरांचा बळी घेतला.

मुख्य मुद्दे (Key Points):
कोलंबिया शटल मिशनाची सुरूवात:

कोलंबिया शटलचे मिशन STS-107 १६ जानेवारी २००३ रोजी सुरू झाले होते. यामध्ये सात अंतराळवीर, त्यात एक महिला अंतराळवीर, राकेल नासरी, यांचा समावेश होता. या मिशनमध्ये विविध शास्त्रीय प्रयोग केले जात होते, ज्यामध्ये अवकाशातील सूक्ष्म गुरुत्वाकर्षण परिस्थितीमध्ये पदार्थांचे निरीक्षण करणे आणि इतर शास्त्रज्ञ उपक्रमांना प्रोत्साहन देणे होते.
आपत्तीचे कारण:

१६ जानेवारी रोजी, कोलंबिया शटलच्या उड्डाणादरम्यान, शटलच्या डाव्या फलकाच्या अंतर्गत तपमानात वाढ झाली. यानाचा वायू प्रतिकार वाढल्यामुळे, पृथ्वीवर परत येताना यानात तीव्र उष्णता निर्माण झाली, जे शटलच्या संरचनेला प्रचंड नुकसान पोहोचवले.
शटल लँडिंगची प्रक्रिया सुरू झाल्यानंतर, १ फेब्रुवारी रोजी, शटल प्रचंड जलद गतीने पृथ्वीच्या वातावरणात प्रवेश करत असताना तीव्र तापमानामुळे तो फुटला आणि सात अंतराळवीरांचा मृत्यू झाला.

मृत अंतराळवीरांचे नाव:

रिकी पॅटन: कमांडर
विलियम मॅककूल: पायलट
कॅथलीन चाबा: मिशन स्पेशालिस्ट
इल्लान रामोन: इस्रायली अंतराळवीर (पहिला इस्रायली अंतराळवीर)
डेव्हिड ब्राउन: मिशन स्पेशालिस्ट
लॉरेन मायर: मिशन स्पेशालिस्ट
माइकल एंडरसन: मिशन स्पेशालिस्ट

आपत्तीचे परिणाम आणि सुरक्षा उपाय:

या आपत्तीने नासाच्या शटल कार्यक्रमाच्या सुरक्षिततेवर प्रश्नचिन्ह उभे केले. यानाच्या घटनेत प्रकट झालेल्या सुरक्षा कमतरतांची तपासणी सुरू झाली आणि शटलच्या वापराच्या सुरक्षेसाठी नवा दृष्टिकोन तयार केला गेला.
नंतरच्या मिशन्समधून अंतराळ शटल सुरक्षा प्रणालीतील नवीन सुधारणा करण्यात आल्या, ज्यामुळे भविष्यातील शटल कार्यक्रम अधिक सुरक्षित होऊ शकले.
विवेचनात्मक विश्लेषण (Analytical Discussion):

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-01.02.2025-शनिवार.
===========================================