नागनाथ यात्रा सुरू - नारंडे, तालुका हातकणंगले-

[Atul Kaviraje]

नागनाथ यात्रा सुरू - नारंडे, तालुका हातकणंगले-

नागनाथ यात्रा ही महाराष्ट्रातील नारंदे परिसरात असलेल्या नागनाथ मंदिरापासून सुरू होणारी एक प्रमुख धार्मिक यात्रा आहे, जी दरवर्षी २ फेब्रुवारी रोजी सुरू होते. ही यात्रा विशेषतः नागनाथाची पूजा करण्यासाठी आणि त्यांचे आशीर्वाद घेण्यासाठी भाविकांकडून केली जाते. शिवाचे रूप म्हणून पूजले जाणारे नागनाथ केवळ देवता म्हणूनच नव्हे तर सर्पांचा स्वामी आणि जीवनाचा रक्षक म्हणून देखील ओळखले जातात. नागनाथ यात्रेत भाविक मोठ्या भक्तीने सहभागी होतात आणि ही यात्रा केवळ धार्मिक दृष्टिकोनातूनच महत्त्वाची नाही तर सांस्कृतिक आणि सामाजिक दृष्टिकोनातूनही तिचे सखोल महत्त्व आहे.

नागनाथाचे धार्मिक महत्त्व
नागनाथ हे शिवाचे एक रूप आहे ज्याची विशेषतः नागदेवता म्हणून पूजा केली जाते. शिवाच्या या रूपात, शिवलिंगावर नागाचा आकार तयार होतो आणि तो संजीवनी शक्तीचे प्रतीक मानला जातो. नागनाथाची पूजा केल्याने भक्तांना आरोग्य आणि सुरक्षिततेचा आशीर्वाद मिळतो आणि ही यात्रा विशेषतः अशा भक्तांसाठी आहे जे जीवनातील विविध संकटांवर मात करण्यासाठी आणि मानसिक शांती मिळविण्यासाठी या यात्रेत सहभागी होतात.

नागनाथांना समर्पित ही यात्रा सापांच्या पूजेचा एक भाग मानली जाते आणि ही यात्रा विशेषतः नागपंचमीच्या वेळी सुरू होते परंतु यामध्ये, समृद्धी, संरक्षण आणि जीवनाच्या चांगल्या आरोग्यासाठी पूजा केली जाते. येथे भाविक विशेषतः सापांच्या रागापासून वाचण्यासाठी देव-देवतांचे आशीर्वाद घेतात.

नागनाथ यात्रेचे आयोजन
नागनाथ यात्रा नारंदे येथील नागनाथ मंदिरापासून सुरू होते. ही यात्रा पारंपारिक प्रार्थना, कीर्तन आणि भजनांसह मोठ्या उत्साहात पार पडते. यात्रेदरम्यान, भाविक मंदिरात जातात जिथे ते नागनाथाचे दर्शन घेतात आणि त्यांचे आशीर्वाद घेण्यासाठी प्रार्थना करतात.

यात्रेच्या मार्गावर, भाविक धार्मिक गाणी, भजन आणि नृत्य सादर करतात, ज्यामुळे संपूर्ण परिसरात धार्मिक आणि उत्साही वातावरण निर्माण होते. मंदिरात पोहोचल्यावर हवन, आरती आणि प्रसाद वाटपाचे आयोजन केले जाते. या काळात नागनाथाच्या रथाची एक विशेष मिरवणूक असते, ज्यामध्ये भाविक मोठ्या भक्तीने सहभागी होतात.

या प्रवासात प्रत्येक पावलावर श्रद्धा, भक्ती आणि श्रद्धेची भावना असते आणि हा प्रवास एका मोठ्या समुदायाच्या एकता आणि बंधुत्वाचे प्रतीक बनतो. लोक केवळ त्यांच्या वैयक्तिक आनंदासाठीच नव्हे तर संपूर्ण समाजाच्या कल्याणासाठी आणि संरक्षणासाठी प्रार्थना करण्यासाठी एकत्र येतात.

सांस्कृतिक आणि सामाजिक महत्त्व
नागनाथ यात्रेला प्रचंड सांस्कृतिक आणि सामाजिक महत्त्व आहे. ही यात्रा समाजाला एकत्र आणण्याची संधी देते, कारण या यात्रेत दूरदूरचे लोक एकत्र येतात. सामाजिक सहकार्य, बंधुता आणि एकतेच्या भावनेला प्रोत्साहन देण्याची ही एक आदर्श संधी आहे.

तसेच, या यात्रेदरम्यान आयोजित केलेले लोकनृत्य, संगीत आणि सांस्कृतिक कार्यक्रम लोककला आणि परंपरा जिवंत ठेवतात. हा प्रवास सांस्कृतिक वारसा म्हणूनही खूप महत्त्वाचा आहे, जो येणाऱ्या पिढ्यांना गोव्याच्या समृद्ध परंपरांची जाणीव करून देतो.

छोटी कविता-

"नागनाथ यात्रा"

नागनाथाच्या आशीर्वादाने प्रत्येक जीवन सुंदर होवो,
देव-देवतांकडून आपल्याला सुरक्षितता आणि समृद्धीची देणगी मिळो.
नागनाथ यात्रा हा श्रद्धेचा उत्सव आहे,
जीवनात प्रत्येक पावलावर आनंद आणि आराम असला पाहिजे.

प्रत्येक अंगणात भक्तांची गर्दी झाली,
नागनाथला पाहिल्यानंतर प्रत्येकाच्या हृदयात आनंद असतो.
प्रत्येक घर आशीर्वादांनी उजळून निघो,
नागनाथ यात्रेचे आशीर्वाद खरे आणि अचूक असू दे.

निष्कर्ष
नागनाथ यात्रा ही एक अतिशय महत्त्वाची धार्मिक आणि सांस्कृतिक यात्रा आहे जी नारांडे येथील नागनाथ मंदिरात होते. ही यात्रा केवळ धार्मिक उपासनेचा प्रसंग नाही तर ती समाजात बंधुता, प्रेम आणि एकतेच्या भावनेला प्रोत्साहन देते. या प्रवासात भक्तांना त्यांच्या श्रद्धेने आणि श्रद्धेने नागनाथांकडून आशीर्वाद मिळतो आणि त्यांच्या आशीर्वादामुळे त्यांच्या जीवनात आनंद, समृद्धी आणि शांती येते.

नागनाथ यात्रेचे आयोजन करणे हा गोव्याची संस्कृती, परंपरा आणि धार्मिक वारसा जिवंत ठेवण्याचा एक उत्तम मार्ग आहे. या प्रवासाला केवळ धार्मिक महत्त्वच नाही तर गोव्याची सांस्कृतिक विविधता देखील दिसून येते.

तुम्हाला नागनाथ यात्रेच्या खूप खूप शुभेच्छा!

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-02.02.2025-रविवार.
===========================================