तिकोटेकर महाराज जयंती - ०३ फेब्रुवारी, २०२५ (विजापूर)-

[Atul Kaviraje]

तिकोटेकर महाराज जयंती - ०३ फेब्रुवारी, २०२५ (विजापूर)-

तिकोटेकर महाराजांचे जीवन आणि योगदान

महाराष्ट्र आणि कर्नाटकातील भक्ती मार्गाचे एक महान संत आणि समाजसुधारक म्हणून आदरणीय असलेले तिकोटेकर महाराज यांचा जन्म सुमारे १८ व्या शतकात झाला. त्यांचा जन्म विजापूर जिल्ह्यातील एका छोट्या गावात झाला, जिथे त्यांनी धार्मिक आणि सामाजिक जाणीव जागृत केली. तिकोटेकर महाराजांचे जीवन विशेषतः त्यांच्या शिस्त, तपस्वीपणा आणि समाजात प्रचलित असलेल्या अंधश्रद्धा, अज्ञान आणि असमानतेविरुद्धच्या संघर्षासाठी ओळखले जाते.

समाजात प्रचलित असलेल्या वाईट प्रथा आणि अंधश्रद्धा संपवणे आणि लोकांना योग्य मार्गावर चालण्यासाठी प्रेरित करणे हे तिकोटेकर महाराजांचे मुख्य उद्दिष्ट होते. त्यांनी देवाच्या भक्तीद्वारे समाजात एकता, प्रेम आणि बंधुत्वाचा संदेश दिला. त्यांच्या शिकवणी आपल्याला साधे, शुद्ध आणि सत्य जीवन जगण्याची प्रेरणा देतात. ते नेहमी म्हणत असत की धर्म केवळ मंदिरे आणि पूजांमध्ये नसावा तर प्रत्येक कृतीत असावा आणि प्रत्येक व्यक्तीने आपल्या कृतीत शुद्धता आणि प्रामाणिकपणा राखला पाहिजे.

तिकोटेकर महाराजांची शिकवण:

धर्माचे पालन: तिकोटेकर महाराज म्हणाले की धर्माचे पालन केवळ पूजा आणि प्रार्थनेतच नाही तर दैनंदिन जीवनातही प्रामाणिकपणा, सत्य आणि न्यायाने केले पाहिजे.

सामाजिक सुधारणा: त्यांनी समाजात प्रचलित असलेल्या जातिवाद, अस्पृश्यता आणि अंधश्रद्धेविरुद्ध आवाज उठवला. समाजात सर्व लोक समान आहेत आणि आपण एकमेकांशी प्रेमाने आणि आदराने वागले पाहिजे असा त्यांचा विश्वास होता.

भक्तीचा मार्ग: तिकोटेकर महाराजांनी भक्तीला मुख्य मार्ग मानले. त्यांचा असा विश्वास होता की केवळ देवाची खरी भक्तीच जीवनात शांती, आनंद आणि समृद्धी आणू शकते.

तिकोटेकर महाराज जयंतीचे महत्त्व:

तिकोटेकर महाराजांच्या जयंतीचा उत्सव हा त्यांच्या अनुयायांसाठी आणि भक्तांसाठी एक महत्त्वाचा प्रसंग आहे. हा दिवस त्यांच्या शिकवणी, त्यांचे जीवन आणि त्यांनी केलेल्या सामाजिक सुधारणा कार्याचे स्मरण करण्यासाठी आणि त्यांनी दिलेल्या संदेशाचा प्रसार करण्यासाठी आहे. या दिवशी विशेषतः त्यांचे भक्त भजन, कीर्तन आणि धार्मिक विधी करतात. तसेच, तिकोटेकर महाराजांच्या जीवनातून प्रेरणा घेऊन, लोक समाजात सुधारणा घडवून आणण्याची आणि वैयक्तिक जीवनात उच्च नैतिकता आणि भक्तीचा मार्ग अवलंबण्याची प्रतिज्ञा घेतात.

या दिवशी विशेषतः तिकोटेकर महाराजांबद्दल आदर आणि भक्ती व्यक्त केली जाते आणि त्यांचे जीवन आपल्याला शिकवते की धर्म केवळ भक्तीमध्ये नसावा, तर प्रत्येक कृतीत शुद्धता आणि चांगुलपणा असावा. त्यांच्या शिकवणी आजही लोकांच्या जीवनात प्रासंगिक आहेत आणि समाज सुधारण्यात त्यांचे योगदान अमूल्य आहे.

कविता:

तिकोटेकर महाराजांचा जयजयकार असो,
त्याच्या शिकवणीने आपले जीवन सुधारो.
भक्ती, प्रेम आणि एकतेचा संदेश,
त्यांनी आपल्याला खऱ्या धर्माचा मार्ग दाखवला.

समाजाच्या कानाकोपऱ्यात ज्ञानाचा प्रसार करणे,
हेच कारण आहे की तिकोटेकर महाराज महान आहेत.
मला सत्य, अहिंसा आणि प्रेमाचा मार्ग दाखवा,
त्यांच्या जयंतीनिमित्त, आपण सर्वजण प्रतिज्ञा करूया की हे आपले ध्येय असले पाहिजे.

गंभीर अर्थ:

तिकोटेकर महाराजांचे जीवन प्रेरणादायी आहे, जे आपल्याला समाजाप्रती असलेली आपली जबाबदारी आणि धर्माप्रती असलेली आपली भक्ती समजावून देते. त्यांनी दाखवून दिले की भक्ती आणि सेवेचे खरे रूप केवळ मंदिरांमध्येच नाही तर समाजात मानवता आणि चांगुलपणा पसरवण्यात आहे. त्यांचा संदेश असा होता की सर्व धर्मांचे सार एक आहे आणि जर आपण सर्वांनी ही समज विकसित केली तर समाजात खरी शांती आणि बंधुता प्रस्थापित होऊ शकते.

समाजात प्रचलित असलेला अन्याय आणि भेदभाव संपवण्यासाठी त्यांनी केलेला संघर्ष आजही आपल्या समाजात प्रासंगिक आहे. टिकोटेकर महाराजांनी समाजातील बंधुता आणि एकतेचे महत्त्व स्पष्ट केले. त्यांचे जीवन आपल्याला शिकवते की भक्तीचे खरे रूप म्हणजे आपल्या कृतीत सत्यता आणि प्रामाणिकपणा असणे आणि समाजात सकारात्मक बदल घडवून आणण्यासाठी कार्य करणे.

निष्कर्ष:

टिकोटेकर महाराज जयंती हा केवळ एक धार्मिक उत्सव नाही तर तो एखाद्याचे जीवन सुधारण्याची, समाजाप्रती असलेल्या जबाबदाऱ्या समजून घेण्याची आणि टिकोटेकर महाराजांच्या शिकवणी जीवनात अंमलात आणण्याची संधी आहे. आपण त्यांची भक्ती, सामाजिक सुधारणा आणि सत्याच्या मार्गावर चालण्याची प्रेरणा नेहमीच लक्षात ठेवली पाहिजे. समाजात बदल घडवून आणण्यासाठी आपण केवळ भक्तीच नव्हे तर प्रत्येक कृतीत सत्य, प्रेम आणि नैतिकतेचे पालन केले पाहिजे, हा संदेश आपण सर्वांनी त्यांच्या जीवनातून घेतला पाहिजे.

तिकोटेकर महाराजांच्या जयंतीनिमित्त हार्दिक शुभेच्छा!

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-03.02.2025-सोमवार.
===========================================