दिन-विशेष-लेख-फेब्रुवारी ४, १९४५ – याल्टा परिषद सुरू झाली, ज्यामध्ये विंस्टन

[Atul Kaviraje]

FEBRUARY 4TH, 1945 – THE YALTA CONFERENCE BEGAN, WITH WINSTON CHURCHILL, FRANKLIN D. ROOSEVELT, AND JOSEPH STALIN-

फेब्रुवारी ४, १९४५ – याल्टा परिषद सुरू झाली, ज्यामध्ये विंस्टन चर्चिल, फ्रँकलिन डी. रूझवेल्ट आणि जोसेफ स्टालिन सामील होते-

याल्टा परिषद सुरू झाली (४ फेब्रुवारी, १९४५)

परिचय: ४ फेब्रुवारी १९४५ रोजी याल्टा परिषद सुरू झाली, जी दुसऱ्या महायुद्धाच्या शेवटच्या टप्प्यातील एक ऐतिहासिक भेट होती. याल्टा येथे झालेल्या या परिषदेमध्ये तीन प्रमुख नेत्यांपैकी विंस्टन चर्चिल (ब्रिटनचे पंतप्रधान), फ्रँकलिन डी. रूझवेल्ट (अमेरिकेचे अध्यक्ष), आणि जोसेफ स्टालिन (सोव्हिएट संघाचे अध्यक्ष) सामील झाले होते. या परिषदेमध्ये युद्धाच्या नंतरच्या जागतिक पुनर्निर्माणावर चर्चा झाली आणि महत्त्वपूर्ण निर्णय घेण्यात आले.

इतिहासिक संदर्भ: दुसरे महायुद्ध १९३९ मध्ये सुरू झाले आणि १९४५ मध्ये युद्धाच्या अखेरीस सर्व प्रमुख शक्ती एकत्र आली. युद्धाच्या समाप्तीची तयारी आणि नंतरच्या जागतिक राजकारणाच्या पद्धतीवर निर्णय घेण्यासाठी याल्टा परिषद आयोजित केली गेली. स्टॅलिन, चर्चिल आणि रूझवेल्ट यांच्यातील या बैठकीचे उद्दिष्ट युद्धाच्या समारोपाच्या वेळी होणाऱ्या जागतिक शक्तींच्या वितरणावर चर्चा करणे आणि एक नवा आंतरराष्ट्रीय व्यवस्थापन तयार करणे होते.

मुख्य मुद्दे आणि महत्त्वाचे घटक:

संघर्षाच्या समाप्तीची तयारी: याल्टा परिषदेमध्ये प्रमुख चर्चा ही युद्धानंतरच्या जागतिक राजकारणावर आधारित होती. याप्रदेशीने हे ठरवले की जर्मनीचा पराभव आणि युद्धाच्या समाप्तीनंतर युरोपमध्ये काय घडेल. तसचं, जपानाच्या पराभवासाठी सामूहिक प्रयत्न केले जावे लागतील, अशी योजना बनवली गेली.

संघटनात्मक निर्णय: याल्टा परिषदेत महत्त्वपूर्ण निर्णय घेतले गेले. या निर्णयांमध्ये युरोप आणि आशियातील देशांमध्ये सामरिक क्षेत्र आणि नियंत्रणाचे वितरण, संयुक्त राष्ट्रांची स्थापना, तसेच जर्मनीच्या भविष्याबद्दल चर्चा करण्यात आली. चर्चिल, रूझवेल्ट आणि स्टालिन यांनी युरोपातील रेषा आणि सत्तेचे वितरण ठरवले.

सोव्हिएट संघाची भूमिका: याल्टा परिषदेचा एक महत्त्वपूर्ण भाग सोव्हिएट संघाचा प्रभाव वाढवण्यावर होता. स्टालिनने युरोपातील अनेक देशांवर सोव्हिएट प्रभाव आणि नियंत्रण वाढवण्याची शर्ती केली. यामुळे पॉलिटिकल स्फोट आणि शीत युद्धाच्या प्रारंभाच्या मार्गावर चर्चा करण्यात आली.

संयुक्त राष्ट्रांचा स्थापनेसाठी तयारी: याल्टा परिषदेत संयुक्त राष्ट्रांची स्थापना करण्याचा निर्णय घेतला गेला. रूझवेल्ट, स्टालिन आणि चर्चिल यांनी युनायटेड नेशन्सचा पाया रचला, जो नंतर एक जागतिक शांतता आणि सहकार्य संस्था म्हणून उभा राहिला. या संस्थेचा मुख्य उद्दिष्ट हे युद्धाची पुनरावृत्ती होऊ न देण्यासाठी जागतिक स्तरावर शांतता राखणे हे होते.

जपान विरोधी युद्ध आणि सशस्त्र शक्ती: याल्टा परिषदेमध्ये जपानावर आक्रमण करण्यासाठी रणनीती ठरवण्यात आली. सोव्हिएट संघाने जपानवर आक्रमण करण्यासाठी तयारी केली आणि यासाठी मदतीचा आश्वासन दिला. यामुळे जपानाच्या विजयावर मोठा परिणाम झाला.

निष्कर्ष: याल्टा परिषद ४ फेब्रुवारी १९४५ रोजी सुरू झाली आणि या परिषदेने दुसऱ्या महायुद्धाच्या नंतरच्या जागतिक राजकारणात महत्त्वपूर्ण भूमिका निभावली. चर्चिल, रूझवेल्ट आणि स्टालिन यांच्यातील निर्णयांनी युरोपातील नकाशे बदलले, आणि एक नवीन जागतिक आंतरराष्ट्रीय संघटना निर्माण केली, ज्यामुळे शांतता राखण्याचा प्रयत्न केला गेला. या परिषदेचा परिणाम म्हणून शीत युद्धाची स्थिती निर्माण झाली, आणि जागतिक स्तरावर शक्तींचे समीकरण बदलले.

संकेत (इमोजी आणि चित्रे): 🌍🤝💬
🇺🇸🇬🇧🇷🇺

संदर्भ:
याल्टा परिषद, दुसरे महायुद्ध, सोव्हिएट संघ, संयुक्त राष्ट्र, चर्चिल, रूझवेल्ट, स्टालिन, शीत युद्ध, युरोप.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-04.02.2025-मंगळवार.
===========================================