१० फेब्रुवारी २०२५ - सोमप्रदोष-

[Atul Kaviraje]

१० फेब्रुवारी २०२५ - सोमप्रदोष-

सोमप्रदोषाचे महत्त्व:

सोम प्रदोष हा हिंदू कॅलेंडरमधील एक महत्त्वाचा उपवास आणि उपासना दिवस आहे, जो दर महिन्याच्या शुक्ल पक्षाच्या द्वादशी तिथीला पाळला जातो. या दिवशी भगवान शिवाची विशेष पूजा केली जाते आणि भक्त या दिवशी उपवास करून त्यांची पूजा करतात. सोमप्रदोषचा हा सण विशेषतः अशा भक्तांसाठी आहे जे भगवान शिवाचे मोठे भक्त आहेत आणि त्यांच्या आशीर्वादासाठी या दिवशी विशेष पूजा करतात.

सोमप्रदोषचा दिवस हा भगवान शिव आणि त्यांच्या कुटुंबाच्या (पार्वती आणि गणेश) पूजेसाठी देखील एक महत्त्वाचा प्रसंग आहे. तो विशेषकरून सोमवारी साजरा केला जातो (प्रदोष सोमवारी येतो). सोमवार हा दिवस शिवभक्तांसाठी विशेषतः शुभ मानला जातो, कारण सोमवार हा भगवान शिवाशी संबंधित आहे.

सोमप्रदोषाच्या दिवशी, भगवान शिवाचा १६ किंवा १०८ वेळा रुद्राभिषेक करणे, शिव मंत्रांचा जप करणे आणि "ॐ नमः शिवाय" चा जप करण्याचे विशेष महत्त्व आहे. हा दिवस भक्तांना आध्यात्मिक शांती आणि मानसिक संतुलन प्राप्त करण्याची संधी प्रदान करतो.

सोमप्रदोषाचा उद्देश:

आध्यात्मिक उन्नती: सोमप्रदोषचा मुख्य उद्देश भक्तांना आध्यात्मिक उन्नती आणि मानसिक शांती प्रदान करणे आहे. हा दिवस विशेषतः भगवान शिवाच्या उपासनेद्वारे आत्म्याला शुद्ध करण्याचा दिवस मानला जातो.

आजारांपासून मुक्तता: बरेच लोक या दिवशी उपवास करतात आणि त्यांच्या शारीरिक आणि मानसिक आजारांपासून मुक्ततेसाठी भगवान शिवाची प्रार्थना करतात. शारीरिक आरोग्य आणि मानसिक आनंद मिळविण्यासाठी हा दिवस विशेषतः महत्वाचा आहे.

आध्यात्मिक शांती आणि मानसिक संतुलन: भगवान शिवाची पूजा केल्याने मानसिक संतुलन मिळते आणि आध्यात्मिक शांती मिळते. सोमप्रदोषचा दिवस ही शांतता प्रस्थापित करण्याची संधी आहे.

उदाहरण:

समजा, काही काळापासून मानसिक ताणतणावातून जात असलेली एखादी व्यक्ती सोमप्रदोषाच्या दिवशी एक विशेष उपवास करते आणि भगवान शिवाची पूजा करते. तो नियमितपणे "ॐ नमः शिवाय" जप करतो आणि मानसिक शांती आणि संतुलनासाठी भगवान शिवाची प्रार्थना करतो. या दिवशी पूजा केल्यानंतर त्याला शांती मिळते आणि त्याची मानसिक स्थिती सुधारते.

लघु भक्ती कविता:-

सोमप्रदोषाच्या रात्री, शिवाचे ध्यान करा,
तुमच्या मनाला शांती आणि हृदयाला खरे प्रेम द्या.
आनंदाचे जग शिवाच्या चरणी आहे,
त्याच्या भक्तीद्वारे प्रत्येक समस्येचा शाश्वत अंत आहे.

ओम नमः शिवाय, हा मंत्र अमृत आहे,
ते सर्व दुःख दूर करो आणि आनंद वाढवो.
या सोमप्रदोषात शिवाच्या छायेत आश्रय घ्या,
जीवनाच्या प्रत्येक क्षेत्रात शांती शोधा.

कवितेचा अर्थ:

ही कविता भक्तीभावाने भरलेली आहे. यामध्ये सोमप्रदोषाच्या दिवशी भगवान शिवाची पूजा करण्याचे आवाहन आहे. या कवितेत दिलेला संदेश असा आहे की भगवान शिवाच्या भक्तीने सर्व दुःखांचा नाश होतो आणि जीवनात शांती आणि आनंद मिळतो. "ॐ नमः शिवाय" हा मंत्र शांती आणि आनंदाचे प्रतीक आहे आणि जीवनातील समस्यांपासून मुक्ती मिळवण्याची भावना या दिवसाद्वारे व्यक्त केली जाते.

सोमप्रदोषचे सांस्कृतिक आणि धार्मिक महत्त्व:

सोम प्रदोष हा केवळ उपवास आणि उपासनेचा दिवस नाही तर तो आत्म्याचे शुद्धीकरण, मानसिक शांती आणि आध्यात्मिक प्रगतीचे साधन आहे. या दिवशी पूजा केल्याने जीवनाच्या प्रत्येक पैलूत आनंद, शांती आणि समृद्धी येते.

प्राचीन काळापासून आजतागायत, सोमप्रदोषाच्या दिवशी भगवान शिवाची पूजा करण्याचे महत्त्व कायम आहे. विशेषतः शिवलिंगाला पाणी अर्पण केल्याने, दिवा लावल्याने आणि रुद्राभिषेक केल्याने माणसाचे सर्व पाप नाहीसे होतात आणि भगवान शिवाच्या आशीर्वादाने त्याला सुख, शांती आणि समृद्धी मिळते.

समाप्ती:

सोमप्रदोषाच्या दिवशी भगवान शिवाची पूजा करणे हे केवळ एक धार्मिक कर्तव्य नाही तर आपल्या आत्म्याला शुद्ध करण्याची आणि मानसिक शांती मिळविण्याची ही एक सुवर्णसंधी आहे. या दिवशी केलेली भक्ती आणि उपासना जीवनाच्या प्रत्येक पैलूत सकारात्मक बदल घडवून आणते.

आपण सर्वांनी हा दिवस साजरा केला पाहिजे आणि भगवान शिवाच्या आशीर्वादाने आपल्या जीवनात शांती आणि संतुलन साधले पाहिजे.

"भगवान शिवाच्या भक्तीने, प्रत्येक दुःखाचा नाश होतो आणि सुख आणि शांती येते."

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-10.02.2025-सोमवार.
===========================================