१३ फेब्रुवारी २०२५ - गुरुप्रतिपदा-

[Atul Kaviraje]

गुरुप्रतिपदI-

१३ फेब्रुवारी २०२५ - गुरुप्रतिपदा-

गुरुप्रतिपदेचे महत्त्व

गुरु-शिष्य परंपरेचा सन्मान करण्यासाठी दरवर्षी गुरुप्रतिपदेचा सण साजरा केला जातो. हा दिवस विशेषतः गुरुंप्रती आदर आणि भक्ती व्यक्त करण्याची संधी प्रदान करतो. हिंदू कॅलेंडरनुसार, हा दिवस विशेषतः त्या दिवसाचे स्मरण करतो जेव्हा गुरूंनी शिष्याला मार्गदर्शन केले. हा दिवस भारतात, विशेषतः वैदिक गुरुकुल आणि भक्ती परंपरेत मोठ्या श्रद्धेने आणि आदराने साजरा केला जातो.

गुरुप्रतिपदेचे महत्त्व केवळ धार्मिक संदर्भातच नाही तर जीवनाच्या प्रत्येक क्षेत्रात आहे. गुरु म्हणजे अशी व्यक्ती जी शिष्याला अज्ञानातून प्रकाशाकडे घेऊन जाते. हा दिवस आपल्याला हे समजून घेण्याची संधी देतो की गुरुशिवाय कोणतेही ज्ञान अपूर्ण राहते. "गुरुर्ब्रह्म गुरुर्विष्णु गुरुर्देवो महेश्वरः गुरु साक्षात् परब्रह्म तस्मै श्री गुरुवे नमः" असे शास्त्रात म्हटले आहे.

गुरुप्रतिपदेचे ध्येय आणि उद्दिष्ट

गुरुप्रतिपदेचा मुख्य उद्देश गुरुंबद्दल आदर आणि कृतज्ञता व्यक्त करणे आहे. हा दिवस शिष्य आणि त्याच्या गुरू यांच्यातील दैवी नातेसंबंधाला ओळख देतो, जिथे शिष्य त्याच्या गुरूंच्या शिकवणी, त्यांचे आशीर्वाद आणि मार्गदर्शन स्वीकारतो. हा दिवस पुनर्जन्म दिवस म्हणून देखील साजरा केला जातो जिथे लोक त्यांच्या जीवनात नवीन संकल्प आणि दिशेने जाण्याचा विचार करतात. हा दिवस जीवनाला उद्देश आणि दिशा देणाऱ्या शिकवणींचे स्मरण करण्याचा दिवस आहे.

गुरुंच्या महिम्यावर एक छोटीशी कविता-

गुरुचे एक अद्भुत रूप आहे,
जे जीवनाचे प्रत्येक पैलू दाखवते.
तो ज्ञानाच्या प्रकाशाने भरलेला आहे,
तो आपला अंधार दूर करतो.

सत्य गुरुच्या चरणी वास करते,
त्यांच्याशिवाय जीवनात कोणतीही हालचाल नाही.
गुरुंचे आशीर्वाद नेहमीच आपल्यावर राहोत,
त्यांनी दिलेली शिकवण नेहमीच आपल्यासोबत असो.

गुरुप्रतिपदेसोबत एक उदाहरण जोडले आहे.

गुरुप्रतिपदेचे महत्त्व जीवनात खूप खोलवर आहे. उदाहरणार्थ, महर्षी वेदव्यासजींचे जीवन घेता येईल, ज्यांनी व्यास संहिता रचली आणि धर्म, वेद, उपनिषद, महाभारत इत्यादी ग्रंथांचे संकलन केले. वेद व्यासजींशिवाय भारतीय संस्कृतीचे स्वरूप आणि ओळख अपूर्ण राहिली असती. त्याचप्रमाणे, जीवनाच्या कोणत्याही क्षेत्रात गुरुचे मार्गदर्शन अत्यंत आवश्यक आहे. शिक्षण क्षेत्र असो, कला असो किंवा संगीत असो, किंवा जीवनाचा कोणताही मार्ग असो, जीवनाची दिशा गुरुशिवाय पूर्ण होऊ शकत नाही.

गुरुप्रतिपदेच्या दिवशी साजरे होणारे उत्सव

गुरुप्रतिपदेच्या दिवशी विशेष गुरुपूजा, गुरुवंदना आणि संतांचे आशीर्वाद घेतले जातात. मंदिरांमध्ये विशेष कार्यक्रम आयोजित केले जातात आणि लोक त्यांच्या गुरूंच्या चरणी आदरांजली वाहतात. या दिवशी लोक नवीन संकल्प करतात आणि गुरूंनी दाखवलेल्या मार्गाचे अनुसरण करण्याची प्रतिज्ञा करतात.

निष्कर्ष

गुरुप्रतिपदेचा दिवस हा केवळ एक धार्मिक प्रसंग नाही तर तो जीवनाच्या प्रवासात एक महत्त्वाचा टप्पा आहे. हा दिवस आपल्याला शिकवतो की जीवनात गुरूचे स्थान किती महत्त्वाचे आहे. गुरुशिवाय आपण कोणत्याही क्षेत्रात यश मिळवू शकत नाही. या दिवशी आपण आपल्या गुरूंबद्दल कृतज्ञता व्यक्त केली पाहिजे आणि त्यांच्या आशीर्वादाने आपले जीवन अधिक चांगले बनवण्याची प्रतिज्ञा केली पाहिजे.

गुरुप्रतिपदेच्या या शुभ प्रसंगी आपल्या सर्वांना आशीर्वाद आणि शुभेच्छा!

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-13.02.2025-गुरुवार.
===========================================