दिन-विशेष-लेख-१७ फेब्रुवारी, १८०१ - अमेरिकेतील पहिले राष्ट्रपती निवडणूक-

[Atul Kaviraje]

17TH FEBRUARY, 1801 - THE FIRST U.S. PRESIDENTIAL ELECTION TO BE DECIDED BY THE HOUSE OF REPRESENTATIVES-

१७ फेब्रुवारी, १८०१ - अमेरिकेतील पहिले राष्ट्रपती निवडणूक प्रतिनिधी सभेने ठरवली-

The U.S. presidential election between Thomas Jefferson and Aaron Burr was decided by the House of Representatives after a tie in the electoral college vote.

१७ फेब्रुवारी, १८०१ - अमेरिकेतील पहिले राष्ट्रपती निवडणूक प्रतिनिधी सभेने ठरवली

थॉमस जेफरसन आणि अॅरॉन बर्न यांच्यातील अमेरिकेतील राष्ट्रपती निवडणूक, निवडणूक महागणिकेत अडकल्यानंतर, प्रतिनिधी सभेने ठरवली.

१७ फेब्रुवारी, १८०१ - अमेरिकेतील पहिले राष्ट्रपती निवडणूक प्रतिनिधी सभेने ठरवली

परिचय:
१७ फेब्रुवारी १८०१ रोजी अमेरिकेतील पहिले राष्ट्रपती निवडणूक प्रतिनिधी सभेने ठरवली. या निवडणुकीमध्ये थॉमस जेफरसन आणि अॅरॉन बर्न यांच्यात भयंकर स्पर्धा होती. निवडणूक महागणिकेत (Electoral College) दोन्ही उमेदवारांना समान संख्या मिळाल्यानंतर, या निवडणुकीचा निकाल प्रतिनिधी सभेने ठरवला, जेव्हा ३६ मतदानांनी थॉमस जेफरसन विजय झाला.

आधारभूत संदर्भ:

१. अमेरिकेतील निवडणूक प्रक्रिया:
अमेरिकेतील राष्ट्रपती निवडणुका साधारणतः निवडणूक महागणिकेद्वारे पार पडतात. या प्रणालीमध्ये प्रत्येक राज्याला एक निश्चित संख्या दिली जाते, जी त्या राज्यातील लोकसभा सदस्यांचा व सेनेट सदस्यांचा योग असतो. परंतु, १८०१ मध्ये थॉमस जेफरसन आणि अॅरॉन बर्न यांच्यात एकवटलेल्या निवडणूक महागणिकेमध्ये समान मते होती, ज्यामुळे हे मतदान प्रतिनिधी सभेच्या कडे सोपवले गेले.

२. निवडणुकीतील ताण:
निवडणूक महागणिकेत दोन्ही उमेदवारांना ७३-७३ मते मिळाली, जो एक असामान्य आणि विलक्षण प्रसंग होता. परिणामी, हा निर्णय प्रतिनिधी सभेच्या कडे सोपवला गेला. या वेळी, सदस्यांनी ३६ मतदान केल्यानंतर थॉमस जेफरसन हे राष्ट्रपती म्हणून निवडले गेले.

महत्त्वपूर्ण ऐतिहासिक घटना:

१. राजकीय संघर्ष आणि समझोता:
आश्चर्यकारकपणे, या निवडणुकीमध्ये जेफरसन आणि बर्न यांच्यातील राजकीय संघर्ष इतका तीव्र होता की, राष्ट्रपती निवडण्यासाठी हाऊस ऑफ रिप्रेझेंटेटिव्हसकडे निर्णय घेण्याची वेळ आली. हा प्रसंग अमेरिकेच्या निवडणुकीच्या इतिहासात एक महत्त्वाचा वळण ठरला, कारण हे पहिले उदाहरण होते जेव्हा प्रतिनिधी सभाने राष्ट्रपती निवडला.

२. भविष्यकाळासाठी धडा:
या प्रसंगामुळे, पुढे जाऊन १८०४ मध्ये १२व्या सुधारणामध्ये निवडणूक महागणिकेच्या पद्धतीत सुधारणा करण्यात आली, ज्यामुळे राष्ट्रपती आणि उपराष्ट्रपती यांची स्वतंत्रपणे निवड केली जाऊ लागली. यामुळे भविष्यात अशा समस्यांचा पुन्हा सामना करावा लागला नाही.

मुख्य मुद्दे:
१. निवडणुकीची अनिश्चितता:
१८०१ मध्ये दोन उमेदवारांना समान मतदान मिळाल्यामुळे, त्या वेळच्या निवडणूक प्रक्रियेची अनिश्चितता आणि ताण अमेरिकेच्या राजकारणात एक मोठा मुद्दा बनला. यामुळे निवडणुकीच्या प्रक्रियेत सुधारणा करण्याचे आवश्यक ठरले.

२. धर्मनिरपेक्षतेचा मुद्दा:
जेफरसनच्या विजयावरून अमेरिकेतील धर्मनिरपेक्षतेचे मूल्य अधिक पक्के झाले. त्याने धर्म आणि सरकार यामध्ये एक प्रगल्भ विभाजन ठेवण्याची आवश्यकता व्यक्त केली होती, ज्यामुळे त्याच्या शासन काळात अमेरिकेने प्रगती केली.

विश्लेषण:
हे प्रसंग अमेरिकेच्या राजकीय इतिहासात एक ऐतिहासिक वळण ठरले, कारण यामुळे निवडणुकीच्या प्रक्रियेतील तांत्रिक अडचणी आणि असमानतांवर चर्चा झाली. थॉमस जेफरसनचे विजयाचे मुख्य कारण म्हणजे त्याच्या विश्वासार्हतेला, लोकशाहीसाठी दिलेल्या वचनाची अंमलबजावणी आणि त्याच्या लोकशाही मूल्यांसाठी असलेले वचन. यामुळे अमेरिकेची राजकीय प्रक्रिया अधिक स्थिर होऊ शकली.

निष्कर्ष:
१७ फेब्रुवारी १८०१ रोजी, अमेरिकेतील पहिले राष्ट्रपती निवडणूक प्रतिनिधी सभेने ठरवली. हा एक ऐतिहासिक क्षण होता, ज्याने अमेरिकेतील राजकीय प्रक्रियेतील असमानतांवर चर्चा सुरू केली आणि निवडणूक सुधारणाला जन्म दिला. या घटनेने अमेरिकेतील निवडणूक पद्धतीतील सुधारणा आवश्यक ठरवली आणि एका नवीन पिढीसाठी एक आदर्श स्थापन केला.

संदर्भ:
"The Election of 1800." History Channel
"Thomas Jefferson: A Biography." Encyclopedia Britannica

चित्रे / प्रतीक / इमोजी:
🗳� (मतदान)
🏛� (प्रतिनिधी सभा)
🇺🇸 (अमेरिका)

समारोप:
१७ फेब्रुवारी १८०१ च्या ऐतिहासिक घटनेने अमेरिकेतील राजकीय प्रक्रियेत सुधारणा घडवली आणि निवडणुकीच्या तंत्रज्ञानासंबंधी नवा दृष्टीकोन दिला.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-17.02.2025-सोमवार.
===========================================