ईश्वराने दुष्टता निर्माण केली नाही-अल्बर्ट आइन्स्टाईन-1

[Atul Kaviraje]

ईश्वराने दुष्टता निर्माण केली नाही. जशाप्रकारे अंधकार हा प्रकाशाचा अभाव आहे, त्याचप्रमाणे दुष्टता ही ईश्वराचा अभाव आहे.

देवाने वाईट निर्माण केले नाही. ज्याप्रमाणे अंधार हा प्रकाशाचा अभाव आहे, त्याचप्रमाणे वाईट म्हणजे देवाचा अभाव आहे.
- अल्बर्ट आइन्स्टाईन

"देवाने वाईट निर्माण केले नाही. ज्याप्रमाणे अंधार हा प्रकाशाचा अभाव आहे, त्याचप्रमाणे वाईट म्हणजे देवाचा अभाव आहे." - अल्बर्ट आइन्स्टाईन

अल्बर्ट आइन्स्टाईन यांचे हे वाक्य वाईट आणि चांगल्याच्या तात्विक आणि धार्मिक स्वरूपाचा सखोल अभ्यास करते. या सखोल विधानात, ते एक संकल्पनात्मक दृष्टिकोन मांडतात की वाईट ही स्वतंत्र शक्ती किंवा अस्तित्व नाही, तर त्याहून मोठ्या एखाद्या गोष्टीची - देवाची - कमतरता किंवा अनुपस्थिती आहे. आइन्स्टाईन वाईटाची तुलना अंधाराशी करतात, स्पष्ट करतात की ज्याप्रमाणे अंधार हा प्रकाशाचा अभाव आहे, त्याचप्रमाणे वाईट म्हणजे जगात देवाची उपस्थिती आणि प्रभावाचा अभाव आहे.

१. उद्धरणाचे विवेचन: प्रकाश, अंधार, देव आणि वाईट
हे विधान आइन्स्टाईन वापरत असलेल्या दोन रूपकांवर अवलंबून आहे: प्रकाश विरुद्ध अंधार आणि देव विरुद्ध वाईट.

प्रकाशाचा अभाव म्हणून अंधार: अंधार ही स्वतःमध्ये एक गोष्ट नाही. ती फक्त प्रकाशाची अनुपस्थिती आहे. जेव्हा एखाद्या जागेतून प्रकाश काढून टाकला जातो तेव्हा अंधार हा नैसर्गिक परिणाम असतो. अंधारात प्रकाशाच्या अनुपस्थितीशिवाय कोणतीही शक्ती किंवा पदार्थ नसतो. जर आपण प्रकाश एका अंधार्या खोलीत आणला तर अंधार लगेच नाहीसा होईल. अशाप्रकारे, जिथे प्रकाश असतो तिथे अंधार अस्तित्वात राहू शकत नाही.

देवाची अनुपस्थिती म्हणून वाईट: त्याचप्रमाणे, आइन्स्टाईन सुचवतात की वाईट ही देवाने निर्माण केलेली शक्ती किंवा अस्तित्व नाही. त्याऐवजी, जेव्हा दैवी उपस्थिती, चांगुलपणा आणि नैतिक व्यवस्थेचा अभाव असतो तेव्हा ते अस्तित्वात असते. ज्याप्रमाणे प्रकाशाच्या अनुपस्थितीशिवाय अंधार अस्तित्वात असू शकत नाही, त्याचप्रमाणे देवाच्या अनुपस्थितीशिवाय वाईट अस्तित्वात असू शकत नाही. जेव्हा एखाद्या परिस्थितीतून किंवा एखाद्या व्यक्तीच्या कृतीतून देवाचा चांगुलपणा, प्रेम आणि नैतिक मार्गदर्शन काढून टाकले जाते तेव्हा वाईट उद्भवते. म्हणून, वाईट ही दैवी चांगुलपणाच्या अनुपस्थितीचा परिणाम आहे, स्वतःमध्ये निर्मिती किंवा शक्ती नाही.

२. धार्मिक आणि तात्विक संदर्भ: वाईटाचे स्वरूप समजून घेणे
आइन्स्टाईनचे वाक्य चांगल्या आणि वाईटाच्या स्वरूपाबद्दल अनेक तात्विक आणि धार्मिक कल्पनांना प्रतिध्वनी देते. अनेक परंपरांमध्ये, असा विश्वास आहे की चांगले (देवाची उपस्थिती) विश्वाचा पाया आहे आणि वाईट हे त्या चांगुलपणापासून भ्रष्ट किंवा विचलन आहे.

वाईटाबद्दल धार्मिक दृष्टिकोन
ख्रिश्चन धर्म: अनेक ख्रिश्चन शिकवणी या कल्पनेशी जुळतात की देवाने वाईट निर्माण केले नाही, तर ते वाईट जगात स्वतंत्र इच्छेद्वारे आले. ख्रिश्चन धर्मशास्त्रात, वाईट हे बहुतेकदा देवाच्या आज्ञाभंगाचे परिणाम म्हणून पाहिले जाते (उदा., एदेन बागेत आदाम आणि हव्वेचे पतन). देव चांगला आहे आणि जेव्हा मानवाने दैवी मार्गदर्शनापासून दूर राहण्याचा निर्णय घेतला तेव्हा वाईट जगात आले. म्हणून, वाईट ही देवाची निर्मिती नाही तर देवाच्या चांगुलपणापासून दूर जाण्याचा परिणाम आहे.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-१८.०२.२०२५-मंगळवार.
=======================================================