दिन-विशेष-लेख-१८ फेब्रुवारी, १९७९ - सोविएत संघाने अफगाणिस्तानवर आक्रमण केले-

[Atul Kaviraje]

18TH FEBRUARY, 1979 - THE SOVIET UNION INVADES AFGHANISTAN-

१८ फेब्रुवारी, १९७९ - सोविएत संघाने अफगाणिस्तानवर आक्रमण केले-

The Soviet Union launched an invasion into Afghanistan, marking the start of the Soviet-Afghan War.

१८ फेब्रुवारी, १९७९ - सोविएत संघाने अफगाणिस्तानवर आक्रमण केले-

सोविएत संघाने अफगाणिस्तानमध्ये आक्रमण केले, ज्यामुळे सोविएत-अफगाण युद्धाची सुरुवात झाली.

१८ फेब्रुवारी, १९७९ - सोविएत संघाने अफगाणिस्तानवर आक्रमण केले

परिचय: १८ फेब्रुवारी, १९७९ रोजी सोविएत संघ ने अफगाणिस्तानवर आक्रमण केले, ज्यामुळे सोविएत-अफगाण युद्धाची सुरुवात झाली. ही घटना शीतयुद्धाच्या काळात एक मोठा टर्निंग पॉइंट ठरली आणि जागतिक राजकारणावर दीर्घकालीन प्रभाव टाकला.

घटनेचा इतिहास:

शीतयुद्धाच्या काळात, अमेरिका आणि सोविएत संघ हे दोन भक्कम महासंस्थात्मक शक्ती होत्या. अफगाणिस्तान हे एक रणनीतिकदृष्ट्या महत्त्वाचे स्थान होते, ज्यामुळे दोन्ही देशांच्या सामरिक वर्चस्वासाठी संघर्ष झाला.

१९७८ मध्ये अफगाणिस्तानमध्ये साम्यवादी क्रांती घडली होती, आणि त्या क्रांतीचे समर्थन करणारा सरकार येवून अफगाणिस्तानच्या पोलिटिकल सीनारिओमध्ये मोठ्या प्रमाणावर बदल घडवले. अफगाण सरकारच्या समाजवादी संघाच्या हुकूमशाहीविरोधी मोठ्या प्रमाणावर विद्रोह सुरू झाला आणि अफगाणिस्तानमध्ये इस्लामिक मुजाहिदीन संघटनांनी संघर्ष सुरू केला.

अशा पार्श्वभूमीवर, सोविएत संघाच्या प्रमुखांनी अफगाणिस्तानच्या सरकारला सहाय्य करण्यासाठी लष्करी हस्तक्षेप करण्याचा निर्णय घेतला. १८ फेब्रुवारी १९७९ रोजी सोविएत संघाने अफगाणिस्तानवर आक्रमण केले, आणि या कारवाईला सोविएत-अफगाण युद्ध म्हटले गेले.

घटनास्थळ आणि परिणाम:

१. सोविएत संघाचे लष्करी हस्तक्षेप: सोविएत संघाने अफगाणिस्तानमध्ये १००,००० पेक्षा जास्त सैनिक पाठवले. त्यांनी अफगाण सरकारच्या समर्थनासाठी आणि मुजाहिदीन विद्रोह्यांचा प्रतिकार करण्यासाठी मोठ्या प्रमाणावर लष्करी कारवाई केली.

२. अफगाणिस्तानमध्ये अस्थिरता:
आक्रमणामुळे अफगाणिस्तानमध्ये जबरदस्त अस्थिरता निर्माण झाली. युद्धाने देशात दुष्काळ, भूक आणि मानवी अधिकारांच्या उल्लंघनाला चालना दिली. सोविएत संघाच्या कारवाईला तिव्र विरोध झाला, विशेषतः अफगाणिस्तानच्या स्थानिक गटांनी आणि अमेरिका सह पश्चिमी राष्ट्रांनी त्यावर विरोध दर्शवला.

महत्त्वपूर्ण मुद्दे:

१. सोविएत संघाचे सामरिक धोरण: सोविएत संघाने अफगाणिस्तानवर आक्रमण करून आपले सामरिक धोरण शीतयुद्धाच्या पैलु मध्ये आणले. अफगाणिस्तानातील घटनांमध्ये सोविएत संघाच्या उपस्थितीने जागतिक सामरिक समीकरण बदलले.

२. अमेरिकेचा प्रतिसाद:
अमेरिकेने अफगाणिस्तानमध्ये सोविएत संघाच्या हस्तक्षेपाचा विरोध केला. केंद्रिय गुप्तचर संस्था (CIA) ने अफगाण मुजाहिदीनांना सहाय्य दिले, आणि अमेरिकेने सामरिक, आर्थिक आणि राजकीय दबाव टाकला.

विश्लेषण:
सोविएत संघाचा अफगाणिस्तानवर आक्रमण हा शीतयुद्ध च्या काळातील एक अत्यंत महत्त्वाचा घटक ठरला. यामुळे अफगाणिस्तान युद्धात अडकले, आणि सोविएत संघाला युद्धाच्या दीर्घकालीन परिणामांचा सामना करावा लागला. अफगाणिस्तान युद्धाने सोविएत संघाच्या अंतरराष्ट्रीय प्रतिष्ठेला गंभीर धक्का दिला आणि त्याच्या प्रभावशाली धोरणावर प्रश्नचिन्ह उपस्थित केले.

निष्कर्ष:
१८ फेब्रुवारी, १९७९ रोजी सोविएत संघाने अफगाणिस्तानवर आक्रमण केले, ज्यामुळे सोविएत-अफगाण युद्धाची सुरुवात झाली. या युद्धाचे परिणाम केवळ अफगाणिस्तानपर्यंत मर्यादित नाहीत, तर जागतिक राजकारणावर त्याचा दीर्घकालीन परिणाम झाला.

संदर्भ:
"The Soviet-Afghan War: How a Superpower Fought and Lost." By Aleksandr Fursenko
"The Great Gamble: The Soviet War in Afghanistan." By Gregory Feifer

चित्रे / प्रतीक / इमोजी:
🌍 (जागतिक प्रभाव)
🇷🇺 (सोविएत संघाचा ध्वज)
💣 (युद्ध)
🪖 (लष्करी हस्तक्षेप)

समारोप:
१८ फेब्रुवारी, १९७९ ह्या दिवशी सोविएत संघाच्या अफगाणिस्तानवर केलेल्या आक्रमणामुळे एक नवीन जागतिक संघर्षाचा अध्याय सुरू झाला, जो शीतयुद्धाच्या परिणामी पुढील दहा वर्षे परिमाण घेऊन अफगाणिस्तानमध्ये प्रलंबित राहिला.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-18.02.2025-मंगळवार.
===========================================