आंतरराष्ट्रीय मातृभाषा दिन - २१ फेब्रुवारी २०२५-

[Atul Kaviraje]

जागतीक मातृभाषा दिन-

आंतरराष्ट्रीय मातृभाषा दिन - २१ फेब्रुवारी २०२५-

महत्त्व आणि उद्दिष्टे:

दरवर्षी २१ फेब्रुवारी रोजी आंतरराष्ट्रीय मातृभाषा दिन साजरा केला जातो, जो आपल्या मातृभाषेचे आणि भाषिक विविधतेचे महत्त्व ओळखण्यासाठी आणि प्रोत्साहन देण्यासाठी एक विशेष दिवस आहे. हा दिवस जगभरातील भाषांचे संरक्षण आणि प्रोत्साहन देण्याची गरज अधोरेखित करतो. मातृभाषा ही व्यक्तीची ओळख, संस्कृती आणि मानसिक विकासाचा एक महत्त्वाचा भाग आहे. हे आपल्याला आपल्या पूर्वजांच्या वारसा, परंपरा आणि विचारांशी जोडते.

हा दिवस संयुक्त राष्ट्रांनी १९९९ मध्ये सुरू केला होता आणि जगभरातील भाषिक विविधतेला प्रोत्साहन देणे आणि भाषांचे जतन करण्याच्या प्रयत्नांना पाठिंबा देणे हे या दिवसाचे उद्दिष्ट आहे. मुलांच्या शैक्षणिक विकासासाठी मातृभाषेचे ज्ञान महत्त्वाचे आहे, कारण त्यामुळे त्यांची विचार करण्याची, समजून घेण्याची आणि संवाद साधण्याची क्षमता वाढते.

उदाहरणे आणि महत्त्व:

मातृभाषेचे महत्त्व समजून घेण्यासाठी आपण हे लक्षात घेतले पाहिजे की जर एखादी व्यक्ती आपल्या मातृभाषेत बोलली तर त्याला अधिक आरामदायी, आत्मविश्वासू आणि स्पष्टपणे आपले विचार व्यक्त करण्यास सक्षम वाटते. उदाहरणार्थ, जेव्हा एखाद्या मुलाला त्याच्या मातृभाषेत शिक्षण मिळते तेव्हा त्याला ते समजणे सोपे जाते आणि त्याची शिकण्याची प्रक्रिया जलद होते. याशिवाय, ते त्याची/तिची सांस्कृतिक ओळख देखील जपते.

सांस्कृतिक वारसा आणि भाषा:

मातृभाषा ही केवळ एक भाषा नाही तर ती आपल्या अस्तित्वाचे सर्वात खोलवरचे मूळ आहे. आपली मातृभाषा ही आपल्या कुटुंबाचा, समुदायाचा आणि संस्कृतीचा आवाज आहे. भारतीय उपखंडात अनेक भाषा आणि बोलीभाषा अस्तित्वात आहेत आणि प्रत्येक भाषा तिच्या स्वतःच्या वेगळ्या संस्कृती आणि परंपरांशी संबंधित आहे. आपला सांस्कृतिक वारसा जपण्यासाठी हिंदी, मराठी, बंगाली, तमिळ, उर्दू इत्यादी भाषांचे जतन करणे खूप महत्वाचे आहे.

चिंतेचा विषय:

आजकाल अनेक भाषा नामशेष होण्याच्या मार्गावर आहेत. जगभरात ६,००० हून अधिक भाषा बोलल्या जातात, परंतु यापैकी बहुतेक भाषांचा वापर कमी होत चालला आहे. अनेक भाषा मुलांना अतिशय कमी दर्जाच्या पातळीवर शिकवल्या जात आहेत, त्यामुळे त्यांचे अस्तित्व धोक्यात येत आहे.

चिन्हे आणि चिन्हे:

🌏 पृथ्वीचे प्रतीक, भाषिक विविधता आणि सांस्कृतिक वारसा दर्शवते.
🗣� भाषेतील संवादाच्या शक्तीचे प्रतिनिधित्व करणारे बोलण्याचे चिन्ह.
📚 पुस्तकाचे प्रतीक, जे ज्ञान आणि शिक्षणाचे महत्त्व दर्शवते.
🌱 वनस्पती, जी भाषेच्या विकास आणि जतनाचे संकेत देते.
🧠 मेंदूचे प्रतीक, जे मानसिक विकास आणि शिक्षणाचे महत्त्व दर्शवते.
🌸 मातृभाषेचे सौंदर्य आणि वेगळेपण दाखवणारे फूल.

संदेश:

"भाषा ही केवळ शब्दांचा संच नाही; ती एक संस्कृती, एक वारसा आणि एक ओळख आहे. आपल्या मातृभाषेत बोलणे ही अभिमानाची गोष्ट आहे कारण ती आपल्या स्वाभिमानाचे प्रतीक आहे."

छोटी कविता:-

आईची भाषा, खरी ओळख,
प्रत्येक शब्दात एक जीव आहे.
आपले जग त्यात वसलेले आहे,
ते वाचवणे हे आपले भाग्य आहे.

अर्थ:

ही कविता मातृभाषेचे महत्त्व स्पष्ट करते. ते आपल्याला सांगते की आपली मातृभाषा ही आपल्या जीवनाचा एक भाग आहे जी आपली ओळख जपते. आपण जे काही बोलतो त्यावर आपल्या संस्कृतीचा, कुटुंबाचा आणि समाजाचा ठसा उमटतो.

निष्कर्ष:

आंतरराष्ट्रीय मातृभाषा दिनाचा हा प्रसंग आपल्याला आपल्या भाषांचे महत्त्व समजून घेण्यासाठी आणि त्यांच्या संरक्षणासाठी पावले उचलण्याची प्रेरणा देतो. जेव्हा आपण आपली मातृभाषा जपतो तेव्हा आपण केवळ आपल्या संस्कृतीचे रक्षण करत नाही तर भावी पिढ्यांना एक मजबूत आणि समृद्ध पाया देखील देतो. या दिवशी आपण आपल्या मातृभाषांचा सन्मान करूया आणि त्या जपण्याचा संकल्प करूया.

"कोणतीही संस्कृती आणि समाज मातृभाषेशिवाय टिकू शकत नाही, म्हणून तिचे जतन आणि संवर्धन करणे आपले कर्तव्य आहे!"

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-21.02.2025-शुक्रवार.
===========================================