दिन-विशेष-लेख-23 FEBRUARY, 1903 – CUBA GRANTS A LEASE OF GUANTÁNAMO BAY TO THE -

[Atul Kaviraje]

1903 – CUBA GRANTS A LEASE OF GUANTÁNAMO BAY TO THE UNITED STATES-

१९०३ – क्यूबा अमेरिकेला ग्वांटानामो बेचे पट्टेवर देतात-

Cuba granted a lease of Guantánamo Bay to the United States under the Platt Amendment, allowing the U.S. to establish a naval base there.

क्यूबाने ग्वांटानामो बेचा पट्टा संयुक्त राज्यांना प्लॅट सुधारणा अंतर्गत दिला, ज्यामुळे अमेरिकेला तेथे एक नौसैनिक तळ स्थापन करण्याची परवानगी मिळाली.

23 FEBRUARY, 1903 – CUBA GRANTS A LEASE OF GUANTÁNAMO BAY TO THE UNITED STATES-

१९०३ – क्यूबा अमेरिकेला ग्वांटानामो बेचे पट्टेवर देतात

परिचय (Introduction):
१९०३ मध्ये, क्यूबा सरकारने अमेरिकेला ग्वांटानामो बेचे पट्टेवर देण्याचे ठरवले. ही घटना प्लॅट सुधारणा (Platt Amendment) च्या अंतर्गत घडली, ज्यामुळे अमेरिकेला ग्वांटानामो बे येथे एक नौसैनिक तळ स्थापन करण्याची परवानगी मिळाली. हे एक महत्त्वपूर्ण घटनाक्रम आहे, ज्याने अमेरिकेच्या क्यूबा वरील प्रभावाचे एक नवा अध्याय उघडला.

इतिहासातील महत्त्व (Historical Significance):
ग्वांटानामो बेचा पट्टा क्यूबा आणि अमेरिकेच्या इतिहासात एक महत्त्वपूर्ण वळण ठरला. क्यूबा स्वातंत्र्यानंतर अमेरिकेने या तळाचा वापर नौसैनिक तळ म्हणून केला. क्यूबा आणि अमेरिकेतील संबंध तणावपूर्ण होते, आणि ग्वांटानामो बेने त्या संबंधांना एका नवीन दृष्टीने परिभाषित केले. अमेरिकेने या स्थानाचा उपयोग पंक्तीबद्ध परिस्थितींमध्ये केलाही आणि तो पुढील अनेक दशके उपयोगात होता.

मुख्य मुद्दे (Key Points):
प्लॅट सुधारणा (Platt Amendment):
१८९८ मध्ये स्पॅनिश-अमेरिकन युद्धानंतर क्यूबा स्वातंत्र्य प्राप्त करायला लागला. प्लॅट सुधारणा १९०१ मध्ये अमेरिकेने क्यूबाला लादली. या सुधारण्यांमध्ये क्यूबाचे आंतरराष्ट्रीय संबंध, आर्थिक धोरण आणि अमेरिकेच्या सैन्याच्या उपस्थितीचे नियंत्रण ठेवण्यासाठी काही अधिकार अमेरिकेला दिले गेले.

ग्वांटानामो बेचा पट्टा (Lease of Guantánamo Bay):
या सुधारण्यांच्या आधारावर, क्यूबा सरकारने ग्वांटानामो बेचा पट्टा १९०३ मध्ये अमेरिकेला दिला. अमेरिकेने याचा उपयोग नौसैनिक तळ म्हणून केला आणि तो तळ आजही अस्तित्वात आहे.

आंतरराष्ट्रीय प्रभाव (International Influence):
ग्वांटानामो बेच्या पट्ट्यामुळे अमेरिकेने क्यूबा वरील आपल्या प्रभावाला एक कळ सांगितली. या पट्ट्यामुळे अमेरिकेचे क्यूबाशी असलेले संबंध कायमचे आणि तणावपूर्ण झाले. विशेषतः, क्यूबाच्या स्वातंत्र्य आंदोलनानंतर अमेरिकेची सैनिकी उपस्थिती क्यूबाच्या लोकांसाठी एक विवादास्पद मुद्दा बनली.

मुलींचे राज्यस्थान (Legal Status):
या पट्ट्याच्या खाली, ग्वांटानामो बे च्या जमीनवरील अमेरिकेचे अधिकार वादग्रस्त ठरले. १९५९ मध्ये क्यूबाच्या क्रांतिकारी सरकारने अमेरिकेचे अधिकार मान्य केले नाहीत, परंतु अमेरिकेने सैन्य तळ ठेवला आणि ग्वांटानामो बे आजही अमेरिकेच्या ताब्यात आहे.

उदाहरण (Example):
ग्वांटानामो बेचा पट्टा २००२ मध्ये, अमेरिकेने तेथे एक अति-गुप्त ग्वांटानामो बे बेसील टर्मिनल आणि सेंट्रल कॅम्प स्थापन केला. येथे अनेक जण जखमी, अटक व बंदी करण्यात आले होते. ग्वांटानामो बेची सांस्कृतिक, सामाजिक आणि राजकीय महत्त्वाची भूमिका अलीकडेही कायम आहे.

विश्लेषण (Analysis):
ग्वांटानामो बेच्या पट्ट्यामुळे क्यूबा आणि अमेरिकेतील संबंधांमध्ये एक वादग्रस्त टप्पा आला. याच्या प्रभावामुळे, क्यूबाने स्वातंत्र्य मिळवले तरी अमेरिकेच्या सैन्य उपस्थितीचा सामना केला. यामुळे क्यूबा व अमेरिकेच्या संबंधात नवीन दिशा बदलून त्याचा परिणाम लांब काळापर्यंत दिसला. या पट्ट्यामुळे क्यूबाने अमेरिकेचे सामरिक धोरण आणि सैनिक तळामुळे त्याच्या आंतरराष्ट्रीय परिस्थितीवर गहिरा परिणाम झाला.

निष्कर्ष (Conclusion):
ग्वांटानामो बेचा पट्टा अमेरिकेच्या क्यूबा वरील प्रभावास दर्शवितो. हा घटनाक्रम केवळ क्यूबा आणि अमेरिकेच्या संबंधांना अधिक जवळ आणणारा ठरला नाही, तर त्याचवेळी तो जागतिक राजकारणामध्ये सुद्धा एक महत्त्वाचा घटक बनला. आजही ग्वांटानामो बे एक राजकीय आणि सामरिक मुद्दा आहे, जो विविध चर्चांचा भाग आहे.

संदर्भ (References):
"The U.S. and Cuba: The Guantanamo Bay Lease" - History of U.S.-Cuba Relations
"Platt Amendment and the Cuban Revolution" - Global Political Insights
"The Guantanamo Bay Naval Base: A Century of Controversy" - International Affairs Journal

चित्र आणि प्रतीक (Pictures and Symbols):
🖼�🌍⚓🇺🇸✋

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-23.02.2025-रविवार.
===========================================