होळी-हुताशनी पौर्णिमा-होलिका प्रदीपन-१३ मार्च २०२५-

[Atul Kaviraje]

होळी-हुताशनी पौर्णिमा-होलिका प्रदीपन-१३ मार्च २०२५-

होळी आणि हुताशनी पौर्णिमेचे महत्त्व

होळी आणि हुताशनी पौर्णिमा हा दिवस १३ मार्च २०२५ रोजी साजरा केला जाईल. भारतीय संस्कृती आणि धर्मात या दिवसाचे विशेष महत्त्व आहे. होळी हा रंगांचा सण आहे, जो बंधुता, प्रेम आणि एकतेचे प्रतीक आहे. हा दिवस हुताश्नी पौर्णिमेशी जुळतो, जो होलिका दहन म्हणून साजरा केला जातो. हिंदू धर्मात हा सण वाईटावर चांगल्याचा विजय म्हणून साजरा केला जातो आणि हा एक रूपक आहे जो आपल्याला शिकवतो की सत्य आणि धर्माचा शेवटी विजय होतो.

होळीचे महत्त्व
होळीचा सण वर्षाच्या शेवटी येतो आणि तो सण विशेषतः उत्तर भारतात मोठ्या उत्साहात साजरा केला जातो. हे ऋतू बदलाचे देखील प्रतीक आहे, जेव्हा हिवाळा निघून जातो आणि उन्हाळा येतो. होळी हा रंग आणि प्रेमाचा सण आहे, ज्यामध्ये लोक एकमेकांवर रंग लावतात, मिठाई खातात आणि आनंद वाटून घेतात. हा प्रेम आणि सामूहिकतेचा उत्सव आहे.

हुताशनी पौर्णिमा आणि होलिका दहन
हुताश्नी पौर्णिमेशी संबंधित आहे, विशेषतः होलिकेच्या दहनाशी. हा दिवस त्या काळाची आठवण करून देण्याचा दिवस आहे जेव्हा राक्षसी होलिका मारली गेली आणि प्रल्हादने वाईटाविरुद्ध आपला विश्वास कायम ठेवला. हा दिवस वाईटाचा नाश आणि चांगल्याच्या विजयाचे प्रतीक म्हणून साजरा केला जातो. सत्यापुढे वाईट नेहमीच नाहीसे होते हे दाखवण्यासाठी लोक प्रतीकात्मकपणे होलिका जाळतात.

होलिका दहनाची कहाणी
होलिका दहनची कथा खूप प्रसिद्ध आहे, जी भगवान विष्णूचा भक्त प्रल्हाद आणि त्याची दुष्ट मामी होलिका यांच्याशी संबंधित आहे. होलिका ही राक्षस राजा हिरण्यकश्यपूची बहीण होती, ज्याने तिच्या वडिलांच्या आदेशावरून प्रल्हादला मारण्याचा प्रयत्न केला होता. पण प्रल्हादच्या भक्तीने त्याला वाचवले आणि होलिका जळून राख झाली, तर प्रल्हाद सुरक्षित राहिला. ही घटना वाईटाचा अंत आणि चांगल्याच्या विजयाचे प्रतीक बनली आहे.

कविता आणि भक्ती भावना-

होळीच्या सर्जनशील भक्ती भावनेला व्यक्त करणारी एक सुंदर कविता:-

होळीचा सण आला आहे, जग रंगांनी सजले आहे,
या सणासुदीच्या काळात आनंद आणि प्रेम पसरवा.
होलिका जळून जावो, वाईटाचा नाश होवो,
सत्याच्या सामर्थ्यानेच प्रत्येक अडचणीवर मात करता येते.

प्रत्येकाकडे प्रेम आणि एकतेचा संदेश असावा,
चला ही खास होळी एकत्र साजरी करूया.
सर्व हृदयात प्रेम असू दे, द्वेषाला जागा नसावी,
होळीचा सण आपल्याला खऱ्या मैत्रीचा अर्थ शिकवो.

कवितेचा अर्थ

पहिले श्लोक - हे श्लोक होळीच्या सणाची सुरुवात दर्शवते, जेव्हा रंग जगाला सजवतात आणि तो आनंदाचा काळ असतो. लोक एकमेकांसोबत प्रेम आणि आनंद वाटून घेतात.

दुसरा श्लोक - या श्लोकात होलिकेचे दहन दाखवले आहे, जे वाईटाचा नाश आणि चांगल्याच्या विजयाचे प्रतीक आहे. हे वचन आपल्याला शिकवते की सत्य आणि नीतिमत्ता नेहमीच विजयी होतात.

तिसरा श्लोक: या श्लोकात प्रेम आणि एकतेचे महत्त्व दाखवले आहे. यावरून आपल्याला कळते की होळीचा सण केवळ रंगांपुरता मर्यादित नाही तर तो एकता आणि सामूहिकतेचा सण आहे.

चौथा श्लोक - हा श्लोक होळीच्या माध्यमातून प्रेम आणि मैत्री वाढवण्याचा संदेश देतो. हा सण द्वेष दूर करण्यासाठी आणि खऱ्या मैत्रीला प्रोत्साहन देण्यासाठी आहे.

प्रत्येक कृतीचे महत्त्व

होलिका दहन: हे वाईटाचा अंत आणि चांगल्याच्या विजयाचे प्रतीक आहे. या दिवशी लोक एकत्र जमतात आणि होलिका दहन करतात, ज्यामुळे वाईटाचा अंत होतो आणि चांगुलपणा कायमचा टिकतो असा संदेश मिळतो.
रंगांशी खेळणे: रंगांच्या खेळात सहभागी होणे केवळ आनंद देत नाही तर एकता, प्रेम आणि बंधुता देखील वाढवते. लोक त्यांचे सर्व मतभेद विसरून एकमेकांवर रंग लावतात आणि मजा करतात.

सारांश
होळी आणि हुताशनी पौर्णिमा हे सण केवळ रंग आणि आनंदाशी संबंधित नाहीत तर ते एकता, प्रेम आणि वाईटावर चांगल्याच्या विजयाचे प्रतीक आहेत. होलिका दहनाच्या माध्यमातून आपण हे लक्षात ठेवतो की वाईटाचा अंत निश्चित आहे आणि सत्याचा नेहमीच विजय होतो. हा सण आपल्याला मानवता, बंधुता आणि प्रेमाचा धडा शिकवतो.

तुम्हाला होळीच्या शुभेच्छा!

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-13.03.2025-गुरुवार.
===========================================