तांत्रिक प्रगती आणि समाज-

[Atul Kaviraje]

तांत्रिक प्रगती आणि समाज-

तांत्रिक प्रगतीचे महत्त्व
तांत्रिक प्रगतीने आजचा समाज पूर्णपणे बदलला आहे. हे केवळ आपल्या जीवनाची गुणवत्ता वाढविण्यास मदत करत नाही तर आपल्या विचारसरणीवर, काम करण्याच्या पद्धतीवर आणि परस्पर संबंधांवर देखील परिणाम करत आहे. विज्ञान आणि तंत्रज्ञानाच्या विकासामुळे आपल्याला नवीन सुविधा आणि संधी उपलब्ध झाल्या आहेत, ज्या पूर्वी अशक्य वाटत होत्या.

आज आपण ज्या युगात जगत आहोत त्याला डिजिटल युग म्हणता येईल जिथे तांत्रिक प्रगतीने प्रत्येक क्षेत्रात क्रांती घडवून आणली आहे. इंटरनेट, स्मार्टफोन, कृत्रिम बुद्धिमत्ता, रोबोटिक्स आणि जैवतंत्रज्ञान यासारख्या नवोन्मेषांनी आपले काम, शिक्षण, औषध आणि अगदी वैयक्तिक जीवनही बदलून टाकले आहे.

तांत्रिक प्रगतीचे परिणाम
संवादात सुधारणा: पूर्वी लोक संदेश पाठवण्यासाठी पोस्टचा वापर करत असत परंतु आजच्या युगात ईमेल, व्हॉट्सअॅप, व्हिडिओ कॉलिंग सारख्या सुविधांमुळे आपल्याला काही मिनिटांत जगातील कोणाशीही संपर्क साधण्याची संधी मिळते.

शिक्षणात सुधारणा: इंटरनेट आणि डिजिटल प्लॅटफॉर्ममुळे शिक्षण क्षेत्रातही क्रांतिकारी बदल घडून आले आहेत. आता ऑनलाइन अभ्यासक्रम, ई-पुस्तके, ऑनलाइन शिक्षण प्लॅटफॉर्म यासारख्या साधनांमुळे शिक्षण अधिक सुलभ आणि आकर्षक बनले आहे.

आरोग्य आणि औषधांमध्ये सुधारणा: तांत्रिक प्रगतीमुळे, वैद्यकीय क्षेत्रातही बरीच प्रगती झाली आहे. रोबोटिक सर्जरी, टेलिमेडिसिन, वैद्यकीय संशोधनातील नवोपक्रमांमुळे, रुग्णांवर पूर्वीपेक्षा अधिक प्रभावी आणि अचूक उपचार केले जात आहेत.

व्यापार आणि उद्योग: तांत्रिक प्रगतीमुळे व्यापार आणि उद्योगालाही नवीन दिशा मिळाली आहे. ई-कॉमर्स, ऑटोमेशन आणि डिजिटल मार्केटिंग सारख्या साधनांमुळे व्यवसायांना जागतिक स्तरावर विस्तारता आली आहे.

सामाजिक बदल: तांत्रिक विकासामुळे सामाजिक संबंधांनाही एक नवीन वळण मिळाले आहे. जगभरातील लोक आता सोशल मीडियाद्वारे एकमेकांशी जोडले गेले आहेत आणि विचार, संस्कृती आणि बातम्यांची देवाणघेवाण पूर्वीपेक्षा जलद आणि सोपी झाली आहे.

तांत्रिक प्रगती आणि समाजाच्या नातेसंबंधातील बदल
जेव्हा तंत्रज्ञानाची प्रगती समाजात प्रवेश करते तेव्हा ती केवळ सोयीच आणत नाही तर समाजाच्या सांस्कृतिक, आर्थिक आणि राजकीय रचनेवरही परिणाम करते. उदाहरण स्वरूप:

सांस्कृतिक बदल: डिजिटल मीडिया आणि सोशल मीडिया प्लॅटफॉर्ममुळे जगभरातील संस्कृती एकमेकांच्या जवळ आल्या आहेत. एकाच ठिकाणी बसून लोकांना जगातील विविध संस्कृती, भाषा आणि चालीरीतींबद्दल माहिती मिळू शकते.

आर्थिक बदल: तांत्रिक प्रगतीमुळे रोजगाराच्या संधी वाढल्या आहेत. ऑनलाइन व्यवसाय, फ्रीलान्सिंग आणि डिजिटल मार्केटिंग यासारख्या नवीन क्षेत्रांमुळे रोजगाराचे नवे मार्ग खुले होत आहेत. याव्यतिरिक्त, ऑटोमेशनमुळे उत्पादन आणि सेवा क्षेत्रात नवीन वाढ होत आहे.

राजकीय बदल: इंटरनेट आणि डिजिटल माध्यमांचाही राजकारणावर प्रभाव पडला आहे. आता नेत्यांपासून ते सामान्य नागरिकांपर्यंत सर्वजण सोशल मीडियाद्वारे आपले मत व्यक्त करू शकतात. ते लोकशाहीला बळकटी देत ��आहे, परंतु त्याचे नकारात्मक परिणाम देखील झाले आहेत, जसे की बनावट बातम्या, स्मार्ट बॉट्स आणि सायबर सुरक्षा समस्या.

उदाहरण:
१. स्मार्टफोन आणि समाज:

आजच्या समाजात स्मार्टफोन हे एक अपरिहार्य साधन बनले आहे. हे केवळ संवादासाठीच वापरले जात नाही, तर त्याद्वारे आपण बँकिंग, खरेदी, मनोरंजन, शिक्षण आणि आरोग्याशी संबंधित कामे देखील सहजपणे करू शकतो. स्मार्टफोनने आपल्या काम करण्याची पद्धत पूर्णपणे बदलली आहे आणि ती आपल्या जीवनाचा अविभाज्य भाग बनली आहे.

२. सोशल मीडिया आणि समाज:

फेसबुक, ट्विटर आणि इंस्टाग्राम सारख्या सोशल मीडिया प्लॅटफॉर्मने समाजात त्यांच्या प्रभावाचे एक नवीन युग सुरू केले आहे. या प्लॅटफॉर्मद्वारे लोक केवळ एकमेकांशी जोडले जात नाहीत तर ते समाजात माहिती आणि विचारांच्या देवाणघेवाणीचे एक शक्तिशाली माध्यम देखील बनले आहे. तथापि, त्यासोबतच, द्वेष पसरवणे, बनावट बातम्या आणि गोपनीयतेचे उल्लंघन यासारखे अनेक नकारात्मक पैलू देखील समोर आले आहेत.

छोटी कविता आणि अर्थ-

"तंत्रज्ञानातील प्रगती"

आपण इंटरनेटच्या जगात हरवून गेलो आहोत.
तुमच्या स्मार्टफोन स्क्रीनवर स्वप्ने जोडा.
प्रत्येक काम सोपे झाले, दिवस खास झाला,
पण आपण विसरलो आहोत का, वास्तव जवळ आहे?

💻 अर्थ:
ही कविता तांत्रिक प्रगतीचे फायदे आणि त्यासोबत येणाऱ्या आव्हानांचे प्रतिबिंबित करते. इंटरनेट आणि स्मार्टफोन्समुळे आपले जीवन सोपे आणि सोयीस्कर झाले आहे, परंतु त्यासोबतच आपण वास्तविक जगापासून थोडे दूर झालो आहोत. ही कविता आपल्याला आठवण करून देते की तांत्रिक प्रगतीचा वापर करताना आपण वास्तविक जीवन विसरू नये.

निष्कर्ष
तांत्रिक प्रगतीमुळे समाजात अनेक बदल झाले आहेत, ज्याचा परिणाम आपल्या वैयक्तिक जीवनावर तसेच संपूर्ण समाजावर झाला आहे. हे आपल्याला अनेक संधींची ओळख करून देते आणि आपली विचारसरणी विस्तृत करते. तथापि, तांत्रिक प्रगतीमुळे सायबर गुन्हे, डेटा सुरक्षा आणि मानवी श्रमाची जागा घेणे यासारखी काही आव्हाने देखील निर्माण झाली आहेत.

तंत्रज्ञानाच्या प्रगतीचा सकारात्मक दिशेने वापर करणे आणि त्याचे नकारात्मक परिणाम टाळण्यासाठी उपाययोजना करणे आपल्यासाठी महत्त्वाचे आहे.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-14.03.2025-शुक्रवार.
===========================================