संत सेना महाराज-

[Atul Kaviraje]

                             "संत चरित्र"
                             ------------

       संत सेना महाराज-

शुद्ध अंतःकरणाने अमृतासमान नामघोष करीत राहा, असा संदेशसंत सेनाजी देताना म्हणतात,

     "ऐशीया साधनी घ्या संतभेटी। मुखी जगजेठी उच्चारा गा॥

     सेना म्हणे सत्य ठेवा विश्वास। विनंती सर्वांस सांगतो गा॥

     ते जे बोलती अमृतवचना। शुद्ध अंतःकरण होईल गा॥"

संत सेना महाराजांच्या अभंगांमध्ये भक्ती, सत्य, आणि आत्मशुद्धीचा गाढ संदेश असतो. खाली या अभंगाचे संपूर्ण विस्तृत विवेचन, प्रत्येक कडव्याचा भावार्थ, सुरुवात, समारोप, निष्कर्ष आणि उदाहरणांसहित दिले आहे.

🌼 अभंग:
"ऐशीया साधनी घ्या संतभेटी।
मुखी जगजेठी उच्चारा गा॥"

"सेना म्हणे सत्य ठेवा विश्वास।
विनंती सर्वांस सांगतो गा॥"

"ते जे बोलती अमृतवचना।
शुद्ध अंतःकरण होईल गा॥"

🌟 आरंभ (प्रस्तावना):
संत सेना महाराज हे एक भक्तिश्रद्धेचे प्रतीक होते. ते वारकरी संप्रदायाचे संत असून, त्यांनी सामान्य जनतेला सहज मराठीतून आत्मबोध आणि भक्तीमार्ग सांगितला. त्यांच्या अभंगांमध्ये प्रेम, श्रद्धा, साधु-संतींची महिमा आणि आत्मशुद्धी यावर भर असतो. प्रस्तुत अभंगात संतसेवेचा, संतसंगाचा लाभ, आणि त्यांच्या वचने ऐकून अंतःकरण निर्मळ करण्याचा उपदेश दिला आहे.

✨ कडव्यावार भावार्थ व विवेचन:
➤ **"ऐशीया साधनी घ्या संतभेटी।
मुखी जगजेठी उच्चारा गा॥"**

भावार्थ:
संत सेना महाराज सांगतात की अशी (पवित्र, लाभदायक) साधना म्हणजे संतांची भेट घ्या. म्हणजे संतांचे दर्शन, त्यांचे विचार ऐकणे, त्यांच्यासोबत राहणे हीच खरी साधना आहे. आणि आपल्या मुखातून 'जगजेठी' म्हणजे सर्वश्रेष्ठ असा परमेश्वराचा नामस्मरण करा.

विस्तृत विवेचन:
संतांच्या सहवासाने आपले मन निर्मळ होते, दु:ख, मोह आणि माया दूर होते. संत म्हणजे ज्ञानाचा आणि प्रेमाचा झरा. त्यांच्या सहवासात राहणे ही सर्वोच्च साधना ठरते. 'जगजेठी' म्हणजे विश्वातील श्रेष्ठ तो ईश्वर — त्याचे नाम मुखी असणे म्हणजे अंतःकरणही शुद्ध राहते.

उदाहरण:
संत तुकाराम, ज्ञानेश्वर, नामदेव, एकनाथ यांनी देखील संतसंगाची महती गातली आहे.

➤ **"सेना म्हणे सत्य ठेवा विश्वास।
विनंती सर्वांस सांगतो गा॥"**

भावार्थ:
संत सेना महाराज म्हणतात — सत्यावर ठाम विश्वास ठेवा. ही माझी नम्र विनंती आहे, जी मी सर्व भक्तांना सांगत आहे.

विस्तृत विवेचन:
सत्य हाच धर्म आहे. देव सत्यात असतो. फसवणूक, कपट यात कधीही ईश्वरप्राप्ती होत नाही. म्हणूनच संत म्हणतात की विश्वास हा सत्यावर असावा — तोच खरा भक्तीचा पाया आहे. श्रद्धा आणि विश्वास असेल, तर कुठलीही अडचण आपोआप दूर होते.

उदाहरण:
"सत्यं शिवं सुंदरम्" – हे वेदवाक्य म्हणजे सत्य हेच शिव (कल्याणकारी) आणि सुंदर आहे.

➤ **"ते जे बोलती अमृतवचना।
शुद्ध अंतःकरण होईल गा॥"**

भावार्थ:
संत जे बोलतात ती अमृतासारखी वचने असतात. ती ऐकून आपले अंतःकरण शुद्ध होते.

विस्तृत विवेचन:
संतांचे शब्द केवळ वाणी नसतात, ते आत्म्याला जागृत करणारे अमृतवचन असतात. त्यात द्वेष नाही, अहंकार नाही, फक्त प्रेम, दया, आणि समतेचा संदेश असतो. ते वचने मनावर, जीवनावर सकारात्मक परिणाम घडवतात. त्यामुळे अंतःकरण निर्मळ होते.

उदाहरण:
"जाणे संतांचे बोल, तेचि जीवनाचे ज्ञान" – संतांचे बोलणे म्हणजे आध्यात्मिक अमृतच.

🪔 समारोप (निष्कर्ष):
या अभंगाचा मूळ संदेश असा आहे की —
🔹 संतसंग हीच श्रेष्ठ साधना आहे.
🔹 मुखी परमेश्वराचे नामस्मरण असावे.
🔹 सत्यावर विश्वास ठेवावा.
🔹 संतांचे वचन हे अमृतसारखे असून, ते अंतःकरण शुद्ध करते.

✅ निष्कर्ष आणि आजच्या जीवनातील उपयोग:
आजच्या धकाधकीच्या आणि अस्थिर जीवनात शांती, समाधान आणि आत्मिक बळ हवे असेल तर संतांचे विचार, संतसंग, आणि नामस्मरण हेच सर्वश्रेष्ठ मार्ग आहेत. त्यांच्या अमृतवचने आपल्याला सत्पथ दाखवतात.

संतांचे मुखी सतत अमृतवचनच येईल असा विश्वास ठेवा, अशी विनंती सेनाजी सर्व समाजाला करतात.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-26.04.2025-शनिवार.
===========================================