संत सेना महाराज-

[Atul Kaviraje]

                             "संत चरित्र"
                             ------------

       संत सेना महाराज-

     "त्यांची संगती जयास। सेना म्हणे नरकवास।"

अभंग संत सेना महाराजांचा एक महत्त्वाचा अभंग आहे. हा अभंग आहे:

"त्यांची संगती जयास।
सेना म्हणे नरकवास॥"

याचा अर्थ आणि विस्तृत विवेचन खाली दिले आहे:

🔰 अभंग:
"त्यांची संगती जयास। सेना म्हणे नरकवास॥"
— संत सेना महाराज

🔶 शब्दशः अर्थ (प्रत्येक कडव्याचा थोडक्यात अर्थ):
"त्यांची संगती जयास"
→ ज्यांची संगत (सांगत) मिळते, त्यांना जय (मोक्ष, विजय, कल्याण) प्राप्त होतो.
→ "ते" म्हणजे सज्जन, संत, ज्ञानी जन किंवा भगवद्भक्त.

"सेना म्हणे नरकवास"
→ परंतु संत सेना म्हणतात, जर वाईट लोकांची संगत झाली, तर ती नरकवास (दु:खमय जीवन, अधोगती) घडवते.

🕉� संपूर्ण अभंगाचा भावार्थ:
सज्जन, संत, भगवद्भक्त यांची संगती आपल्याला जीवनात खऱ्या अर्थाने विजयाकडे घेऊन जाते. त्यांच्या सहवासाने चित्त निर्मळ होते, सत्कर्माची प्रेरणा मिळते आणि ईश्वरभक्तीचा मार्ग सुलभ होतो. अशा लोकांच्या सहवासाने आत्मोन्नती, मोक्षप्राप्ती, आणि आध्यात्मिक उन्नती साधली जाते.

पण दुसरीकडे, दुर्जन, अधर्मी, अज्ञानी, लोभी, कपटी, किंवा ईश्वरविमुख लोकांची संगती केली तर तीच संगती आपल्याला अधःपाताच्या दिशेने नेते. संत सेना महाराज म्हणतात की, अशा वाईट संगतीचा शेवट नरकवासात होतो.

🧭 विस्तृत विवेचन (संपूर्ण विचार):

✳️ १. संगतीचे महत्व:
माणसाच्या जीवनात संगती (संगत) अत्यंत महत्त्वाची असते. आपण ज्या प्रकारच्या लोकांच्या सहवासात राहतो, त्याचा आपल्या स्वभावावर, विचारांवर, आणि आचारांवर खोल परिणाम होतो.

सज्जनांची संगत – आपल्याला चांगले विचार, संयम, भक्ती, आणि सत्कर्मासाठी प्रेरणा देते.

दुर्जनांची संगत – आपल्याला पाप, लोभ, मोह, अहंकार, आणि दुराचाराच्या मार्गावर नेते.

✳️ २. संतांचे सांगणे:
संत सेना महाराज स्वकर्तृत्वाने ब्राह्मण वर्चस्वाला आव्हान देऊन सामान्य जनांपर्यंत भक्तीचा मार्ग पोहोचवणारे संत होते. त्यांच्या या अभंगात ते अत्यंत मर्मदर्शक आणि थेट भाषेत सांगतात की वाईट संगतीचा परिणाम किती भयंकर असतो.

✳️ ३. मनोवैज्ञानिक दृष्टीने विचार:
ज्यांच्या सहवासात आपण असतो, त्यांचे विचार, कृती, आणि जीवनपद्धती नकळत आपल्यावर प्रभाव टाकतात. म्हणून चांगल्या संगतीमुळे आत्मा शुद्ध होतो, आणि वाईट संगतीमुळे अधोगती होते.

🌿 उदाहरणे:
सज्जन संगतीचे उदाहरण:

एक साधा माणूस जर संत ज्ञानेश्वरांसारख्या संतांच्या संगतीत राहिला, तर त्याच्यात भक्तीभाव निर्माण होतो.

दुर्जन संगतीचे उदाहरण:

एक चांगला विद्यार्थी जर नशा करणाऱ्या मित्रांच्या संगतीत राहिला, तर तोही वाईट सवयींना बळी पडतो.

🔚 समारोप व निष्कर्ष:

संत सेना महाराजांचा हा अभंग अत्यंत थेट, परिणामकारक आणि कालातीत संदेश देतो — "संगती विचारपूर्वक निवडा."
आपल्या जीवनात उन्नती व्हावी, आत्मिक समाधान मिळावे, यासाठी सज्जनांची संगत आवश्यक आहे. वाईट संगती हळूहळू अधोगतीकडे घेऊन जाते, म्हणून तिचा त्याग करावा.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-30.04.2025-बुधवार.
===========================================