संत सेना महाराज-2

[Atul Kaviraje]

                             "संत चरित्र"
                             ------------

          संत सेना महाराज-

३) कोणी कोणाचे एक देवावीण। म्हणा नारायण सद्बुन्धि॥
➤ शब्दशः अर्थ:
देवावीण = देवाशिवाय, सद्बुद्धि = चांगली बुद्धी

अर्थ: कोणी कोणाचे नसते – देवाशिवाय. म्हणून नारायणाचे नामस्मरण करा, तोच खरी सद्बुद्धी देतो.

➤ विवेचन:
या जगात नातेवाईक, मित्र, कुटुंब हे सर्व अस्थायी आहेत. संकटाच्या वेळी किंवा मृत्यूनंतर कुणीही साथ देत नाही – फक्त ईश्वराची आठवण, त्याचे नाव, हेच आपल्या आत्म्याच्या सोबतीला येते.

➤ उदाहरण:
महाभारतातील विदुर, कृष्णाचे भक्त – ते समजून चुकले की श्रीकृष्णच आपला खरा आधार आहे.

४) सेना म्हणे देवावीण नाही गती। आठवा श्रीपती कामा येई॥
➤ शब्दशः अर्थ:
गती = मुक्ती, श्रीपती = श्री लक्ष्मीपती, म्हणजे श्रीकृष्ण

अर्थ: संत सेना म्हणतात – देवाशिवाय मुक्ती नाही. म्हणून श्रीपती (ईश्वर) याची आठवण ठेवा, तोच सर्व कामना पूर्ण करतो.

➤ विवेचन:
या अंतिम कडव्यात संत सेना निष्कर्ष सांगतात – कोणताही मार्ग, कोणतीही साधना, कोणतेही पुण्यकार्य – जर त्यात ईश्वराचे स्मरण नसेल, तर ती व्यर्थ आहे. म्हणून एकनिष्ठ भक्ती, नामस्मरण, आणि श्रीकृष्णाशी प्रीती हाच जीवनाचा सार आहे.

🌿 समारोप व निष्कर्ष:

संत सेना महाराज आपल्या या अभंगांमधून एक गूढ, परंतु अत्यंत सरळ व स्पष्ट संदेश देतात:

लबाडीने कमावलेले धन व्यर्थ आहे.

माणूस रिकाम्या हाताने येतो आणि जातो.

संसारात कुणी कुणाचे नाही, देवच खरा आधार आहे.

फक्त ईश्वराची भक्ती, त्याचे नामस्मरण हाच मुक्तीचा मार्ग आहे.

🌟 उपसंहारात्मक विचार:

या अभंगातून आपल्याला "सच्ची साधना, नामस्मरण आणि वैराग्य" हे मूल्य समजते. आपल्या जीवनातील व्यवहार करताना सद्बुद्धी, प्रामाणिकपणा, आणि भगवंतावर श्रद्धा ठेवावी.

समाजाची फसवणूक करून संपत्ती कितीही वाढविली, माणसाच्या रामबोलो समयी त्या धनाचा काही उपयोग होत नाही. प्रत्येक मनुष्य जन्माला आला की एकटाच जन्म घेतो, काहीही न आणता, आणि मरणाच्या दारी गेला तरी अंकिचन पणाने एकटाच जात असतो. येथे केवळ आपल्यासमवेत ईश्वर असतो. त्याचे मनापासून स्मरण करा, या विश्वात परमात्म्यावाचून आपणास गती नाही. त्याचे नामस्मरण करा, अंतिम समयी तोच तुम्हाला साहाय्य करील. सेनाजी समाजाप्रती बोध करताना म्हणतात,

"प्रपंच हा वरून चमकदार दिसतो. आतून मात्र एखाद्या भ्रमाच्या भोपळ्या- सारखा भ्रामक व कडू, मनुष्य त्यात वरवर चांगला दिसत असल्याने तो नेहमी गुंतत जातो. पत्नी मुले-मुली, बंधू-भगिनी, नाती-गोती ही सुख देणारी साधने असली तरी ती अंतकाळी व्याधिग्रस्त होतात, कोणी कामास येत नाहीत. आपल्या व्याधीसमयी वाटेकरी न होता दूरावलेली असतात. अशा समयी नारायण आठवतो. सुखाच्या समयी ईश्वरचिंतन नसते. प्रत्येक माणसाने आपला स्वधर्म पाळावा.

"नशिबामध्ये जे कर्म असेल ते आपण केले पाहिजे. त्यामध्ये प्रत्येकाचे हित आहे. आपली आई कुरूप असली तरी तिच मुलाचे खरे जीवन असते. एखाद्या सुंदर अप्सरेसारखी सुंदर स्त्री आहे, तिचा मुलाला काय उपयोग ? जसे माशाचे जीवन पाण्यातच सुखाचे होईल, तुपाच्या डोहात त्याला सोडले तर त्याचा जीव

जाईल, म्हणून प्रत्येकाने आपला धर्म कोणता, है ओळखले पाहिजे." इतक्या सहन सोप्या शब्दांमध्ये आध्यात्मिक तत्त्वाचे उद्बोधन सेनाजी सहजपणे करतात.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-03.05.2025-शनिवार.
===========================================